Στρατιώτες στο Αλβανικό Μέτωπο. Ένα ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου και φωτογραφίες του Δημήτρη Χαρισιάδη

Στρατιώτες στον  πόλεμο. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

   Ας κάνω μία επετειακή ανάρτηση για ακόμη μια φορά. 

   Σαν σήμερα, στις 28 Οκτωβρίου 1940, άρχισε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος στο Αλβανικό Μέτωπο και η Ελλάδα εισήλθε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τους Έλληνες να αμύνονται για τα πάτρια εδάφη... Σαν σήμερα, λοιπόν, γιορτάζουμε κάθε χρόνο την αρχή του πολέμου. Θυμόμαστε-τους θυμόμαστε; αναρωτιέμαι-αυτούς που με ενθουσιασμό και ορμή ξεκίνησαν για να πολεμήσουν στο Αλβανικό Μέτωπο. 

 Για αυτό, ας δούμε κάποιες εικόνες από το φωτογραφικό φακό ενός σημαντικού φωτογράφου, του Δημήτρη Χαρισιάδη, με σκηνές από την καθημερινή ζωή των στρατιωτών στο Αλβανικό Μέτωπο και ας διαβάσουμε ένα αντιπολεμικό ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου. "Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο Μέτωπο", είναι ο τίτλος του. Ο φωτογράφος και ο ποιητής,  ο Χαρισιάδης και ο Βρεττάκος, υπηρέτησαν και οι δύο στο Αλβανικό Μέτωπο, γνώρισαν τη θύελλα του πολέμου και έζησαν τις στιγμές που αποτύπωσαν φωτογραφικά και ποιητικά...

Δημήτρης Χαρισιάδης, Χιονοθύελλα κοντά στον ποταμό Δεβόλη. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιωτική κατασκήνωση στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Μουσεία Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιωτική κατασκήνωση στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Μουσεία Μπενάκη.

Νικηφόρου Βρεττάκου, Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο μέτωπο

Ποιος θα μας φέρει λίγον ύπνο εδώ που βρισκόμαστε;

Θα μπορούσαμε τότες τουλάχιστο

να ιδούμε πως έρχεται τάχατε η μάνα μας

βαστάζοντας στη μασχάλη της ένα σεντόνι λουλακιασμένο

με μια ποδιά ζεστασιά και κατιφέδες από το σπίτι μας.

Ένα φθαρμένο μονόγραμμα στην άκρη του μαντιλιού:

ένας κόσμος χαμένος.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Αλβανική Εκστρατεία. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Έφιπποι στρατιώτες στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Τριγυρίζουμε πάνω στο χιόνι με τις χλαίνες κοκαλιασμένες.

Ποτέ δεν βγήκε ο ήλιος σωστός απ' τα υψώματα του Μοράβα,

ποτέ δεν έδυσε ο ήλιος αλάβωτος απ' τ' αρπάγια της Τρεμπεσίνας.

Τρεκλίζω στον άνεμο χωρίς άλλο ρούχο,

διπλωμένος με το ντουφέκι μου, παγωμένος και ασταθής.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια

της πατρίδας μου

δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Δημήτρης Χαρισιάδης, Μεταγωγικά στην όχθη του ποταμού Δεβόλη. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες και ημιονηγοί στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτης σε ανοιχτό παράθυρο στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτης διαβάζει γράμμα. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δε θα μου πήγαινε αυτή η προσβολή περασμένη υπό μάλης,

δε θα μου πήγαινε αυτό το ντουφέκι αν δεν ήσουν εσύ,

γλυκό χώμα που νιώθεις σαν άνθρωπος,

αν δεν ήτανε πίσω μας λίκνα και τάφοι που μουρμουρίζουν

αν δεν ήτανε άνθρωποι κι αν δεν ήταν βουνά με περήφανα

μέτωπα, κομμένα θαρρείς απ' το χέρι του θεού

να ταιριάζουν στον τόπο, στο φως και το πνεύμα του.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες στη σειρά για το συσσίτιο στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες τρώνε στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Συσσίτιο στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Η νύχτα μάς βελονιάζει τα κόκαλα μέσα στ' αμπριά*·

