Άννα Αγγελοπούλου: Οκτωβρίου 2014

Παρασκευή 31 Οκτωβρίου 2014

Στέφανος. Ένα ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη από την ποιητική συλλογή "Οι τελευταίοι".

…Επειδή σας αρέσει η ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη και…επειδή είναι αγαπημένος ποιητής, ιδού ένα βαθύτατα πολιτικό ποίημά του, που από καιρό θέλω να αφιερώσω σ' όλους μας…

Ο ποιητής Τάσος Λειβαδίτης (1922-1988). Ανήκει στην πρώτη μεταπολεμική γενιά ποιητών. Έζησε διώξεις, φυλακίσεις και εξορίες για τις πολιτικές του ιδέες. Γνώρισε την απογοήτευση και βασανίστηκε από την ήττα των ιδεών του, αλλά δεν έχασε ποτέ την ανθρωπιστική ματιά και την τρυφερότητά του. Βαθύτατα ρομαντικός, νεορομαντικός, θα έλεγα, εμπλουτίζει την ποίησή του με στοιχεία του υπερρεαλισμού και του παραλόγου. Συνδυάζει το φανταστικό με το ρεαλισμό, δημιουργώντας μία μαγική ποιητική πραγματικότητα.

Στέφανος

Ετούτη τη φορά, καθώς η μάχη θα καθόριζε για πάντα

τη ζωή μας, προσπαθήσαμε να τα προβλέψουμε όλα-

στρατηγική και ταχτική, τις εφεδρείες, τις πιθανές κινή-

σεις του εχθρού,

τη διαμόρφωση του εδάφους, ακόμα και τις καιρικές

συνθήκες,

όλα προσεκτικά μελετημένα και, σχεδόν, ευνοϊκά. Κι όμως

ηττηθήκαμε! Τι έφταιξε; Τι μας διέφυγε; Πού ήταν το λά-

θος;

Προσβολές που κάναμε τάχα πως δεν τις καταλάβαμε

μεγάλες αποφάσεις τη νύχτα, που τις έθαψε σε λίγο ο

ύπνος, ένας τυφλός εγωισμός

όταν χρειάζονταν λίγη κατανόηση ή μια ηλίθια συγχώρεση

όταν έπρεπε να τους πιάσεις απ' τον λαιμό. Μεγάλα λόγια

που φωνάξαμε στους δρόμους

μικρές αλήθειες που αποσιωπήσαμε στον εαυτό μας-

χιλιάδες ήττες μέσα μας, αναίμαχτες, αόριστες, ασήμαντες,

σαν ένα κοπάδι ποντίκια που ροκανίζουν χρόνια στο υπό-

γειο

γκρεμίζοντας, άξαφνα, την πρόσοψη ενός σπιτιού

που μέχρι χτες υψώνονταν γεμάτο δύναμη και φώτα και

όνειρα και χορούς-

κι ανεξόφλητα χρέη.

Από την ποιητική συλλογή "Οι τελευταίοι" (1966).

Π. Πικάσο, Άνδρας και γυναίκα σε καφέ. 1903. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=249
http://www.wikiart.org/en/pablo-picasso/man-and-woman-in-café-1903

Τετάρτη 29 Οκτωβρίου 2014

Χρυσάνθεμα. Πίνακες του Henri Fontain Latour

Χρυσάνθεμα

Το Φθινόπωρο και κυρίως ο Οκτώβριος είναι η εποχή και ο μήνας των χρυσανθέμων.
Τα ανθοπωλεία αυτή την εποχή είναι γεμάτα από μικρές και μεγάλες γλάστρες με χρυσάνθεμα διαφόρων χρωμάτων. Ιδού, λοιπόν, πίνακες του Γάλλου ζωγράφου Henri Fontain Latour (1836-1904) που απεικονίζουν βάζα με χρυσάνθεμα. Όπως θα διαπιστώσετε, έχει ζωγραφίσει πολλά, πάρα πολλά χρυσάνθεμα...

Henri Fontain Latour, Μπουκέτο από χρυσάνθεμα. 1869. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Χρυσάνθεμα. 1871. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Χρυσάνθεμα, σταφύλια και ροδάκινα. 1872. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Μεγάλο μπουκέτο με χρυσάνθεμα. 1873. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Χρυσάνθεμα. 1874. Συλλογή Burrell.

