Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τρίτη 31 Ιουλίου 2012

Jean Baptiste Camille Corot, Γυναίκα που διαβάζει

Γυναίκες που διαβάζουν: ένας πίνακας του Jean Baptiste Camille Corot

   Είναι ένας πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Jean Baptiste Camille Corot (1796-1875), που έχει ως θέμα την εικόνα μίας νεαρής γυναίκας να διαβάζει με προσήλωση το βιβλίο της στην εξοχή. O Corot, υπογραμμίζοντας με δεξιοτεχνία τις λεπτομέρειες στο φόρεμα και τα μαλλιά της αναγνώστριας, δίνει έμφαση στη γυναικεία μορφή, η οποία κυριαρχεί εμφανώς στον πίνακα.   Ο ζωγράφος, ωστόσο, δεν ξεχνά να απεικονίσει στο βάθος το τοπίο. Άλλωστε, ο Corot θεωρείται ως ένας από τους κύριους εκπροσώπους της "Σχολής" του Barbizon, όπως καθιερώθηκε να ονομάζεται στην ιστορία της γαλλικής ζωγραφικής μία ομάδων ζωγράφων που στα μέσα του 19ου αιώνα συνήθιζε να ζωγραφίζει τοπία της υπαίθρου από την περιοχή του Barbizon στο δάσος του Fontenebleau. Παρά τις αναφορές του στο νεοκλασικισμό, ο Corot  άνοιξε το δρόμο για την εμφάνιση του ιμπρεσιονισμού και επηρέασε τους πρώτους Γάλλους ιμπρεσιονιστές ως προς την επιλογή θεμάτων ζωγραφικής από τη ύπαιθρο όπου και τα ζωγράφιζαν.

J. B. C. Corot, Γυναίκα που διαβάζει. 1869-1870. Metropolitan Museum of Art. N. York.

Κυριακή 29 Ιουλίου 2012

Γυναίκες που κάνουν ηλιοθεραπεία: ένας πίνακας του John Lavery


Το καλοκαίρι στη ζωγραφική: ένας πίνακας του John Lavery

Στιγμές καλοκαιρινής ραστώνης και ξεγνοιασιάς! Είναι ένας ακόμα καλοκαιρινός πίνακας του Ιρλανδού ζωγράφου Sir John Lavery (1856-1941). Ντυμένες με κομψά ολόσωμα μαγιώ, ξαπλωμένες αναπαυτικά στα πολύχρωμα στρωσίδια και τις μαξιλάρες, μαζεύουν καλοκαιρινό ήλιο...Ψάθινα καπέλα και περιοδικά αφημένα στην άμμο... Σκηνή από τη ζωή γυναικών της ευημερούσας μεγαλοαστικής τάξης, λίγα χρόνια πριν την έναρξη του Β Παγκοσμίου Πολέμου...

Sir John Lavery, Γυναίκες που κάνουν ηλιοθεραπεία. 1936. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.ny.bloomsburyauctions.com/detail/NY042/27.0
http://bertc.com/subfive/g160/lavery16.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/John_Lavery

Σάββατο 28 Ιουλίου 2012

Η αγάπη στην ποίηση: Γιώργος Θέμελης, ποιήματα



Ποιήματα του Γιώργου Θέμελη

Σας παρουσιάζω τα παρακάτω ποιήματα του ποιητή Γιώργου Θέμελη (1900-1975). Προέρχονται από τις συλλογές Φωτοσκιάσεις, Δίχτυ των ψυχών Ι και Δίχτυ των ψυχών ΙΙ.

Ι
Τα μάτια μου είναι από πηλό κι ανταύγεια

Δεν τόξερα πως είναι τόσο ωραίο το φως.
Μέσα σε τόση λάμψη τόση απάτη.

Βουνά βουνών και δέντρα δέντρων,
Δέντρα βουνά, καθρεφτισμένα
Σαν μες σε μια αντανάκλαση.
Ετοιμόρροπα σπίτια, μυθικά φυτά.

Βλέπε το φως, ψυχή μου.

Είναι ωραίο, πολύ ωραίο,
Ένα ωραίο ψέμα αληθινό.

Το φως το αμφίβολο, το απόκρημνο.

Τόχεις απάνω σου, το περπατείς,
Στα ρούχα σου, στη σάρκα, το σηκώνεις.
Το γεύεσαι, μάτια και χείλη, τ᾽ανασαίνεις.

Αισθάνομαι νάμαι από σκιά και φως, αντανακλώ.

ΙΙΙ
Φως και σκια, θέαμα, νύχτωμα.

Ως να μας βλέπει κάποιος από μακριά,
Ως να μας βλέπει από μακριά και βλέπουμε.

Είναι ένας ήλιος στο πρόσωπό μας.

Έρχεται μέσα μας το απέραντο,
Το ανάκουστο έρχεται, το αόρατο.
Μας παίρνει το φως σα μια νεφέλη,
Απόναν ήλιο σ᾽άλλον ήλιο.

Αγάπη απέραντη μες στην αγάπη,
Αγάπη απέραντη, θλίψη απέραντη.
Γινόμαστε άστρα μες στη νύχτα.
Από τη συλλογή Φωτοσκιάσεις


Α. Το δίχτυ των ψυχών

Το δίχτυ των ψυχών

Πέφτουμε όλο και πιο κάτω,
Πέφτουμε αθόρυβα, βουλιάζουμε
Όλο και πιο μέσα, πιο βαθειά,
Πιο σκοτεινά.

