Παλιά Θεσσαλονίκη: H βίλα και οι μύλοι Αλλατίνη

Εικόνες από την παλιά Θεσσαλονίκη: H βίλα και οι μύλοι Αλλατίνη

   Είναι ένα από τα πιο εντυπωσιακά οικοδομήματα της παλιάς Θεσσαλονίκης που διασώζεται μέχρι σήμερα, για να θυμίζει το παρελθόν της κοσμοπολίτικης πόλης. Ένας από τους παλιούς εβραϊκούς "τόπους", μνημείο-δείκτης της ιστορίας της πολυπολιτισμικής κοινότητας της Θεσσαλονίκης.

    Χτίστηκε το 1896, σε σχέδια του Ιταλού αρχιτέκτονα Βιταλιάνο Ποζέλι, ως εξοχική κατοικία της πλούσιας εβραϊκής οικογένειας Αλλατίνη, γνωστής για τις επιχειρηματικές της δραστηριότητες. Στην οικογένεια Αλλατίνη ανήκαν οι μύλοι της οδού Ανθέων και η τράπεζά τους στην πλατεία Χρηματιστηρίου που βρίσκεται στη σημερινή στοά της Μαλακοπής στο ιστορικό εμπορικό κέντρο της Θεσσαλονίκης.

Η εντυπωσιακή βίλα Αλλατίνη στις αρχές του 20ού αιώνα. Τότε ήταν ένας από τους "Πύργους" της συνοικίας των "Εξοχών", που βρισκόταν ανατολικά, έξω από τα τείχη της παλιάς Θεσσαλονίκης. Στη συνοικία των "Εξοχών" από τα τέλη του 19ου αιώνα πλούσιοι Θεσσαλονικείς άρχισαν να κτίζουν εντυπωσιακά νεοκλασικά αρχοντικά, τους επονομαζόμενους "Πύργους".  Ο κύριος οδικός άξονας της περιοχής ονομαζόταν οδός "Πύργων" ή "Εξοχών" και είναι η σημερινή οδός Βασιλίσης Όλγας. 

Η βίλα Αλλατίνη από την πλευρά του κήπου της. Η βίλα Αλλατίνη βρισκόταν στο ανατολικότερο όριο της συνοικίας των "Εξοχών". Εδώ περίπου κατέληγε η οδός "Πύργων" ή "Εξοχών", η σημερινή οδός Βασιλίσης Όλγας.

   Το κτίριο της βίλας Αλλατίνη χρησιμοποιήθηκε, από το 1909 μέχρι το 1912,  ως κατοικία και φυλακή του σουλτάνου Αβδούλ Χαμίτ του Β', που εκθρονίστηκε από τους Νεότουρκους. Το 1926 στέγασε το νεοϊδρυμένο τότε Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης, ενώ στον πόλεμο του 40-41 χρησιμοποιήθηκε ως νοσοκομείο.

Τα νεότερα χρόνια στη βίλα Αλλατίνη είχε την έδρα του ο  νομάρχης Θεσσαλονίκης και μέρος των υπηρεσιών της Νομαρχίας. Σήμερα είναι η έδρα της περιφερειακής διοίκησης της Κεντρικής Μακεδονίας.

Καρτ ποστάλ με τη βίλα Αλλατίνη. Επάνω δεξιά ο έκπτωτος Σουλτάνος Αβδούλ Χαμίντ Β'.

Η βίλα Αλλατίνη σήμερα.

Το κτίριο του μύλου Αλλατίνη από την πλευρά της θάλασσας. Ήταν ακμαία επιχείρηση που ανήκε στην οικογένεια Αλλατίνη.

   Η οικογένεια Αλλατίνη, η οποία ήταν ισπανοεβαϊκής καταγωγής, μετακόμισε από το Λιβόρνο της Ιταλίας στις αρχές του 18ου αιώνα και εγκαταστάθηκε στη Θεσσαλονίκη της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, το κύριο λιμάνι της βαλκανικής όπου υπήρχε ισχυρή κοινότητα Σεφαραδιτών (ισπανικής καταγωγής) Εβραίων. Κατά τη διάρκεια εκατό χρόνων οι Αλλατίνη κατόρθωσαν να αναπτύξουν σημαντικές οικονομικές δραστηριότητες και στις αρχές του 19ου αιώνα ασχολούνταν με το εμπόριο δημητριακών και αλεύρων. Ο Μωυσής Αλλατίνη ίδρυσε κυλινδρόμυλο και κεραμοποιείο και μετά το θάνατό του η εταιρεία του, που κληρονομήθηκε από τα παιδιά του, ονομάστηκε "Αδελφοί Αλλατίνη (Fratelli Allatini).    

   Στα μέσα του 19ου αιώνα αποπερατώθηκε η κατασκευή του αλευρόμυλου Αλλατίνη στην οδό Ανθέων στην ανατολική Θεσσαλονίκη. Στα τέλη του 19ου αιώνα η εταιρεία Αλλατίνη είχε στην ιδιοκτησία της τον αλευρόμυλο και κεραμοποιεία, ενώ δραστηριοποιείτο και σε άλλους εμπορικούς τομείς, όπως οι Τράπεζες, ζυθοποιεία, καπνό, κ.ά. 

   Όταν στα 1898 κάηκε ο Μύλος της εταιρείας, ξαναχτίστηκε στο ίδιο σημείο σε σχέδια του Βιτιλιάνο Ποζέλλι που είχε σχεδιάσει και την βίλα Αλλατίνη. Τα εγκαίνια του νέου κτιρίου έγινε στα 1900. Μέχρι τους βαλκανικούς πολέμους η οικογένεια Αλλατίνη κατείχε μέρος μέρος της οικονομικής ζωής της πόλης. Μετά το τέλος των βαλκανικών πολέμων, όμως, άρχισε να εκποιεί την περιουσία της και  επέστρεψε στο Λιβόρνο.
   Ωστόσο, ο μύλος της οδού Ανθέων, που πέρασε σε διάφορους ιδιοκτήτες συνέχισε να λειτουργεί ως και τη δεκαετία του 1980.

Το κτίριο του Μύλου Αλλατίνη στις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι χαρακτηριστικό δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής των αρχών του 20ού αιώνα.

Τα κτίρια του βιομηχανικού συγκροτήματος Αλλατίνη είναι μνημεία της οικονομικής ιστορίας της Θεσσαλονίκης. Ερημωμένα και εγκαταλελειμμένα...περιμένουν μέχρι σήμερα την αξιοποίησή τους...

http://www.it.uom.gr/project/monuments/allatini.htm
http://culture.thessaloniki.gr/gr/areas.asp

http://www.enet.gr/?i=news.el.article&id=138065
http://www.pmakridis.com/urban-allatini-1.html

http://98.130.42.167/istoriki.asp

http://www.tovima.gr/finance/article/?aid=119562

http://www.sephardicstudies.org/thes3.html