Henri Fontain Latour, Χρυσάνθεμα. 1875. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Λουλούδια, Χρυσάνθεμα. 1876. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Λευκά χρυσάνθεμα στο βάζο με λευκά τριαντάφυλλα, ροδάκινα και σταφύλια σε τραπέζι με λευκό τραπεζομάντηλο. 1876. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Χρυσάνθεμα με διάφορα λουλούδια. 1877. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Χρυσάνθεμα. 1877. Ιδιωτική Συλλογή.

Henri Fontain Latour, Βάζο με χρυσάνθεμα. Thyssen Bornemisza Μουσείο. Μαδρίτη.

Henri Fontain Latour, Κίτρινα χρυσάνθεμα. 1879. Μουσεία της Γλασκώβης.

http://www.bbc.co.uk/arts/yourpaintings/paintings/search/painted_by/henri-fantin-latour_artists
http://www.artrenewal.org/pages/artist.php?artistid=154
http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=360
http://www.museothyssen.org/en/thyssen/ficha_obra/817

Τρίτη 28 Οκτωβρίου 2014

Κατοχή. Εικόνες πείνας. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

Τα συσσίτια της Κατοχής. Φωτογραφίες της Βούλας Παπαϊωάννου

...Συνεχίζω επετειακά με παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες μιας μεγάλης φωτογράφου, της Βούλας Παπαϊωάννου (1898-1990). Αποτυπώνουν σκηνές από τα δύσκολα χρόνια της Κατοχής (1941-1944) και συγκεκριμένα "εικόνες πείνας" από την Αθήνα. Ο χειμώνας του 1941-42 ήταν πολύ δύσκολος και σκληρός για τους κατοίκους των μεγάλων αστικών κέντρων και ιδιαίτερα της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Οι δυνάμεις Κατοχής του Άξονα, κυρίως οι Γερμανοί, επίταξαν τα τρόφιμα και κάθε είδους παραγωγή προϊόντων που ήταν αναγκαία για τον εφοδιασμό του στρατού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να εκδηλωθεί μεγάλος λιμός και χιλιάδες Έλληνες να εξουθενωθούν σωματικά και να πεθάνουν κυριολεκτικά από την πείνα και το κρύο. Η πείνα έπληξε, όπως συμβαίνει πάντα, πρώτα και περισσότερο τους ήδη ασθενείς και αδύναμους, τους ηλικιωμένους, τις γυναίκες και τα μικρά παιδιά, πολλά από τα οποία ήταν και ορφανά.

Η Βούλα Παπαϊωάννου αποθανατίζει με τον φωτογραφικό της φακό σκηνές με αποσκελετωμένα πεινασμένα παιδιά, καταγγέλλοντας τη φρίκη του πολέμου και τις συνέπειές του στον άμαχο πληθυσμό.

Η Βούλα Παπαϊωάννου γύρω στα 1940. Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Τη δεκαετία του 1930 η Παπαϊωάννου φωτογράφιζε τοπία, αρχαιολογικούς χώρους, ιστορικά μνημεία και εκθέματα αρχαιολογικών μουσείων. Στροφή στον προσανατολισμό του έργου της γίνεται με την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου. Αρχίζει να φωτογραφίζει "πολεμικές" σκηνές της καθημερινότητας στην Αθήνα, όπως τους ενθουσιώδεις πολίτες που έσπευσαν να στρατευτούν για να υπερασπίσουν την πατρίδα, σκηνές αποχαιρετισμού για το μέτωπο, τις ετοιμασίες της πόλης για την αντιμετώπιση έκτακτων πολεμικών αναγκών, σκηνές βομβαρδισμού, την άφιξη και τη φροντίδα των τραυματιών του πολέμου κ.ά. Όταν η πείνα πλήττει την Αθήνα κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο φωτογραφικός φακός της Παπαϊωάννου δεν μπορούσε να μείνει αδιάφορος στα δεινά του πληθυσμού που υποφέρει από τις ελλείψεις των στοιχειωδών ειδών διατροφής.

Ας δούμε, λοιπόν, μια επιλογή από φωτογραφίες της που αποτυπώνουν σκηνές με συσσίτια και διανομή τροφίμων στα πεινασμένα παιδάκια της Κατοχής. Η ανθρωπιστική ματιά της Βούλας Παπαϊωάννου βλέπει με σεβασμό και διακριτικότητα τη δυστυχία του ανθρώπου στις δύσκολες στιγμές, αποφεύγοντας τον εντυπωσιασμό και την κραυγαλέα καταγγελία.