Πιανόμαστε μες στην αγάπη
Σαν μέσα σ᾽ένα δίχτυ.

Πέφτουμε
Μέσα σ᾽αυτή τη νύχτα την κατάφωτη,
Σ᾽αυτή τη γη, σ᾽αυτή τη γέφυρα,
Τη μετέωρη κλίμακα του κινδύνου.

Μέσα σ᾽αυτό το δίχτυ των ψυχών

Από λάμψη και θάμπωση,
Από
Εξαφάνιση.
Από το Δίχτυ των Ψυχών I

W. M. Chase, Γυναίκα μπροστά σε καθρέπτη. 1887. Ιδιωτική Συλλογή.

Ήθελα νάσουν

Ήθελα νάσουν καθρέφτης μου, πράγμα μου.

Νάσουνα πράγμα να μου ανήκεις
Μες στην ακέρια σου ομορφιά,
Όπως η ακατάτμητή μου θλίψη.

Καθρέφτης μου να σε μαθαίνω,
Και πράγμα μου να σε κρατώ.

Νάσουν πράγμα μου: το πράγμα
Το πιο ακριβό, το πιο θαμμένο
Μες στην αγάπη μου, μέσα στην κρύπτη.

Μέσα στα μάτια μου να σ᾽έχω.

Ήλιος τη μέρα, άστρο τη νύχτα,
Φεγγάρι μου στη μοναξιά.

Το κάθισμα νάσουν που κάθομαι, το μαξιλάρι,
Το φυλαχτό μου στο λαιμό, το τίμιο ξύλο.

Στ᾽όνειρά μου ουράνιο τόξο.

Και πέτρα στο θάνατο, πέτρα μου,
Πέτρα μητρική.

Ήθελα νάσουν καθρέφτης μου, πράγμα μου…
Από το Δίχτυ των Ψυχών I


Ta πράγματα που σε καθρέφτισαν

Να πιάσω να μαζέψω ένα-ένα
Όλα τα πράγματα που σε καθρέφτισαν.

Να τα φυλάξω σπίτι μου να τάχω.

Να τα κρεμώ στους τοίχους, να τ᾽αγγίζω,
Μήπως σ᾽αγγίξω, μήπως και σε δω,
Σα μια σκιά πεσμένη απάνω τους.

Τα πράγματα δεν έχουν οίκτο.

Σκεπάζονται μαύρη θλίψη και στέκουν
Αμίλητα, αδιάφορα, ακαθρέφτιστα.

Είναι από ύλη, ύλη πυκνή,
Ύλη τυφλή, σκοτάδι, άγρια σιωπή.

Να βάλω μια τρανή φωτιά και να τα κάψω.
Από το Δίχτυ των Ψυχών I

Π. Πικάσο, Κορίτσι μπροστά σε καθρέπτη. 1932. Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Γ. Μετάσταση

Θαμπό καθρέφτισμα

Μες την ανάμνηση ήσουνα
Σαν σε ναό λαμπρή μου εικόνα.

Μες στον ύπνο, στην ερημία,
Όπου μονάχος πλανιόμουν,
Η ομορφιά σου ήσουν, αποθέωση,
Μέσα σ᾽ένα παράξενο σταματημένο φως.

Τώρα που πήρες σάρκα και φάνηκες,
Σαν σε όνειρο που κατορθώθηκε,
Με μια μεγάλη έκπληξη μέσα στα μάτια,

Έγινες το πιο αβέβαιο, το πιο αμφίβολο,
Το πιο θαμπό καθρέφτισμά μου.

Σαν τα νερά τα κοιμισμένα.
Από το Δίχτυ των Ψυχών I


To εγώ-To εσύ

Αν σε γυρεύω, σ᾽έχω ανάγκη,
Είσαι αυτό που μου λείπει.

Το πιο ακριβό, το πιο θανάσιμο.

Το μισό μου στήθος, το μισό μου πρόσωπο,
Η μια αδειανή πλευρά μου, η μια φτερούγα μου,

Η ανοιχτή πληγή μου, η σάρκα μου η λειψή.

Μ᾽έκοψαν, με χώρισαν στα δυό,
Το εγώ-το εσύ, μοιράσαν το αίμα
Από τη ρίζα μου, από τη γέννησή μου.

Δεν μπορώ να ζήσω ή να πεθάνω
Μισό κορμί, μισό κομμένο όνειρο.

Γυρεύω τ᾽άλλο στήθος, τ᾽άλλο πρόσωπο.

Δε θέλω να κερδίσω την ψυχή μου,
Να χάσω την ψυχή μου, να τη σώσω,
Παίζοντας την ψυχή μου: άσπρο ή μαύρο,
Παίζοντας την ψυχή μου για την ψυχή σου.
Από το Δίχτυ των Ψυχών I


Σιγά-σιγά

Σκύψε ακόμα μέσα,
Κοίταξε.