εκεί μέσα

μεταφέραμε τα φιλικά μας πρόσωπα και τ' ασπαζόμαστε

μεταφέραμε το σπίτι και την εκκλησιά του χωριού μας

το κλουβί στο παράθυρο, τα μάτια των κοριτσιών,

το φράχτη του κήπου μας, όλα τα σύνορά μας,

την Παναγία με το γαρούφαλο, ασίκισσα*,

που μας σκεπάζει τα πόδια πριν απ' το χιόνι,

που μας διπλώνει στη μπόλια της πριν απ' το θάνατο.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες στο Αλβανικό Μέτωπο σε ώρες χαλάρωσης. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Μα ό,τι κι αν γίνει εμείς θα επιζήσουμε.

Άνθρωποι κατοικούν μες στο πνεύμα της Ελευθερίας

αμέτρητοι,

Άνθρωποι όμορφοι μες στη θυσία τους, Άνθρωποι.

Ένας μεγάλος καταυλισμός είναι η έννοια της αρετής.

Το ότι πεθάναν, δεν σημαίνει πως έπαψαν να υπάρχουν εκεί,

με τις λύπες, τα δάκρυα και τις κουβέντες τους.

Ο ήλιος σας θα 'ναι ακριβά πληρωμένος.

Αν τυχόν δεν γυρίσω, ας είστε καλά,

σκεφτείτε για λίγο πόσο μου στοίχισε.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Ξεψήρισμα στρατιώτη. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες που πλένονται στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια

της πατρίδας μου

δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Δημήτρης Χαρισιάδης, Παιδιά που παίζουν με ξύλα σε χωριό της Αλβανίας. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Αγόρι δίπλα σε βρύση σε χωριό της Αλβανίας. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E111/322/2164,7893/

https://www.benaki.gr/index.php?option=com_collections&view=creator&collectionId=20&id=111&lang=el

Εικόνες του Αγίου Δημητρίου

Απεικονίσεις του Αγίου Δημητρίου

  Δημοφιλή άγιος στη λαϊκή συλλογική συνείδηση ο Άγιος Δημήτριος, ιδιαίτερα αγαπητός στη Θεσσαλονίκη όπου και τιμάται ως πολιούχος. Πολλοί και πολλές φέρουν το όνομά του και γιορτάζουν στις 26 Οκτωβρίου. Σύμφωνα με την αγιολογική παράδοση, ο Δημήτριος ήταν γόνος αριστοκρατικής οικογένειας στη Θεσσαλονίκη και έζησε την εποχή των αυτοκρατόρων Διοκλητιανού και Μαξιμιανού.  Διακρίθηκε ως αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού, αλλά λόγω της χριστιανικής του πίστης, συνελήφθη, φυλακίσθηκε και μαρτύρησε γύρω στα 303 μ.Χ. -306 μ.Χ. στη Θεσσαλονίκη.
   Παρουσιάζω μία επιλογή από αγαπημένες απεικονίσεις άγιου που απεικονίζεται πάντα με στολή Ρωμαίου αξιωματικού.
   Οι πρωιμότερες παραστάσεις του αγίου Δημητρίου χρονολογούνται στο τέλος του 10ου και στις αρχές του 11ου αιώνα. Στην παρακάτω εικόνα που αποδίδεται στον Φράγγο Κατελάνο-κύριο εκπρόσωπο της Σχολής της Βορειοδυτικής Ελλάδας- συνδυάζονται στοιχεία από παλαιολόγειες και μεταβυζαντινές παραστάσεις στρατιωτικών αγίων. 

Φράγγος Κατελάνος, Άγιος Δημήτριος. 16ος αιώνας. Φορητή Εικόνα. Μουσείο Χριστιανικού και Βυζαντινού Πολιτισμού. Αθήνα. 