Βούλα Παπαϊωάννου, Συσσίτιο κατά τη διάρκεια της Κατοχής. 1941. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Ο χειμώνας του 1941-42 θεωρείται ο πιο δύσκολος της Κατοχής. Λέγεται ότι 100.000 άνθρωποι πέθαναν κυρίως στην Αθήνα και τα άλλα αστικά κέντρα από την εξάντληση της πείνας και τις στερήσεις των στοιχειωδών υλικών αγαθών. Η πείνα συνεχίστηκε και την επόμενη χρονιά 1942-43. Κατά τη διάρκεια της Κατοχής πέθαναν γύρω στους 300.000 Έλληνες από την πείνα και τις κακουχίες.

Βούλα Παπαϊωάννου, Συσσίτιο. Δεκέμβριος 1941. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Η διανομή τροφίμων, τα συσσίτια, αποτελούσε για πολλά παιδιά και μεγάλους ο μόνος τρόπος επιβίωσης. Το κοριτσάκι κοιτάζει με προσήλωση την κουτάλα με την οποία η ηλικιωμένη κυρία γεμίζει το κατσαρολάκι.

Βούλα Παπαϊωάννου, Συσσίτιο. 1942-43. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Σκελετωμένο παιδάκι τρώει το φαγητό του...

Βούλα Παπαϊωάννου, Συσσίτιο στη "Στέγη της Δραπετσώνος". 1942-43. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Σοβαρά και θλιμμένα κοριτσάκια περιμένουν υπομονετικά στην ουρά για το συσσίτιο.

Βούλα Παπαϊωάννου, Συσσίτιο στη "Στέγη της Δραπετσώνος". 1942-43. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Υπό το βλέμμα του Χριστού συσσίτιο παιδιών.

Βούλα Παπαϊωάννου, Συσσίτιο στην "Παπαστράτειο Στέγη". Πειραιάς 1942.
Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Περιμένουν υπομονετικά στην ουρά για συσσίτιο. Εάν κατάφερναν να επιβιώσουν στην Κατοχή, τους περίμεναν οι σκληρές μέρες του Εμφυλίου Πολέμου.

Βούλα Παπαϊωάννου, Κέντρο Γάλακτος του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού. 1942-43. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Καχεκτικό και εξαντλημένο παιδάκι της Κατοχής με κουρελιασμένα ρούχα. Το σύνδρομο της πείνας θα εντυπωθεί βαθιά στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων. Ακόμα ζουν ανάμεσά μας αυτοί που πείνασαν, όταν ήταν παιδιά στην Κατοχή, είναι οι γονείς και οι παππούδες μας...

Βούλα Παπαϊωάννου, Κατοχή. 1941. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

Κρατά σφικτά το μπουκάλι με το γάλα και κοιτάζει το φακό.

…και ένα ημιχαμογελαστό πρόσωπο παιδιού. Θλιμμένο χαμόγελο…είναι χαρούμενος, γιατί έχει ψωμί να φάει… Εάν έχεις λίγο γάλα και λίγο ψωμί, δικαιούσαι και ένα χαμόγελο στο φακό.

Βούλα Παπαϊωάννου, Διανομή ψωμιού. 1942-43. Φωτογραφικά Ιστορικά Αρχεία Μουσείου Μπενάκη.

http://www.benaki.gr/index.asp?id=1020103&
ww.photodiodos.gr/v/library/greeks/papaioannou/
http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1995/10/29101995.pdf
http://www.ime.gr/chronos/14/gr/1940_1945/occupation/02.html#

Δευτέρα 27 Οκτωβρίου 2014

Εικόνες από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940. Φωτογραφίες του Δ. Χαρισιάδη

Φωτογραφίες από το Αλβανικό Μέτωπο του Δημήτρη Χαρισιάδη

Ο Δημήτρης Χαρισιάδης (1911-1993), ο οποίος καταγόταν από την Καβάλα και σπούδασε Χημεία στην Ελβετία, θεωρείται ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής φωτογραφίας. Υπήρξε επίσημος φωτογράφος του ελληνικού στρατού κατά τον ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940 και αποτύπωσε με το φωτογραφικό του φακό σκηνές από την πορεία και τη ζωή των Ελλήνων στρατιωτών στο Αλβανικό Μέτωπο.