Βλέπεις εκεί βαθειά
Τη θλίψη μου την αξερρίζωτη;

Σιγά-σιγά,
Απαλά
Κ᾽ανώδυνα

Ξερρίζωσέ την.

Σαν έναν καρφί, σαν ένα
Βότανο πικρό.

Με το φιλί,
Με το χαμόγελο.

Να μη ματώσουνε τα δάχτυλά σου.
Από το Δίχτυ των Ψυχών II


Η ωραία πύλη

Έρχεται η Αγάπη,
Έρχεται φέρνοντας τον Έρωτα.

Μες στην καρδιά της κρύβει
Το αίμα του, την καθαρή του ουσία.
Στο πρόσωπο το πρόσωπό του.

Το σώμα της σώμα του,
Ατόφιο ομοίωμα.

Έρχεται η Αγάπη φέροντας τον Έρωτα
Σε μετουσίωση σωματική, μυσταγωγία.

Πρέπει ν᾽ανοίξω την Ωραία Πύλη,
Να ετοιμάσω την Τράπεζα.

Να βάλω έλαιον στο Ασημοκάντηλο,
Κερί στο Μανουάλι.
Από το Δίχτυ των Ψυχών II


Μαθητεία

Μαθαίνεται η Αγάπη,
Μαθαίνεται από μέσα, αποστηθίζεται.

Όπως η θλίψη, όπως η έκταση.

Τ᾽άφωνα ψάρια δεν πηγαίνουν
Σχολείο να μάθουν τη σιωπή,
Την εκθαμβωτική θαλάσσια αγάπη
Μες σε βαθειά κρησφύγετα.

Τα ερωτικά πουλιά δε μελετούν
Μαθήματα αγάπης˙ δε γράφουν
Τις τέσσερες πράξεις της
Στις πλάκες τους οι πεταλούδες.

Ίσως μονάχα οι Άγγελοι να μαθαίνουν
Λέξεις, ονόματα, κομμένες συλλαβές,
Συλλαβίζοντας τον έρωτα μες στην ουράνιαν ερημία.

Ίσως να ξέρουν καλά τη σιωπή της Αγάπης,
Τη γλώσσα της σιωπής, τον ανεκλάλητον έρωτα των πραγμάτων.

Αυτή τη γλώσσα, αυτή τη Μουσική,
Αυτή μαθαίνουν τα δάχτυλά μου.

Τα δάχτυλά μου, τα χείλη μου, τα έκπληχτα μάτια.
Από το Δίχτυ των Ψυχών II


Μεσουράνιο φεγγάρι

Σ᾽αναζητώ, σ᾽αγγίζω, σ᾽αφουγκράζομαι,
Το είναι σου αφουγκράζομαι τη σιωπή σου.

Περνώ μέσα στη νύχτα σου την πορφυρή.

Την πολύφωτη νύχτα σου, σα θάλασσα,
Θάλασσα κλειστή μές στις ακτές σου.

Θάλασσα διάφανη, βαθειά.

Όπου πλανιέται σιωπηλά το μεσονύχτιο φως,
                                                     Το μεσουράνιο κυρτό φεγγάρι σου.
Από το Δίχτυ των Ψυχών II

W. Homer, Μια καλοκαιρινή βραδιά. 1890. Musée d' Orsay.

Βλ. Γ. Θέμελη, Ποιήματα ΙΙ, Θεσσαλονίκη 1970.
και
http://users.auth.gr/marsias/gthemelis/homepage.html

Παρασκευή 27 Ιουλίου 2012

Άνθρωποι στον ήλιο, ένας πίνακας του Edw. Hopper

Edw. Hopper, Άνθρωποι στον ήλιο


  Ο παρακάτω πίνακας του Αμερικανού ζωγράφου Edw. Hopper είναι ένα από τα έργα της τελευταίας περιόδου της δημιουργίας του. Έργο της ωριμότητας! Παρουσιάζει μία ομάδα ώριμων στην ηλικία ανδρών και γυναικών να κάθονται έξω από ένα κτίριο, στις πολυθρόνες τους,  υπό το φως του εκτυφλωτικού ήλιου. Απομονωμένοι, ξένοι μεταξύ τους, βυθισμένοι στις σκέψεις και τη μοναξιά, κοιτάζουν πέρα μακριά στο κενό, έχοντας στρέψει τη μία πλευρά τους στους θεατές. Μόνο ένας από αυτούς διαβάζει...

Edw. Hopper, Άνθρωποι στον ήλιο. 1960. Smithsonian American Art Museum.


Γυναίκες που διαβάζουν: ένας πίνακας του Adrien Moreau

Αdrien Moreau, Γυναίκα που διαβάζει στο πάρκο


Μία κομψά ντυμένη νεαρή γυναίκα κάθεται στο παγκάκι και ακουμπά το ένα χέρι της  στο τραπεζάκι, στηρίζοντας το κεφάλι...Διαβάζει με απόλυτη αφοσίωση το βιβλίο της στο πάρκο. Είναι ένας πίνακας του Γάλλου ζωγράφου Αdrien Moreau (1843-1906).

Adrien Moreau, Στο πάρκο. Ιδιωτική Συλλογή.