  Η εικόνα προέρχεται από το ναό της Υπαπαντής στη Θεσσαλονίκη, όπου βρίσκονται άλλες δύο εικόνες τέμπλου που έχουν αποδοθεί στον ίδιο ζωγράφο. Τα δύο αυτά έργα μαζί με δύο ακόμη, από το ναό του Αγίου Αθανασίου στην ίδια πόλη, δημιουργούν ένα σύνολο που πιθανότατα ο Κατελάνος φιλοτέχνησε κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Άγιον Όρος, όταν πραγματοποίησε τη διακόσμηση του παρεκκλησίου του Αγίου Νικολάου στη μονή Μεγίστης Λαύρας, στα 1560.

Εικόνα του Αγίου Δημητρίου. Έργο Κρητικού Εργαστηρίου. Β' μισό  του 15ου αιώνα. Μουσείο Μπενάκη. Υστεροβυζαντινές-Παλαιολόγειες επιρροές. Ο Άγιος Δημήτριος απεικονίζεται ως στρατιωτικός με δόρυ και ασπίδα.

Ο Φώτης Κόντογλου γράφει για τον Άγιο Δημήτριο: 

  "...Ὁ ἅγιος Δημήτριος περισκεπάζει ὅλη τὴν οἰκουμένη, ὅπως λέγει τὸ τροπάρι του, ἀλλὰ ἰδιαίτερα προστατεύει τὴ Θεσσαλονίκη, ποὺ τὴ γλύτωσε πολλὲς φορὲς καὶ στέκεται κι᾿ ἀνθίζει ὡς τὰ σήμερα, καινούργιος μέγας Ἀλέξαντρος, ποὺ ἡ δύναμή του κ᾿ ἡ ἀντρεία του δὲν χαθήκανε μὲ τὸ θάνατό του, ὅπως ἔγινε στὸν Ἀλέξαντρο, ἀλλὰ ζεῖ καὶ φανερώνεται στὸν αἰώνα, σ᾿ ὅσους τὸν παρακαλᾶνε μὲ θερμὴ καρδιά. Ἡ πατρίδα του βρίσκεται ὁλοένα σὲ κίνδυνο καὶ σὲ σκληρὲς περιστάσεις κι᾿ ὁλοένα τὸν κράζει νὰ τὴ βοηθήσει καὶ νὰ τὴ γλυτώσει. Καὶ φέτος, ὕστερα ἀπὸ τόσες γενεὲς ποὺ προστρέξανε μὲ δάκρυα στὴν προστασία του, πάλι θὰ δράμουνε οἱ βασανισμένοι χριστιανοὶ στὴν ἐκκλησία του καὶ θὰ κλάψουνε καὶ θὰ ψάλλουνε πάλι τὸ τροπάρι ποὺ λέγει: «Φρούρησον, πανεύφημε, τὴν σὲ μεγαλύνουσαν πόλιν ἀπὸ τῶν ἐναντίον προσβολῶν, παῤῥησίαν ὡς ἔχων πρὸς Χριστὸν τὸν σὲ δοξάσαντα».

Γεώργιος Τζάνες, Οι Βίοι του Αγίου Δημητρίου. 1646. Μουσείο Χριστιανικού και Βυζαντινού Πολιτισμού. Αθήνα.