Ο Δημήτρης Χαρισιάδης σε χιονισμένο τοπίο. Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Οι φωτογραφίες του Χαρισιάδη από την πορεία του ελληνικού στρατού στο Αλβανικό Μέτωπο αποτέλεσαν αφετηρία της δικής του πορείας ως φωτογράφου.

Οι φωτογραφίες του Χαρισιάδη από τη Βόρειο Ήπειρο, πέρα από το ότι αναμφισβήτητα αποτελούν ντοκουμέντα ενός πολύ σημαντικού ιστορικού γεγονότος της νεότερης ελληνικής ιστορίας, διακρίνονται για την ανθρωπιστική ματιά και τον καλλιτεχνικό τους χαρακτήρα. Παρουσιάζουν εξιδανικευμένες, όμορφες, θα έλεγα, εικόνες από το πολεμικό μέτωπο, με χαρούμενα και γελαστά πρόσωπα στρατιωτών και γαλήνια χιονισμένα τοπία. Ασφαλώς, όμως, ο πόλεμος στην πραγματικότητα δεν ήταν και δεν είναι όμορφος.

Με αφορμή, λοιπόν, την επέτειο για την 28η Οκτωβρίου, ιδού μία επιλογή από αυτές τις φωτογραφίες που φυλάσσονται στα Ιστορικά Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Μία από τις πιο γνωστές φωτογραφίες του Χαρισιάδη. Σκηνή καθημερινότητας με στρατιώτες του ελληνικού στρατού. Ανέμελα και χαμογελαστά πρόσωπα υπό τη νοσταλγική μουσική του ακορντεόν. Άραγε, ποια ήταν η τύχη αυτών των στρατιωτών στο πολεμικό μέτωπο;

Δ. Χαρισιάδης, Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιωτική επιθεώρηση. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Aγέρωχος και υπερήφανος στο άλογό του, ο Έλληνας στρατιώτης ατενίζει πέρα μακριά.

Δ. Χαρισιάδη, Έφιππος στρατιώτης. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Γαλήνια τοπία που δεν θυμίζουν πόλεμο. Ο πόλεμος, όμως, ήταν εκεί...

Δ. Χαρισιάδης, Άποψη της κοιλάδας του Μοράβα. Κορυτσά. Β. Ήπειρος. 1940.

Δ. Χαρισιάδης, Άποψη χιονισμένου χωριού. Β. Ήπειρος. 1940.

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιώτες σε χιονισμένο τοπίο. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Οι παρακάτω εικόνες με τους Έλληνες στρατιώτες σε δύσβατα χιονισμένα ορεινά μονοπάτια έχουν αποτυπωθεί στη συλλογική συνείδηση των Ελλήνων. Ο ελληνικός στρατός προήλασε νικηφόρα σε απόκρημνα μονοπάτια και δύσκολα περάσματα, μέσα στα παγωμένα χιόνια και το δυνατό κρύο.

Δ. Χαρισιάδης, Έφιπποι στρατιώτες σε χιονισμένο τοπίο. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιώτες σε δύσκολο πέρασμα. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιώτες σε χιονισμένο τοπίο. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Το γράμμα από αγαπημένο πρόσωπο. Η παρηγοριά του στρατιώτη...

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιώτης που διαβάζει γράμμα. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Σα να βρίσκονται σε εκδρομή...

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιώτες σε κατασκήνωση. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Δ. Χαρισιάδης, Στρατιώτες που τρώνε. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Μακριά από την πατρίδα και τα αγαπημένα του πρόσωπα. Του είπαν ότι θα νικήσει και όχι ότι θα ηττηθεί.

Δ. Χαρισιάδης, Ιταλός αιχμάλωτος που τρώει. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

Δύο υπέροχες φωτογραφίες που θα μπορούσε να είναι πίνακες ζωγραφικής με σκηνές από την καθημερινή ζωή των απλών ανθρώπων της ορεινής υπαίθρου. Τίποτα δεν θυμίζει ότι η περιοχή των φωτογραφικών εικόνων ήταν πεδίο πολεμικής σύγκρουσης.

Η σκια της μαυροφορεμένης γυναίκας αντανακλάται στο καλντερίμι του δρόμου του χωριού. Διακρίνονται τα σπίτια του χωριού.