Πέμπτη 26 Ιουλίου 2012

Περίπατος στην παραλία: πίνακες του Sorolla y Bastida

Το  Καλοκαίρι στη ζωγραφική: Πίνακες του Joaquin Sorolla y Bastida
   
   Αιθέριες γυναικείες μορφές περπατούν στην παραλία. Λευκά αέρινα φορέματα που κυματίζουν, ψάθινα καπέλα και ομπρέλες. Εικόνες από τις αρχές του 20ού αιώνα που γοητεύουν το βλέμμα των θεατών.
   Είναι πίνακες του Ισπανού ζωγράφου, γεννημένου στην παραλιακή πόλη Βαλέντσια, Joaquin Sorolla y Bastid (1863-1909). O Sorolla, αφού σπούδασε στην Ισπανική Ακαδημία της Ρώμης και πέρασε και ένα διάστημα από το Παρίσι, άρχισε να γίνεται γνωστός για τη ζωγραφική του και να κερδίζει βραβεία σε διαγωνισμούς. Ξεκίνησε να απεικονίζει ιστορικά και κοινωνικά θέματα, αλλά απέκτησε μεγάλη φήμη, και εκτός της Ισπανίας (αρκετά έργα του βρίσκονται σε αμερικανικές συλλογές και ο ίδιος είχε εκθέσει έργα του στις Η.Π.Α.), για τα έργα του με προσωπογραφίες και θαλασσινές σκηνές από μεσογειακές παραλίες, κυρίως της πατρίδας του. 
   Επηρεασμένος από το κίνημα του ιμπρεσιονισμού, προσπάθησε να "συλλάβει" και να αποτυπώσει τα παιχνίδια του φωτός του ήλιου της Μεσογείου. Πίνακες του Sorolla βρίσκονται σε διάφορα μουσεία του κόσμου και ιδιωτικές συλλογές. Στη Μαδρίτη υπάρχει και Μουσείο Sorolla, αφιερωμένο στο έργο του.

Joaquin Sorolla y Bastida, Περίπατος στο Φάρο στο Biarritz. 1906. Museum of Fine Arts. Boston.

Joaquin Sorolla y Bastida, Περίπατος στην παραλία. 1909. Sorolla Museum. Madrid.

Joaquin Sorolla y Bastida, H Κλοτίλδη στην παραλία. 1904. Sorolla Museum. Madrid.

Τετάρτη 25 Ιουλίου 2012

Γυναίκες που διαβάζουν: ένας πίνακας του Fragonard

Jean Honoré Fragonard, Νεαρό κορίτσι που διαβάζει

   Είναι ένας από τους πιο γνωστούς (έτσι νομίζω) πίνακες που απεικονίζουν μία γλυκύτατη νεαρή κοπέλα να διαβάζει. Ο δημιουργός του είναι ο Γάλλος ζωγράφος, εκπρόσωπος του ροκοκό, Jean Honoré Fragonard (1732-1806), ο οποίος συνήθιζε να ζωγραφίζει νεαρές γυναίκες σε ιδιωτικές στιγμές.
   Αίσθηση ηρεμίας, ζεστασιάς, απαλότητας και μυστηρίου αποπνέει το έργο. Η όμορφη γυναικεία μορφή διαβάζει, ντυμένη με το κομψό κίτρινο φόρεμα, ακουμπώντας την πλάτη στο μαλακό μαξιλάρι,  γοητεύοντας τους θεατές. Ποια είναι και τι διαβάζει, αναρωτιόμαστε. Σε ποιους κόσμους μαγικούς ταξιδεύει με το βιβλίο της.

Jean Honoré Fragonard, Νεαρό κορίτσι που διαβάζει. 1770. Nationaly Gallery of Art. Washington.

Δευτέρα 23 Ιουλίου 2012

Γυναίκες που διαβάζουν: δύο πίνακες του Childe Hassam


   Είναι δύο πίνακες του Αμερικανού ιμπρεσιονιστή ζωγράφου (1859-1935) που απεικονίζουν γυναίκες να διαβάζουν στη φύση, σε ειδυλλιακό τοπίο. 
   
  Καθισμένη στο γρασίδι δίπλα στο ποταμάκι, ντυμένη κομψά, έχοντας ακουμπήσει δίπλα της την ομπρέλλα, διαβάζει με αφοσίωση...

Ch. Hassam, Γυναίκα που διαβάζει. 1885.  Συλλογή του Λευκού Οίκου.

   Λευκοφορεμένη, στη βεράντα του σπιτιού της, καθισμένη στην πολυθρόνα, διαβάζει...Την περιβάλλουν λουλούδια και στα πόδια της ξαπλωμένος ένας σκύλος...

Ch. Hassam, Ανάγνωση. 1888. Hunter Museum of American Art.


http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=24928
http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=24239
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:WLA_hmaa_Childe_Hassam_Reading.jpg
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:WLA_hmaa_Childe_Hassam_Reading.jpg

Τo καλοκαίρι στη ζωγραφική: πίνακες του W. Glackens

Καλοκαιρινοί πίνακες του William Glackens

    Eίναι μία σειρά από πίνακες του Αμερικανού ζωγράφου William Glackens (1870-1938), εκπρόσωπου του ρεαλισμού, που απεικονίζουν καλοκαιρινές σκηνές σε παραλίες στις αρχές του 20ού αιώνα. Ένα πολύχρωμο πλήθος από μικρούς και μεγάλους λιάζεται, παίζει, κάνει βαρκάδα και δροσίζεται στη θάλασσα. Την πρώτη δεκαετία του 20ού αιώνα τα "μπάνια του λαού" ήταν ήδη γνωστά στις Ανατολικές ακτές των Η.Π.Α.