"...Ὁ ἅγιος Δημήτριος, ὁ μεγαλομάρτυς καὶ μυροβλύτης, γεννήθηκε στὴ Θεσσαλονίκη στὰ 260 μ.X. Οἱ γονιοί του ἤτανε ἐπίσημοι ἄνθρωποι κι᾿ ὁ Δημήτριος κοντὰ στὴ φθαρτὴ δόξα ποὺ εἶχε ἀπὸ τὸ γένος του, ἤτανε στολισμένος καὶ μὲ χαρίσματα ἄφθαρτα, μὲ φρονιμάδα, μὲ γλυκύτητα, μὲ ταπείνωση, μὲ δικαιοσύνη καὶ μὲ κάθε ψυχικὴ εὐγένεια. Ὅλα τοῦτα ἤτανε σὰν ἀκριβὰ πετράδια ποὺ λάμπανε ἀπάνω στὴν κορόνα ποὺ φοροῦσε, κι᾿ αὐτὴ ἡ κορόνα ἤτανε ἡ πίστη στὸν Χριστό. Ἐκεῖνον τὸν καιρὸ βασίλευε στὴ Ῥώμη ὁ Διοκλητιανὸς κ᾿ εἶχε διορισμένον καίσαρα, στὰ μέρη τῆς Μακεδονίας καὶ στὰ ἀνατολικά, ἕνα σκληρόκαρδο καὶ αἱμοβόρον στρατηγὸ ποὺ τὸν λέγανε Μαξιμιανό, θηρίο ἀνθρωπόμορφο, ὅπως ἤτανε ὅλοι αὐτοὶ οἱ πολεμάρχοι, ποὺ βαστούσανε κεῖνον τὸν καιρὸ μὲ τὸ σπαθὶ τὸν κόσμο, ὁ Διοκλητιανός, ὁ Μαξέντιος, ὁ Μαξιμίνος, ὁ Γαλέριος, ὁ Λικίνιος, πετροκέφαλοι, ἀγριοπρόσωποι, δυνατοσάγωνοι, πικρόστομοι, μὲ λαιμὰ κοντὰ καὶ χοντρὰ σὰν βαρέλια, ἀλύπητοι, φοβεροί. Αὐτὸς διώρισε τὸν Δημήτριο ἄρχοντα τῆς Θεσσαλονίκης κι᾿ ὅταν γύρισε ἀπὸ κάποιον πόλεμο, μάζεψε τοὺς ἀξιωματικοὺς στὴ Θεσσαλονίκη γιὰ νὰ κάνουνε θυσία στὰ εἴδωλα. Τότε ὁ Δημήτριος εἶπε πὼς εἶναι χριστιανὸς καὶ πὼς δὲν παραδέχεται γιὰ θεοὺς τὶς πελεκημένες πέτρες. Ὁ Μαξιμιανὸς φρύαξε καὶ πρόσταξε νὰ τὸν δέσουνε καὶ νὰ τὸν φυλακώσουνε σ᾿ ἕνα λουτρό. 

Εικόνα Κερκυραίου αγιογράφου του 16ου αιώνα. Στη δεξιά πλευρά του πίνακα διακρίνεται η τειχισμένη Θεσσαλονίκη. Βυζαντινό Μουσείο Αντιβουνιώτισσας. Κέρκυρα.