Δ. Χαρισιάδης, Γυναίκα που περπατάει σε χωριό της Β. Ηπείρου. 1940.

Το χιόνι με τη λευκότητά του καλύπτει και εξωραΐζει τα πάντα.

Δ. Χαρισιάδης, Γυναίκα με παιδί και κατσίκες σε χιονισμένο τοπίο. Β. Ήπειρος. 1940.

http://www.benaki.gr/index.asp?id=1020106&lang=gr

Σάββατο 25 Οκτωβρίου 2014

Στη βροχή. Πίνακες του Βίνσεντ Βαν Γκογκ

Στη βροχή

Βρίσκονται στην εξοχή και περπατούν στη βροχή… Είναι ένας από τους "άγνωστους" πίνακες του αγαπημένου Βίνσεντ Βαν Γκογκ. Τον θυμήθηκα αυτές τις βροχερές και θυελλώδεις ημέρες. Απεικονίζει ανθρώπους της υπαίθρου με ομπρέλλες να περπατούν στη βροχή. Σε πρώτο πλάνο βλέπουμε τρεις γυναίκες κάτω από μια ομπρέλλα, ενώ στην άκρη δεξιά διακρίνουμε ένα ζευγάρι με ομπρέλλα. Οι φιγούρες έχουν γυρισμένη την πλάτη στο κοινό.

V. Van Gogh, Στη βροχή. 1868-1890. Gemeentemuseum. Χάγη.

Δύο ακόμα έργα του Βαν Γκογκ με θέμα τη βροχή. Είναι χαρακτικά-ας μην ξεχνάμε ότι ο μεγάλος Ολλανδός καλλιτέχνης έχει σχεδιάσει και ένα μεγάλο αριθμό χαρακτικών-. Σ' ένα δημόσιο κήπο άντρες και γυναίκες περπατούν στη βροχή χωρίς ομπρέλλα.

V. Van Gogh, Ένας δημόσιος κήπος με ανθρώπους να περπατούν στη βροχή. 1886. Μουσείο Βαν Γκογκ. Άμστερνταμ.

Μου αρέσει πολύ το παρακάτω χαρακτικό. Απεικονίζει ένα ζευγάρι αγροτών με το παιδί τους. Η γυναίκα κράτα από το μπράτσο τον άνδρα και αυτός κρατά από το χέρι το παιδί τους. Περπατούν πιασμένοι χέρι-χέρι στη βροχή…

V. Van Gogh, Ένα ζευγάρι με παιδί περπατούν στη βροχή. 1890. Μουσείο Βαν Γκογκ. Άμστερνταμ.

http://www.gemeentemuseum.nl/en/collection/item/3986
http://www.vangoghgallery.com/catalog/image/1381r/Public-Garden-with-People-Walking-in-the-Rain,-A.jpg
http://www.vangoghgallery.com/catalog/Drawing/861/Couple-Walking-Arm-in-Arm-with-a-
http://www.vangoghmuseum.nl/en/collection/d0231V1974r

Για άλλους πίνακες του Β. Βαν Γκογκ με θέμα τη βροχή, βλ. http://annagelopoulou.blogspot.gr/search/label/Β.%20Βαν%20Γκογκ%20%28%20V.Van%20Gogh%29

Τετάρτη 22 Οκτωβρίου 2014

Πορτρέτα γυναικών. Πίνακες του Αμερικανού ζωγράφου Thomas Wilmer Dewing

Πορτρέτα γυναικών

Ο Αμερικανός ζωγράφος Thomas Wilmer Dewing (1851-1938) έχει ζωγραφίσει ένα μεγάλο αριθμό πορτρέτων γυναικών της μεγαλοαστικής τάξης. Μετά την επιστροφή του στις ΗΠΑ από το Παρίσι όπου σπούδασε ζωγραφική, ο Dewing καθιερώθηκε ως ο ζωγράφος προσωπογραφιών γνωστών δεσποινίδων και κυριών της τότε αμερικανικής αριστοκρατίας. Μυστηριώδεις, σοβαρές και μελαγχολικές, "κουρασμένες" από την πλήξη και ανία της άνετης ζωής τους, φορώντας πανάκριβες αιθέριες τουαλέτες, ποζάρουν στον Dewing.

Ιδού, λοιπόν, μία επιλογή από τα πορτρέτα γυναικών του Αμερικανού ζωγράφου.