W. Glackens, Βράχος στην παραλία του Wickford. 1909. Ν. Jersey Museum of Art.

W. Glackens, Ώρα μπάνιου. Chester. Nova Scotia. 1910. The Barnes Foundation.

W. Glackens, Μπάνιο στο Bellport. Long Island. 1911. Μουσείο του Μπρούκλιν (Brooklyn Museum).

W. Glackens, Λουόμενοι στο Bellport. 1912. Phillips collection.

W. Glackens, Πλευρά της παραλίας. 1913. Nelson-Atkins Museum of Art.

W. Glackens, Λουόμενοι, Νο 1. 1913. Smith College Museum of Art.

W. Glackens, Ομπρέλλες στην παραλία στο Blue Point. 1915. Smithsonian Museum of Art.

W. Glackens, Σκηνή παραλίας, New London. 1915. Columbus Museum of Art.

http://americanart.si.edu/collections/search/artwork/?id=9131
http://www.brooklynmuseum.org/opencollection/objects/1293/Bathing_at_Bellport_Long_Island/set/2e09498501cbc83fa5bd681825fb91cc?referring-q=Glackens
http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=du&aid=1772

Σάββατο 21 Ιουλίου 2012

Το Καλοκαίρι στη ζωγραφική: Πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ

Καλοκαίρι και μοναξιά: Πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ


   O Έντουαρντ Χόπερ (1882-1967), ένας από τους κύριους εκπροσώπους του ρεαλισμού στην αμερικανική τέχνη, γεννήθηκε στο Νίακ της Ν. Υόρκης και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά χρόνια σ᾽αυτή τη μικρή επαρχιακή πόλη. Από το 1900 εγκαθίσταται οριστικά στη Ν. Υόρκη όπου αρχικά είχε πάει για σπουδές, ζώντας την καθημερινότητα της μεγαλύτερης μητρόπολης των Η.Π.Α. Στους πίνακες του εκφράζει τη μοναξιά, την αποξένωση και την έλλειψη επικοινωνίας που χαρακτηρίζουν τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου της βιομηχανικής εποχής στις μεγαλουπόλεις. Παρά το γεγονός ότι τα έργα του δίνουν την εντύπωση ότι αποτυπώνουν ρεαλιστικές ψυχρές εικόνες από την εποχή του, ο Χόπερ κατορθώνει να συνθέσει ένα "υπερπραγματικό" σκηνικό με ποιητική, ίσως μυστηριακή, ατμόσφαιρα να περιβάλει τις ανθρώπινες μορφές-κυρίως γυναίκες- που χαρακτηρίζονται από έντονη εσωτερικότητα και προκαλούν για τα "κρυμμένα" συναισθήματά τους έντονη συγκίνηση στους θεατές.
  Οι φωτοσκιάσεις γοητεύουν τον καλλιτέχνη, ο οποίος είχε μελετήσει τον τρόπο που χρησιμοποιούσαν το φως οι μεγάλοι Ευρωπαίοι ζωγράφοι, όταν μετά τις σπουδές του ταξίδεψε στην Ευρώπη (Παρίσι, Λονδίνο, Άμστερνταμ, Βρυξέλλες, Βερολίνο) για να δει από κοντά έργα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής. Στους παρακάτω πίνακες το δυνατό καλοκαιρινό φως "λούζει" κτίρια και ανθρώπους, φωτίζοντας και δίνοντας έμφαση στη μοναξιά και την απομόνωσή τους. 
    Ένας από τους πιο γνωστούς πίνακές του, που τον ζωγράφισε όταν ήδη οι Η.Π.Α. είχαν εισέλθει στο Β´Παγκόσμιο Πόλεμο, απεικονίζει μία γυναικεία μορφή, ντυμένη με ένα αέρινο  λευκό καλοκαιρινό φόρεμα και ψάθινο καπέλο (για να την προστατεύει από το εκτυφλωτικό φως του καλοκαιριού) να στέκεται στην είσοδο του λευκού σπιτιού της (προφανώς σ᾽ένα δρόμο της Ν. Υόρκης) και να κοιτάζει πέρα μακριά...Η ελαφριά κίνηση του διάφανου φορέματος, οι γραμμές του σώματος που διαγράφονται, ο κυματισμός της λευκής κουρτίνας από το μισάνοιχτο παράθυρο, οι σκιές της πόρτας του κτιρίου είναι οι ρεαλιστικές λεπτομέρειες που στήνουν το "υπερπραγματικό σκηνικό" και δημιουργούν ποιητική ατμόσφαιρα, υπερβαίνοντας το φωτογραφικό ρεαλισμό της κινηματογραφικής εικόνας που θυμίζει η σκηνή.

Εντ. Χόπερ, Καλοκαιρινή εποχή. 1943. Μουσείο Τέχνης του Ντελαγουέρ. Oυίλμινγκτον. Η.Π.Α.