...Ὅσον καιρὸ ἤτανε φυλακισμένος, ὁ κόσμος πρόστρεχε μὲ θρῆνο κι᾿ ἄκουγε τὸν Δημήτριο ποὺ δίδασκε τὸ λαὸ γιὰ τὴν πίστη τοῦ Χριστοῦ. Ἕνα παλληκαρόπουλο, ὁ Νέστορας, πήγαινε κι᾿ αὐτὸς κάθε μέρα κι᾿ ἄκουγε τὴ διδασκαλία του. Ἐκεῖνες τὶς ἡμέρες, παλεύανε πολλοὶ ἀντρειωμένοι μέσα στὸ στάδιο κι᾿ ὁ Μαξιμιανὸς χαιρότανε γι᾿ αὐτὰ τὰ θεάματα· μάλιστα εἶχε σὲ μεγάλη τιμὴ ἕναν μπεχλιβάνη ποὺ τὸν λέγανε Λυαῖο, ἄνθρωπο θηριόψυχο καὶ χεροδύναμο, εἰδωλολάτρη καὶ βλάστημο, φερμένον ἀπὸ κάποιο βάρβαρο ἔθνος. Βλέποντας ὁ Νέστορας πὼς τοὺς εἶχε ρίξει κάτω ὅλους αὐτὸς ὁ Λυαῖος, καὶ πὼς καυχιότανε πὼς εἶχε τὴ δύναμη τοῦ Ἄρη καὶ πὼς κανένας ντόπιος δὲν ἀποκοτοῦσε νὰ παλέψει μαζί του, πῆγε στὴ φυλακὴ καὶ παρακάλεσε τὸν ἅγιο Δημήτριο νὰ τὸν βλογήσει γιὰ νὰ ντροπιάσει τὸν Λυαῖο καὶ τὸν Μαξιμιανὸ καὶ τὴ θρησκεία τους. Κι᾿ ὁ ἅγιος Δημήτριος ἔκανε τὴν προσευχή του καὶ τὸν σταύρωσε καὶ παρευθὺς ἔδραμε ὁ Νέστορας στὸ στάδιο καὶ πάλεψε μὲ κεῖνον τὸν ἄγριο τὸ γίγαντα καὶ τὸν ἔριξε χάμω καὶ τὸν ἔσφαξε. Τότε ὁ Μαξιμιανὸς ἔγινε θηρίο ἀπὸ τὸ θυμό του καὶ μαθαίνοντας πὼς ὁ Νέστορας ἤτανε χριστιανὸς καὶ πὼς τὸν εἶχε βλογήσει ὁ Δημήτριος, πρόσταξε νὰ τοὺς σκοτώσουνε. Σὰν πήγανε στὴ φυλακὴ οἱ στρατιῶτες, τρυπήσανε τὸν Δημήτριο μὲ τὰ κοντάρια καὶ ἔτσι πῆρε τ᾿ ἀμάραντο στέφανο, στὶς 26 Ὀκτωβρίου 296· μάλιστα εἶναι γραμμένο πὼς σὰν εἶδε τοὺς στρατιῶτες νὰ ρίχνουνε τὰ κοντάρια καταπάνω του, σήκωσε ψηλὰ τὸ χέρι του καὶ τὸν πήρανε οἱ κονταριὲς στὸ πλευρό, γιὰ νὰ ἀξιωθεῖ τὸ τρύπημα τῆς λόγχης ποὺ δέχτηκε ὁ Χριστὸς στὴν πλευρά του κ᾿ ἔβγαλε αἷμα καὶ νερὸ ἡ λαβωματιά του. Τὸν Νέστορα τὸν ἀποκεφαλίσανε τὴν ἄλλη μέρα ἔξω ἀπὸ τὸ κάστρο. Οἱ χριστιανοὶ σηκώσανε τὰ ἅγια λείψανα καὶ τὰ θάψανε ἀντάμα, κι᾿ ἀπὸ τὸν τάφο ἔβγαινε ἅγιο μύρο ποὺ γιάτρευε τὶς ἀρρώστιες, γιὰ τοῦτο τὸν λένε καὶ μυροβλύτη. Ἀπάνω στὸν τάφο χτίσθηκε ἐκκλησιά, τὸν καιρὸ ποὺ βασίλεψε ὁ μέγας Κωνσταντῖνος..."

    Φώτης Κόντογλου, Ἀρματωμένος τὴν Ἀρματωσιὰ τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Δημήτριος ὁ Μυροβλύτης (ἀπὸ τὸ Ἀσάλευτο Θεμέλιο, Ἀκρίτας 1996). Απόσπασμα.

Πολύκλειτος Ρέγκος, Άγιος Δημήτριος, 1935. Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης.

Ο άγιος Δημήτριος εικονίζεται έφιππος να κατατροπώνει τον αντίπαλό του που κείται στο έδαφος. Στο κάτω μισό της παράστασης επικρατούν τόνοι του καφέ, ενώ το επάνω τμήμα καταλαμβάνεται από «χρυσό κάμπο». Επιγραφή κάτω αριστερά αναφέρει: ΔΙΑ ΧΕΙΡΟΣ ΠΟΛΥΚΛΕΙΤΟΥ /Ν.ΡΕΓΚΟΥ 1935.

