Άννα Αγγελοπούλου: Ο έρωτας στην ποίηση: Ρ. Μαρία Ρίλκε, " Σβήσε τα μάτια μου"

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Σβήσε τα μάτια μου σε παράλληλη ανάγνωση με το ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη Μόνο γιατί μ' αγάπησες

`Ο έρωτας είναι ίσως απ’ όλες τις εμπειρίες του ανθρώπου η μόνη που μπορεί να οδηγήσει σε ακρότητες και υπερβολές, εξαιτίας της επιθυμίας του ερωτευμένου να κάνει δικό του το αγαπημένο πρόσωπο. Στo ποίημα που ακολουθεί ο έρωτας παρουσιάζεται απόλυτα εξιδανικευμένος και στην πιο ακραία μορφή του. Σε κάθε περίπτωση παρουσιάζεται να δίνει αληθινό νόημα στη ζωή του ποιητικού υποκειμένου, να δίνει δύναμη και ενέργεια. Μέσω του έρωτα, ακόμα και του πόνου από την απώλεια του έρωτα, το ποιητικό υποκείμενο φθάνει στην απόλυτη πληρότητα της ύπαρξής του.

Ιδού, λοιπόν, ακόμα ένα ποίημα που μπορεί να διαβαστεί παράλληλα με το ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη Μόνο γιατί μ' αγάπησες. Είναι το ποίημα του Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Σβήσε τα μάτια μου από την ποιητική συλλογή Το βιβλίο των Ωρών (1905). Και στο ποίημα αυτό, όπως και στο ποίημα της Πολυδούρη, το ποιητικό υποκείμενο ως εγώ συνδιαλέγεται με το ερωτικό αντικείμενο-εσύ. Ένα ποίημα υπέρμετρου λυρισμού που μπορεί να διαβαστεί ως ερωτική επιστολή εξομολόγησης ή σελίδες προσωπικού ημερολογίου. Ένα ποίημα για τον ανεκπλήρωτο έρωτα ή για τον έρωτα που εκπληρώνεται μέσω του πόνου και της θυσίας. Δυνατά εκφραστικά μέσα: εικόνες πάθους και μεταφορές, υπερβολές, αντιθέσεις και φυσικά επαναλήψεις του μπορώ, γιατί ο έρωτας μπορεί όλα και τα πάντα...

Ρ. Μ. Ρίλκε (1875-1926): Γερμανόφωνος λυρικός ποιητής. Γεννήθηκε στην Πράγα από γονείς Αυστριακούς. Η επιρροή του έργου του ήταν σημαντική στους νέους του Α Παγκοσμίου Πολέμου.

Ράινερ Μαρία Ρίλκε, Σβήσε τα μάτια μου

(σε μετάφραση του Κωστή Παλαμά)

Σβήσε τα μάτια μου· μπορώ να σε κοιτάζω,

τ’ αυτιά μου σφράγισέ τα, να σ’ ακούω μπορώ. 

Χωρίς τα πόδια μου μπορώ να ‘ρθω σ’ εσένα, 

και δίχως στόμα, θα μπορώ να σε παρακαλώ. 

Κόψε τα χέρια μου, θα σε σφιχταγκαλιάζω, 

σαν να ήταν χέρια, όμοια καλά, με την καρδιά. 

Σταμάτησέ μου την καρδιά, και θα καρδιοχτυπώ

με το κεφάλι. 

Κι αν κάμεις το κεφάλι μου σύντριμμα, στάχτη, εγώ 

μέσα στο αίμα μου θα σ’ έχω πάλι.

Το ίδιο ποίημα σε μετάφραση του Άρη Δικταίου

Βγάλε τα μάτια μου: μπορώ να σε δω

Κλείσε τ’ αυτιά μου: μπορώ να σε γρικήσω

Και χωρίς πόδια μπορώ σ’ εσε να ρθω ,

Και δίχως στόμα μπορώ να σ’ εξορκίσω.

Σπάσε τα μπράτσα μου: θα σε κρατά η καρδιά μου

Πνίξε μου την καρδιά, μα το μυαλό μου θα χτυπά.

Κι αν ρίξεις στο μυαλό μου τη φωτιά,

Θα σε κρατώ μες το αίμα μου κλεισμένον.

Και το ποίημα στο πρωτότυπο!

Rainer Maria Rilke, Lösch mir die Augen aus

Lösch mir die Augen aus: ich kann dich sehn,
wirf mir die Ohren zu: ich kann dich hören,
und ohne Füße kann ich zu dir gehn,
und ohne Mund noch kann ich dich beschwören.
Brich mir die Arme ab, ich fasse dich
mit meinem Herzen wie mit einer Hand,
halt mir das Herz zu, und mein Hirn wird schlagen,
und wirfst du in mein Hirn den Brand,
so werd ich dich auf meinem Blute tragen.