    Μία μόνη κομψή γυναίκα να στέκεται στο κατώφλι του σπιτιού της υπό το εκτυφλωτικό φως του Καλοκαιριού απεικονίζει και ο παρακάτω πίνακας. Εδώ το σπίτι βρίσκεται στην αμερικανική ύπαιθρο...Η γυναίκα, αν και είναι πρωί, ντυμένη με κόκκινο βραδινό φόρεμα με ψηλοτάκουνες γόβες και καπέλο...αποπνέει αισθησιασμό...Το σκηνικό πέρα ως πέρα "υπερπραγματικό" με τα στάχυα να κυματίζουν και το διάφανο γαλάζιο ουρανό...

Έντ. Χόπερ, Πρωινό στη Ν. Καρολίνα. 1955. Ουίτνεϊ Μουσείο Αμερικανικής Τέχνης. Ν. Υόρκη.

    Είναι μία ζεστή καλοκαιρινή βραδιά! Ένα νεαρό ζευγάρι κάθεται στη βεράντα του σπιτιού υπό το εκτυφλωτικό φως της ηλεκτρικής λάμπας...Η νύχτα σκοτεινή...Το σπίτι πρέπει να είναι στην εξοχή...

Έντ. Χόπερ, Καλοκαιρινή βραδιά. 1947. Ιδιωτική Συλλογή.

   Η εικόνα του ζευγαριού έχει μεταφερθεί στο εσωτερικό του δωματίου ενός διαμερίσματος μεγαλούπολης. Είναι πρωί, το ανελέητο καλοκαιρινό φως φωτίζει τη μοναξιά της γυναίκας στο κρεβάτι τους. Είναι πια μεσήλικες. Η γυναίκα σε περισυλλογή καθισμένη, ο άνδρας ξαπλωμένος μπρούμυτα, κοιμάται...

Έντ. Χόπερ, Καλοκαίρι στην πόλη. 1950. Ιδιωτική Συλλογή.

...Και ένας από τους πίνακες της νεότητας, υπό την επιρροή μάλλον του ιμπρεσιονισμού...μία ημίγυμνη γυναίκα μόνη της στο εσωτερικό του δωματίου φωτίζεται από το φως του καλοκαιριού που διεισδύει από το παράθυρο...

Έντ. Χόπερ, Καλοκαίρι. Εσωτερικό δωματίου. Ουίτνεϊ Μουσείο Αμερικανικής Τέχνης. Ν. Υόρκη. 1909.

Βλ. Art Book-Hopper, έκδ. Electa-Ημερησία, Αθήνα 2006.

http://www.delart.org/collections/amer_art/summertime_beyond_hopper.html
http://whitney.org/Collection/EdwardHopper/6713
http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=23043
http://www.wikipaintings.org/en/edward-hopper/summer-in-the-city-1950
http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=23044

Πέμπτη 19 Ιουλίου 2012

Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Ν. Υόρκης

Το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης

   Είναι πράγματι ένα  "μητροπολιτικό" μουσείο, το πολιτιστικό κέντρο μίας μητρόπολης, της Νέας Υόρκης. To Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης είναι το σημαντικότερο μουσείο-πινακοθήκη της Αμερικής και ένα από τα σπουδαιότερα του κόσμου. Χώρος έκθεσης και διάσωσης μνημείων και έργων των διαφόρων πολιτισμών της ανθρωπότητας. Φυσικά, ένας πολύ μικρός αριθμός των εκθεμάτων του δημιουργήθηκαν στις H.Π.Α. Τα σχεδόν 3.000.000 εκθέματά του (κατανεμημένα σε 17 τμήματα) προέρχονται από την προϊστορική εποχή μέχρι τις μέρες μας και αποτελούν αντιπροσωπευτική εικόνα του Αιγυπτιακού, του Αρχαίου Ελληνικού και Ρωμαϊκού Πολιτισμού, της τέχνης των λαών της Αφρικής, της Ωκεανίας και της αμερικανικής ηπείρου, των πολιτισμών της Εγγύς και Άπω Ανατολής και γενικά της Ασίας, της ισλαμικής τέχνης, του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα, της ευρωπαϊκής ζωγραφικής, γλυπτικής και διακοσμητικών τεχνών, της τέχνης των Η.Π.Α., της τέχνης του 20ού αιώνα, κλπ. Στα εκθέματά του επίσης συμπεριλαμβάνονται πλούσιες συλλογές από μεσαιωνικές πανοπλίες, μουσικά όργανα, σχέδια, κοσμήματα, ενδυμασίες, αντικείμενα διακοσμητικά και καθημερινής χρήσης και φωτογραφίες.
   Η ίδρυση του Μουσείου αποφασίστηκε το 1866 από μία ομάδα επιφανών και πλούσιων Αμερικανών δημοσίων ανδρών, κυρίως επιχειρηματιών, ύστερα από πρόταση του γνωστού δικηγόρου John Jay. Το Μουσείο ιδρύθηκε επίσημα στα χαρτιά το 1870, αν και ακόμα δεν είχε μόνιμη έδρα και εκθέματα. Σύντομα, όμως, οι δωρεές σε έργα και τα κληροδοτήματα  πλούσιων φιλότεχνων Αμερικανών πλούτισαν το Μουσείο με σημαντικά εκθέματα και συλλογές. 