Πολύκλειτος Ρέγκος, Άγιος Δημήτριος. 1939.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/fwths_kontogloy/o_agios_dhmhtrios.htm

http://www.respublica.gr/2018/02/column/%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CF%80%CF%8C%CE%BB%CE%B7-%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%AF%CE%B4%CE%B1-%CE%BC%CE%AD%CF%81%CE%BF%CF%82-%CE%B2/

https://www.mbp.gr/el/object/%CE%95%CE%B9%CE%BA%CF%8C%CE%BD%CE%B1-%CE%BC%CE%B5-%CF%84%CE%BF%CE%BD-%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF-%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF-%CE%AD%CF%81%CE%B3%CE%BF-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%A0%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%85-%CE%A1%CE%AD%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%85

http://www.byzantinemuseum.gr/el/search/?bxm=1554

http://www.byzantinemuseum.gr/el/collections/Loverdos_collection/?bxm=13107

https://www.benaki.gr/index.php?option=com_collectionitems&view=collectionitem&id=107424&Itemid=162&lang=el

https://paletaart.wordpress.com/2012/07/08/%CF%81%CE%AD%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%82-polykleitos-rengos-1903-1984/%CF%81%CE%AD%CE%B3%CE%BA%CE%BF%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%BB%CF%8D%CE%BA%CE%BB%CE%B5%CE%B9%CF%84%CE%BF%CF%82-%CE%AC%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B4%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82-1939/

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%86%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82_%CE%94%CE%B7%CE%BC%CE%AE%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%BF%CF%82

Του Φθινοπώρου η ώρα στη ζωγραφική. Γυναίκες σε φθινοπωρινά τοπία. Μέρος Πρώτο

Του Φθινοπώρου η Ώρα

...Ήλθε του "Φθινοπώρου η Ώρα", όπως λέει ο στίχος της Μαρίας Πολυδούρη.  Καθώς προχωρά ο Οκτώβριος κάθε χρόνο,  οι φθινοπωρινές ώρες αναμφισβήτητα επισκέπτονται πιο συχνά τη σκέψη και την καρδιά μας, διαρκούν περισσότερο,  μας καλούν να τις ακολουθήσουμε... Αγαπημένη εποχή το Φθινόπωρο για τις λυρικές ποιητικές φωνές...αγαπημένη εποχή για τους ζωγράφους...

  Επιλέγω μαζί με το τρυφερό ποίημα της γλυκύτατης Μαρίας μία σειρά από πίνακες Ρώσων ζωγράφων-κάποιους από αυτούς τους έχω αναρτήσει και παλιότερα- που απεικονίζουν γυναικείες μορφές σε φθινοπωρινά τοπία. Ιδού, λοιπόν, η μικρή φθινοπωρινή συλλογή μου!

Ilya Repin, Φθινοπωρινό μπουκέτο. Πορτρέτο της Vera Repin. 1892. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

Nilolaj Bogdanov Belsky, Φθινοπωρινή ονειροπόληση. 1925.

Isaak Brodsky, Φθινόπωρο. 1910. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

                                     Μαρία Πολυδούρη, [ΤΟΥ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟΥ Η ΩΡΑ...]

Τοῦ φθινοπώρου ἡ Ὥρα ἔχει καθήσει

στὴν πόρτα μου. Τὸ βλέμμα της ὑγρὸ

γεμάτο ἀπὸ τὸ ἀπόκοσμο μεθύσι,

πλανιέται σὲ ἀσφοδέλων τὸν ἀγρό.

Τί σκέψη στὴ ματιά της νἄχῃ ἀνθίσει,

τί ὀνειροπόλημα λυπητερό;

Isaak Levitan, Φθινοπωρινή ημέρα. Sokolniki. 1879. Πινακοθήκη Tretyakov. Μόσχα.

Στὴν ὄψη της σκιὲς ἔχουν μαδήσει

Κ᾿ εἶνε τὸ στόμα της τόσο πικρό...

