C.D. Friedrich (Κ. Ντ. Φρίντριχ), Ατενίζοντας τη σελήνη

  Το φεγγάρι στη ζωγραφική: Οι μορφές "δίχως πρόσωπα" του Φρίντριχ υπό το σεληνόφως

   Τα αχνά φωτισμένα από τη σελήνη νυχτερινά φυσικά τοπία γοήτευαν τον  Κάσπαρ Ντάβιντ Φρίντριχ. Συχνά απεικονίζει ανθρώπινες φιγούρες να έχουν στραμμένη την πλάτη στο θεατή και να κοιτάζουν μαγεμένοι απόκοσμα φυσικά τοπία που αρκετές φορές λούζονται από το χλωμό σεληνόφως. Τα σεληνόφωτα τοπία είναι από τα αγαπημένα θέματα του γνήσιου ρομαντισμού. Οι ανθρώπινες μορφές δίνουν την εντύπωση ότι νιώθουν ως αναπόσπαστο σημείο της φύσης, ότι βρίσκονται σε ενότητα με τη φύση. 

  Ένας από τους πίνακες του Φρίντριχ, που θεωρείται από τα αριστουργήματά του, απεικονίζει δύο άνδρες να ατενίζουν τη σελήνη, το φως της οποίας φωτίζει αχνά το τοπίο, μεταδίδοντας στο θεατή την αίσθηση απόλυτης γαλήνης και αρμονίας.

Κ. Ντ. Φρίντριχ, Ατενίζοντας τη σελήνη. 1819. Πινακοθήκη της Δρέσδης(Gemäldegalerie, Dresden)
.

  Φαίνεται ότι οι δύο άντρες, που ατενίζουν τη σελήνη, συνδέονται με οικεία σχέση, αφού ο νεότερος γέρνει με τρυφερότητα στον ώμο του μεγαλύτερου. Οι άνδρες είναι ντυμένοι με την παραδοσιακή γερμανική ενδυμασία, που συνήθιζαν να φορούν οι ριζοσπάστες-φιλελεύθεροι φοιτητές στην εποχή των Ναπολεόντιων Πολέμων. Ελείνη την εποχή τα εθνικά ενδύματα ήταν απαγορευμένα λόγω της συσχέτισής τους με τους φιλελεύθερους πατριώτες που τα φορούσαν ως αντίδραση εναντίον του αυστηρά συντηρητικού καθεστώτος. Ο Φρίντριχ, ως Γερμανός πατριώτης, ζωγράφιζε τις μορφές του ντυμένες με τέτοιου είδους ενδυμασία ως το τέλος της ζωής του.

  Ο Φρίντριχ ζωγράφισε το ίδιο θέμα σε διάφορες παραλλαγές.

Κ. Ντ. Φρίντριχ, Δύο άντρες ατενίζοντας τη σελήνη. 1825. Στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Νέα Υόρκη (Metropolitan Museum of Art. New York).

   Στον παρακάτω πίνακα ο Φρίντριχ αντικατέστηκε τη μια ανδρική μορφή με γυναικεία. Λέγεται ότι απεικονίζεται ο ίδιος ο ζωγράφος με τη γυναίκα του Καρολίνε.

 Κ. Ντ. Φρίντριχ, Ένας άντρας και μια γυναίκα ατενίζουν τη σελήνη. 1830-1835. Παλιά Εθνική Πινακοθήκη. Βερολίνο (Alte Nationalgalerie-Berlin).

   Ένα ακόμα αριστούργημα του Φρίντριχ. Δύο γυναίκες ελαφρά αγκαλιασμένες και ένας άνδρας σε μικρή απόσταση, καθισμένοι σε βράχο στην παραλία,  ατενίζουν την ανατολή της σελήνης πάνω από τη θάλασσα. Και οι τρεις μορφές έχουν γυρισμένη την πλάτη τους στους θεατές και είναι ντυμένες με παραδοσιακά γερμανικά εθνικά ενδύματα. 

Κ. Ντ. Φρίντριχ, Ανατολή της σελήνης πάνω από τη θάλασσα. 1822. Παλιά Εθνική Πινακοθήκη. Βερολίνο (Alte Nationalgalerie-Berlin).

Τα σύννεφα χωρίζουν για να αποκαλύψουν το φως της σελήνης στο κέντρο του πίνακα, που φωτίζει με ασημένειες ανταύγειες τη Βαλτική θάλασσα όπου διαγράφονται ιστιοφόρα να σαλπάρουν πέρα μακριά. Για τους βαθύτατα θρησκευόμενους ρομαντικούς, όπως ο Φρίντριχ, το καράβι συμβολίζει το ταξίδι του ανθρώπου από την επίγεια ζωή στην ουράνια.

Βλ. Artbook, Friedrich, Electa, εκδ. Ημερησία, Αθήνα 2006, σ. 80-81, 96-97.

http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/2000.51

http://www.caspardavidfriedrich.org/