Τρόπος εξέτασης του μαθήματος «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ΓΕΛ Πανελ. Εξετάσεις 2019-20

Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2024

Το φθινόπωρο στην ποίηση και ζωγραφική: Μυρτιώτισσα, είμαι ένα φύλλο ωχρό

Είμαι ένα φύλλο ωχρό του φθινοπώρου: ένα φθινοπωρινό ποίημα της Μυρτιώτισσας

Ας θυμηθούμε ένα φθινοπωρινό ρομαντικό ποίημα της Μυρτιώτισσας! Το ποιητικό υποκείμενο ταυτίζεται με ένα ωχρό φύλλο του Φθινοπώρου...

Tom Scott (Scottish, 1859-1927).  Φθινοπωρινά φύλλα, 1902.

Μυρτιώτισσα, Είμαι ένα φύλλο ωχρό

Είμαι ένα φύλλο ωχρό του φθινοπώρου
που από βουνίσιο δέντρο έχει ξεφύγει,
το βήμα με ταράζει του οδοιπόρου,
στον άνεμο χρωστώ τα θεία μου ρίγη.

Είμ᾽ένα σάπιο ξύλο από καράβι
κι η θάλασσα για πάντα μ᾽ορίζει,
τους πόθους μου γι᾽άφταστα μάκρη ανάβει,
καθώς με πάει και με στριφογυρίζει.

Μα έχει το κύμα αυτό που μ᾽αναδεύει,
τόσες ζωές απάνω μου σωριάσει,
που γνώρισα-κι ας μη με ταξιδεύει-
μες απ᾽αυτές, ολάκερη τη πλάση.

Olga Wisinger-Florian Austrian, 1844-1926), Πεσμένα φύλλα, 1899. Belvedere.

Κι αν δε μου εδόθη στου ονείρου τη χώρα
ν᾽αράξω, μου φανέρωσε τ᾽αγέρι
το ξωτικό της μύρο, κι η άγρια μπόρα,
μηνύματα από κείθε μου έχει φέρει.

Κι εσπαταλεύτηκ᾽ έτσι ο εαυτός μου,
τα μάτια μου αποστάσαν κι η καρδιά μου,
γιατί έψαξα τα πέρατα του κόσμου
δίχως να ξεμακρύνω απ᾽τη γωνιά μου...

John Singer Sargent, Φθινοπωρινά φύλλα. 1913. Εθνική Πινακοθήκη της Βικτόρια. Μελβούρνη.

http://www.ngv.vic.gov.au/col/work/4336

Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2024

Ο έρωτας στην ποίηση. Βισουόβα Σιμπόρσκα, Kεραυνοβόλος έρωτας και πίνακες ζωγραφικής των Γερμανών ζωγράφων Gotthardt Kuehl και Lesser Ury

 Βισουόβα Σιμπόρσκα, Κεραυνοβόλος Έρωτας

  Στον έρωτα με την "πρώτη ματιά", τον "κεραυνοβόλο" έρωτα, αναφέρεται το παρακάτω ποίημα της, βραβευμένης με Νόμπελ Λογοτεχνίας (1996),  Πολωνής ποιήτριας Βισουόβα Σιμπρόρσκα (1923-2006) ή μήπως στο τυχαίο και συμπτωματικό της ζωής των ανθρώπων; Μήπως μ᾽ αυτούς, που νομίζουμε ότι έχουμε ερωτευθεί με την "πρώτη ματιά", έχουμε ξανασυναντηθεί κάπου κάποτε, αλλά δεν έτυχε να τους προσέξουμε ή έτυχε να στρέψουμε αλλού το βλέμμα μας όταν περνούσαμε από δίπλα τους ή όταν περνούσαν αυτοί από δίπλα μας; Mήπως  πριν την "πρώτη" συνάντησή μας με το αντικείμενο του έρωτά μας, προηγήθηκε κάποια άλλη "συνάντηση" που αγνοούμε; Μήπως υπάρχει ένα αόρατο νήμα που μας συνδέει με κάποιους ανθρώπους στο χρόνο, μέχρι εκείνη τη στιγμή που θα "αποκαλύψει" την παρουσία μας και την παρουσία τους στη ζωή τους και στη ζωή μας; 

Gotthardt Kuehl (German, 1850–1915), στο καφέ. 

Gotthardt Kuehl (German, 1850–1915), Ζευγάρι που πίνει τσάι.