Μὰ ὅταν κατέβη τὸ γαλήνιο βράδι

θὰ μὲ καλέση ἀμίλητα, γλυκά,

νὰ τὴν ἀκολουθήσω στὸ σκοτάδι.

Τὸ βῆμα της βουβὸ καὶ βέβαιο θἆναι,

μὰ ἡ πίστη μου θερμή, πὼς μυστικὰ

τὰ βήματά μου σένα ἀκολουθᾶνε.

Sergej Vinogradov (1869-1938), Μια βόλτα στο φθινοπωρινό δάσος.

Vasili Polenov (1844-1927), Περίπατος στο φθινοπωρινό δάσος.

Konstantin Korovin, Φθινόπωρο. Στη γέφυρα. 1910. Μουσείο ρωσικού ιμπρεσιονισμού. 1910.

Konstantin Korovin, Στο πάρκο. 1880.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/maria_polydoyrh/oi_trillies_poy_sbhnoyn.htm

https://www.wikiart.org/en/ilya-repin/autumn-bouquet-portrait-of-vera-repina-1892

https://www.russianpaintings.net/articles/russian_fine_art/russian_artists/repin_ilya_1844_1930_brief_biography

http://www.rusimp.su/en/collection/object/20

https://www.wikiart.org/en/konstantin-korovin/autumn-on-bridge

https://uploads5.wikiart.org/images/konstantin-korovin/autumn-on-bridge.jpg

https://www.oceansbridge.com/shop/museums/tretyakov-gallery-moscow/autumn-46
http://www.artnet.com/artists/sergei-arsenievich-vinogradov/a-walk-through-the-woods-in-autumn-_r7Y04Npq5_SayrIhk6jBg2
https://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=245511

Τέλλος Άγρας, Άναυλα εφύγαν τα πουλιά και πίνακες του Fr. Weston Benson

Τέλλος Άγρας, Άναυλα εφύγαν τα πουλιά

"Άναυλα εφύγαν τα πουλιά": είναι ο πρώτος στίχος ενός πολύ ιδιαίτερου ποιήματος του Τέλλου Άγρα.  Μου θύμισε πίνακες του Αμερικανού ζωγράφου Frank Weston Benson.

Frank Weston Benson (1862-1951), Μεγάλα λευκοί ερωδιοί και νούφαρα. 1923.

Frank Weston Benson (1862-1951), Χήνες που πετάνε.

Frank Weston Benson (1862-1951), Πάπιες σε καταφύγιο. 1921. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.

Frank Weston Benson, Μια Βορειοδυτική ημέρα. 1934.

Frank Weston Benson, Πετώντας προς το βορρά. 1919.

Άναυλα εφύγαν τα πουλιά...
κ' εγώ τα χέρια βάνω
στα Περασμένα –σα φωλιά
κούφια, που εφύγαν τα πουλιά–
να ζεσταθούν απάνω.

Frank Weston Benson, Αναμνήσεις. 1910.

Frank Weston Benson,  Κοπέλα δίπλα στο παράθυρο. 1911. Georgia Museum of Art.

Των ρόδων τώρα το νερό
ν' αλλάξουν στο ποτήρι,
μηδέ ν' ανοίξουν, καρτερώ,
–με τέτοιον άνεμο καιρό–
στο φως, στο παραθύρι.

Του βορριά λάμπει η ξαστεριά
μέρες πολλές και νύχτες
και λαμαρίνες στη σειρά
χτυπιούνται –μπρούντζινα φτερά
σκεβρά– κι' ανεμοδείχτες...


Μα ο ήλιος, πότε που ανελεί,
πότε ξανά βουρκώνει,
κάπου, νταντέλλα ωχρή πολύ,
κάπου, σταυρόν απ' το γυαλί
στον τοίχο ξεσηκώνει.

Κ' η Ελπίδα πάλι μ' ανικά
και την ξαναπιστεύω,
και τ' ακριβά θυμητικά
κατά τον ήλιο μυστικά,
συνάζω και σωρεύω.

Frank Weston Benson, Νωρίς το πρωί. 1899. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.