Η είσοδος του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης στην 5η Λεωφόρο της Ν. Υόρκης, δίπλα στο Κεντρικό Πάρκο της πόλης.



    Το νέο μουσείο δε στηρίχτηκε σε προϋπάρχουσες συλλογές ηγεμόνων και αριστοκρατών, όπως συνέβη με τα μεγάλα γνωστά ευρωπαϊκά μουσεία (Λούβρο, Πράδο, Ουφίτσι, Ερμιτάζ,  Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης στη Βιέννη, κλπ.), αλλά στην ιδιωτική πρωτοβουλία και επιθυμία. Ακόμα και απλοί πολίτες συμμετείχαν με τις εισφορές τους στη σύσταση του μουσείου. Το 1871, ύστερα από έκκληση του διοικητικού συμβουλίου, συγκεντρώθηκε από δωρεές των πολιτών ένα σημαντικό ποσό χρημάτων με το οποίο αγοράστηκαν οι πρώτοι 174 πίνακες Ευρωπαίων ζωγράφων του 17ου και 18ου αιώνα από συλλογές των Βρυξελλών και του Παρισιού. Τον επόμενο χρόνο το Μουσείο αγόρασε από τον Αμερικανό πρόξενο της Κύπρου μία συλλογή με πάνω από 1000 ευρήματα του Κυπριακού πολιτισμού...Η αρχή είχε γίνει... 

Το αρχικό νεογοτθικού ρυθμού κτίριο του Μητροπολιτικού Μουσείου σε σχέδια των αρχιτεκτόνων Calvert Vaux και Jacob Wrey Mould επεκτάθηκε αρκετές φορές για να καλύψει τις ανάγκες των νέων συλλογών εκθεμάτων.

   Δέκα χρόνια μετά την ίδρυση του μουσείου, το 1880, εγκαινιάστηκε και η μόνιμη έδρα του μουσείου στην 5η Λεωφόρο. Από την αρχή ως κύριος σκοπός του Μουσείου ορίστηκε η υποστήριξη της μελέτης των καλών τεχνών, η παρουσίαση της εξέλιξης και της συνέχειας του παγκόσμιου πολιτισμού και κυρίως η εκπαίδευση και η ψυχαγωγία του κοινού μέσω των έργων τέχνης. Η ανάδειξη των έργων τέχνης αυτών καθεαυτών δεν ενδιέφερε τους Αμερικανούς. Αυτό που ενδιέφερε κυρίως ήταν η μόρφωση και η ψυχαγωγία του κόσμου. Το 1891 αποφασίστηκε για πρώτη φορά το μουσείο να παραμείνει ανοιχτό την Κυριακή για να μπορούν οι εργαζόμενοι να το επισκέπτονται.
   Ήδη στα τέλη του 19ου αιώνα το Μουσείο είχε αρχίσει να αποκτά σημαντικά έργα στην κατοχή του από διάφορες δωρεές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο επιχειρηματίας Cornelius Vanderbilt που δώρισε τη συλλογή του με 700 σχέδια των Λεονάρντο, Μιχαήλ Άγγελου, Τιτσιάνο, Ρέμπραντ, κλπ. Οι δωρεές σε συλλογές και σε μεγάλα ποσά χρημάτων θα συνεχιστούν και τον επόμενο αιώνα, δίνοντας τη δυνατότητα στο Μουσείο να εμπλουτίζει συνεχώς τα εκθέματά του και να επεκτείνει τους χώρους έκθεσής τους. Μία πολύ σημαντική συλλογή Ευρωπαίων ζωγράφων του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης που εμπλούτισε το Μουσείο θεωρείται η συλλογή του πατέρα και γιού Lehman (ήταν μία από τις σημαντικότερες ιδιωτικές συλλογές του κόσμου) που δωρήθηκε το 1969.

Καθιστός άνδρας που παίζει άρπα. 2800-2700 π.Χ. Κυκλαδικός πολιτισμός. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

 Κυκλαδικά ειδώλια στις προθήκες του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης.

Κυκλαδικά ειδώλια στις προθήκες του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης.

Χανς Μέμλινγκ, Ο Ευαγγελισμός. 1480-89. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Αλμ. Ντύρερ, Η Παναγία με το Θείο Βρέφος και την Αγία Άννα. 1519. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Δομ. Θεοτοκόπουλος (El Greco), Άποψη από το Τολέδο. 1597. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν.Υόρκη.

    Το Μουσείο κατέχει πέντε γνωστούς πίνακες του μεγάλου Ολλανδού ζωγράφου Γιαν Βερμέερ. Πρόκειται για κάποια από τα πιο σημαντικά του εκθέματα στον τομέα της Ευρωπαϊκής ζωγραφικής, αν αναλογιστούμε ότι διασώζονται σ᾽ όλον τον κόσμο λιγότερα από 35 έργα που αποδίδονται στον Βερμέερ. Πολλά μουσεία, πινακοθήκες και ιδιώτες συλλέκτες θα επιθυμούσαν έναν πίνακα του Βερμέερ για τη συλλογή τους...

Γ. Βερμέερ, Μία υπηρέτρια που κοιμάται. 1656-57. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν.
Υόρκη.