Πίστευαν και οι δύο ακράδαντα

ότι ένα ξαφνικό πάθος τους ένωσε.
Μια τέτοια βεβαιότητα είναι ωραία,
αλλά η αβεβαιότητα είναι ακόμη πιο ωραία.

Αφού δεν έτυχε να συναντηθούν ποτέ στο παρελθόν, ήταν πεπεισμένοι
ότι τίποτα δεν είχε υπάρξει μεταξύ τους.
Αλλά τι λένε οι δρόμοι, οι σκάλες, οι διάδρομοι –
μήπως είχαν προσπεράσει εκεί ο ένας τον άλλον ένα εκατομμύριο φορές;


Lesser Ury (German, 1861-1931), Στην καφετέρια, 1898.  Στον πίνακα του Γερμανού ζωγράφου το βλέμμα του ενός δεν έχει συναντηθεί με το βλέμμα του άλλου. 

Αφού δεν έτυχε να συναντηθούν 
ποτέ στο παρελθόν, ήταν πεπεισμένοι ότι 
τίποτα δεν είχε υπάρξει μεταξύ τους. 
Αλλά τι λένε οι δρόμοι, οι σκάλες, οι διάδρομοι- 
μήπως είχαν προσπεράσει εκεί ο ένας τον άλλον 
ένα εκατομμύριο φορές;

Lesser Ury (German, 1861-1931), Στην οδό Κurfürstendamm, 1910. Εκείνη διασχίζει το δρόμο, εκείνος περπατά στο πεζοδρόμιο. Και οι δύο βρίσκονται στον ίδιο τόπο την ίδια στιγμή, αλλά αγνοούν την παρουσία του άλλου ή της άλλης...

Ίσως ένα «συγγνώμη» που ειπώθηκε μέσα στο πλήθος;
Ένα κοφτό «λάθος νούμερο» 
στο ακουστικό του τηλεφώνου; –
Αλλά ξέρω την απάντηση.
Όχι, δεν θυμούνται.

Θα τους ξάφνιαζε αν μάθαιναν ότι 
η Τύχη έπαιζε μαζί τους για χρόνια.

Όχι έτοιμη ακόμη
να γίνει το Πεπρωμένο τους,
τους έφερνε κοντά, τους απομάκρυνε,
τους έφραζε το μονοπάτι,
χαμογελώντας κρυφά,
κι ύστερα αποχωρούσε.

Lesser Ury (German, 1861-1931), Απόγευμα στο καφέ Bauer. 1898.

Υπήρξαν ενδείξεις και σημάδια,
κι ας μη μπορούσαν να τα διαβάσουν ακόμη.
Ίσως πριν τρία χρόνια
ή την περασμένη Τρίτη
ένα φύλλο να πέταξε
από τον ένα ώμο στον άλλον.
Ή κάτι να έπεσε και να το μάζεψε ο ένας από τους δύο;
Ποιος ξέρει, ίσως η μπάλα
που χάθηκε στους θάμνους της παιδικής ηλικίας;


Lesser Ury (German, 1861-1931), Περίπατος στο δάσος, 1923.

Υπήρξαν πόμολα και κουδούνια
όπου το ένα άγγιγμα ήρθε να σκεπάσει το άλλο.
Βαλίτσες στον έλεγχο εισιτηρίων που στέκονταν δίπλα-δίπλα. 
Ένα βράδυ, ίσως, το ίδιο όνειρο, που το πρωί έσβησε σε μιαν αχλύ.

Κάθε αρχή
είναι εξάλλου μια συνέχεια,
και το βιβλίο των συμβάντων
μένει πάντοτε ανοιχτό κάπου στη μέση.

Lesser Ury (German, 1861-1931),  Άνδρας και γυναίκα σε εστιατόριο, 1910.


Για το ποίημα, βλ. Βισουόβα Κισλόβσκα, Μία ποιητική διαδρομή, μετάφραση Βασίλης Καραβίτης, εκδ. Σοκολής, Αθήνα 2003.

Για μεταφρασμένα στα νέα ελληνικά ποιήματα της Κισλόβσκα, βλ. επίσης 
Βισουόβα Κισλόβσκα, Η ζωή εδώ και τώρα, ποιήματα, μετάφραση Μπεάτα Ζουλκιέβιτς, εκδ. Καστανιώτης, Αθήνα, 2021.  



Και οι δυο πιστεύουν ακράδαντα ότι τους ένωσε ένα ξαφνικό πάθος. Ωραία είναι μια τέτοια βεβαιότητα όμως η αβεβαιότητα είναι ακόμα πιο ωραία. [Πηγή: www.doctv.gr]