Frank Weston Benson (1862-1951), Μετά τη Δύση του Ήλιου.

https://el.wikisource.org/wiki/%CE%86%CE%BD%CE%B1%CF%85%CE%BB%CE%B1_%CE%B5%CF%86%CF%8D%CE%B3%CE%B1%CE%BD

https://www.wikiart.org/en/frank-w-benson/great-white-herons-1923

https://www.mfa.org/collections/object/pintails-decoyed-32524
http://www.sothebys.com/en/auctions/ecatalogue/lot.24.html/2013/american-art-n08996
https://bertc.com/g6/benson11.htm
https://www.mfa.org/collections/object/early-morning-31497
http://www.artnet.com/artists/frank-weston-benson/past-auction-results/56
http://www.snhell.gr/anthology/content.asp?id=291&author_id=72
http://www.artnet.com/artists/frank-weston-benson/memories-a9fERWvEdH-Mbb6YhzLo8Q2
http://emuseum.georgiamuseum.org/objects/62/young-girl-by-a-window?ctx=ea91c062-f76e-4e75-88e6-ec1e4ff8ddbc&idx=3

Φθινόπωρο. Ένα ποίημα του Βίκτωρα Ουγκώ

Το Φθινόπωρο στην ποίηση και τη ζωγραφική

W. Paul Davis, Φθινοπωρινή ειδυλλιακή σκηνή. 1891. Μουσείο της Ν. Ζηλανδίας TE PAPA TONGAREWA.

Βίκτωρ Ουγκώ, Φθινόπωρο

Τώρα η αυγή δεν είναι πια σαν πρώτα ξάστερη

τόσο ζεστός δεν είναι πια ο αγέρας

τόσο καθάριος ο ουρανός..

Πέρασαν οι μεγάλες μέρες

τελειώνουν οι χαριτωμένοι μήνες,

αλίμονο, να που τα δέντρα κιόλας κιτρινίζουν!

Με πόσο γρήγορο περπάτημα φεύγει ο καιρός!

Νομίζεις πως τα μάτια μας που θάμπωνε το καλοκαίρι

μόλις επρόλαβαν να δουν τα πράσινα φυλλώματα.

Για όποιον ωσάν κι εμένα ζει με τα παράθυρα ανοιχτά

πικρό είναι το φθινόπωρο

με το βοριά του και την καταχνιά του

και το χαμένο καλοκαίρι φίλος που έφυγε.

«Χαίρετε», λέει τούτη η φωνή που κλαίει μες στην ψυχή μου,

χαίρε γαλάζιε μου ουρανέ που μια ζεστή πνοή χαϊδεύει!

Χαρές του ολάνοιχτου ύπαιθρου

μέσα στα δάση θόρυβοι φτερών,

περίπατοι, ρεματαριές γιομάτες μακρινές φωνές,

λουλούδια, ευτυχίες αθώες των ήρεμων ψυχών,

χαίρετε αυγές! Τραγούδια! Δροσοσταλάσματα κι αχτίδες!

Αφού όλα φεύγουν, ας προσθέσουμε:

ω ευλογημένες και γλυκές ημέρες

ωϊμένα! Θα ξανάρθετε;

Θα με ξαναβρείτε;

 Βλ. Αντρέα Καραντώνη, Ξένη λογοτεχνία, Φυσιογνωμίες Γ’, εκδ. Παπαδήμα.

Isaak Brodsky, Φθινοπωρινό πάρκο. 1910.

https://itzikas.wordpress.com/2011/09/02/%CF%80%CE%AC%CE%B5%CE%B9-%CE%BA%CE%B9-%CE%B1%CF%85%CF%84%CF%8C-%CF%84%CE%BF-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BA%CE%B1%CE%AF%CF%81%CE%B9-%CE%B2%CE%AF%CE%BA%CF%84%CF%89%CF%81-%CE%BF%CF%85%CE%B3%CE%BA/

https://collections.tepapa.govt.nz/object/36821

https://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=231665