Γ. Βερμέερ, Γυναίκα με λαούτο. 1662-63. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Γ. Βερμέερ, Γυναίκα με κανάτα νερού. 1662. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Γ. Βερμέερ, Μελέτη σε πορτρέτο νεαρού κοριτσιού. 1665-67. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Ζ. Α. Ντ. Εγκρ, Η πριγκίπισσα De Broglie. 1853. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Π. Ω. Ρενουάρ, Η κυρία Charpentier και οι κόρες της, 1878. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

    Το παραπάνω έργο του Γάλλου ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Ρενουάρ εντάχθηκε στη συλλογή του Μουσείου το 1907 και ήταν φυσικά δωρεά (δωρεά της Catharine Wolfe, η δωρεά της συλλογή της από πίνακες εμπλούτισε το μουσείο με ανεκτίμητης αξίας έργα ). Ήταν το πρώτο έργο του Ρενουάρ που εκτέθηκε από δημόσια συλλογή. Το Μητροπολιτικό Μουσείο περιλαμβάνει μία πολύ σημαντική συλλογή από εμβληματικά έργα ιμπρεσιονιστών ζωγράφων.

Κλ. Μονέ, Ο κήπος στο Sainte Adresse. 1867. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Β. Βαν Γκογκ, Κυπαρίσσια. 1889. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Π. Πικάσσο, Προσωπογραφία της Γερτρούδης Στάιν. 1905-1906. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Τζ. Αμπ. ΜακΝηλ Ουίστλερ, Συμφωνία σε χρώμα του δέρματος και μαύρο. Προσωπογραφία του Theodore Duret. 1883. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Μ. Κάσατ, Ένα φλυτζάνι τσάι. 1880-1881. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Εντ. Χόπερ, Ο φάρος στο Two Lights. 1929. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

    Ένα τμήμα του Μουσείου που παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι η πτέρυγα της Αμερικανικής τέχνης με έργα καλλιτεχνών των Η.Π.Α. Εκτός από πίνακες, εκτίθενται έργα εφαρμοσμένων τεχνών που συνθέτουν δωμάτια αμερικανικών οικιών με τα έπιπλά τους από τα τέλη του 17ου αιώνα. Στην αμερικανική πτέρυγα, αλλά και σε άλλα τμήματα του μουσείου, εφαρμόζεται το σύστημα έκθεσης των λεγόμενων "δωματίων περιόδου" ("period rooms"). Τα εκθέματα εκτίθενται με χρονολογική σειρά, παρουσιάζοντας την εξέλιξη της αμερικανικής τέχνης. H διάταξη αυτή, που εφαρμόζεται και σε άλλα αμερικανικά μουσεία, ακολουθείται σπάνια στα ευρωπαϊκά μουσεία.

Φρ. Λόιντ Ράιτ, Το καθιστικό από την οικία του Little  στη Μιννεσότα. 1912-1914. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη

O ναός του Ντεντούρ. Αιγυπτιακός πολιτισμός. 15 π.Χ. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Είναι ασφαλώς πολύ εντυπωσιακός ο τρόπος έκθεσης του Ναού του Ντεντούρ στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Ν. Υόρκης δίπλα στη τζαμαρία που βλέπει στο Κεντρικό Πάρκο. Σίγουρα, όμως, θα ήταν καλύτερα να βρίσκεται στο φυσικό του χώρο...

    Ως παράρτημα του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης λειτουργεί από το 1938 το Μουσείο και οι Κήποι των Cloisters. To κτίριο ενσωματώνει αρχιτεκτονικά στοιχεία από πέντε μεσαιωνικά μοναστήρια της Νοτίου Γαλλίας και των Πυρηναίων (12oς-14oς αιώνας). Βρίσκεται στο Fort Tryon Park, βόρεια του Μανχάταν.

Το Μουσείο και οι Κήποι των Cloisters.

Tο Μουσείο και οι Κήποι του Cloisters άνοιξε ως παράρτημα του Μητροπολιτικού Μουσείου το 1938. Το Μουσείο είναι αφιερωμένο στην αρχιτεκτονική της μεσαιωνικής Ευρώπης.

Βλ.
Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, Βιβλιοθήκη Τέχνης Η Καθημερινή, Αθήνα 2007.
El. Berman, New York. Eyewitness travel guides, DK publishing book, N,York 2000.
http://www.metmuseum.org/
http://en.wikipedia.org/wiki/Metropolitan_Museum_of_Art
http://www.metmuseum.org/about-the-museum/history-of-the-museum
http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/47.100.1
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/150000103?high=on&rpp=15&pg=1&rndkey=20120718&ft=*&pos=11
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110002331
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110002434
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110001017
http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/14.40.633
http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/1972.60.1
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110002334 http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110002332 http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110002333
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/110003528
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/210008443
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/20013586?rpp=20&pg=1&ft=whistler%2c+james+mcneill&pos=7
http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/20010734?rpp=20&pg=1&ft=Cassatt&pos=4
  http://www.metmuseum.org/Collections/search-the-collections/150000154?high=on&rpp=15&pg=1&rndkey=20120718&ft=*&who=Jean-Auguste-Dominique+Ingres&pos=3