Ο συμβολισμός στην ποίηση: Ποιήματα του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου

Κ. Χατζόπουλος, Ο θρύλος της ομίχλης

   Το ποίημα Ο θρύλος της ομίχλης είναι ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα της επίδρασης του συμβολισμού στην ποιητική γραφή του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Το ποίημα συμπεριλαμβάνεται στην τέταρτη και τελευταία του ποιητική συλλογή Βραδινοί Θρύλοι που δημοσιεύτηκε τη χρονιά του θανάτου του, το 1920. Ο θρύλος της ομίχλης, όμως, είχε πρωτοδημοσιευτεί το 1900 με τον τίτλο Η ballade της ομίχλης και τον υπότιτλο Adagio. 

  Το ποίημα συγκεντρώνει μερικά από τα κύρια χαρακτηριστικά του συμβολισμού: 

-Η μουσικότητα που φαίνεται ήδη από την πρώτη στροφή. Το θέμα του ποιήματος, "η ομίχλη", αναπτύσσεται, όπως ένα μουσικό θέμα, βαθμιαία ("adagio"), κυρίως με την τεχνική της επανάληψης και της παραλλαγής (variation)

-H υποβλητικότητα. Η ιδέα της "ομίχλης" υποβάλλεται μέσα απ΄ ολόκληρο το ποίημα χωρίς να αναφέρεται ρητά ούτε μια φορά στο ποίημα, εκτός από τον τίτλο.

-Το ακαθόριστο, το ασαφές και το ρευστό της "άχνας" και του "ονείρου" και εν τέλει της "ομίχλης" κυριαρχεί από την αρχή έως το τέλος του ποιήματος.

-Η ιδέα, το συναίσθημα του πόνου κρύβεται πίσω από ένα σύμβολο, που προέρχεται από το πραγματικό κόσμο, το σύμβολο της "ομίχλης".

-Το ποίημα γίνεται φορέας της ίδιας της ιδέας, το ποίημα γίνεται "ομίχλη" και το ποιητικό υποκείμενο ταυτίζεται με την "ομίχλη" και μιλά με το πρώτο πρόσωπο ενικού ως "ομίχλη"...

K. Ντ. Φρίντριχ, Πρωινή ομίχλη πάνω στα βουνά.

Κ. Χατζόπουλος, Ο θρύλος της ομίχλης

Γεννιούμαι απ' τον πόνο·

κι απλώνω κι απλώνω

κι απλώνομαι πέρα

σε οχτιές και σε βύθη

συντρίμια να σπείρω.

Κι απλώνομαι πέρα

κι απλώνομαι γύρου

και με είπανε η άχνα

πως είμαι του ονείρου!

Κι απλώνομαι γύρου

κι απλώνω κι απλώνω

και το όνειρο λιώνω.

Γεννιούμαι απ' τον πόνο·

κι απλώνω κι απλώνω

κι απλώνομαι πέρα

κι απλώνομαι γύρου

σαν άχνα του ονείρου.

Σα νύφη με χαίρονται

οχτιές και γιαλοί-

ρωτάτε τα ρόδα

και τ' άρμενα, αλί!

Γεννιέμαι απ' τον πόνο

κι απλώνω κι απλώνω

και στάζω τον πόνο.

Κι απλώνω κι απλώνω·

κι απλώνομαι πέρα

κι απλώνομαι γύρου-

η άχνα ποιος με είπε

πως είμαι του ονείρου;

Σα νύφη με χαίρονται

οχτιές και γιαλοί

κι απλώνω κι απλώνω,

στους κλώνους κρεμιούμαι,

στους θόλους ριζώνω·

ποιος λέει ένας ήλιος

πως τάχα με σβει;

Ρωτάτε τα ρόδα

κι οϊμέ την ψυχή.

Από την ποιητική ενότητα "Ίσκιοι του Φθινοπώρου" που ανήκει στην ποιητική συλλογή "Βραδινοί Θρύλοι".

K. Νταβίντ Φρίντριχ, Περιπλανώμενος πάνω σε μια θάλασσα ομίχλης. 1818. Κρατική Πινακοθήκη -Αμβούργο.

Βλ. Κ. Χατζόπουλου, Τα ποιήματα, Επιμέλεια-εισαγωγή Γ. Βελούδης, Ίδρυμα Κώστας και Ελένης Ουράνη, Αθήνα 1992, σ. 30-31, 274-275.

http://www.hamburger-kunsthalle.de/friedrich/html/en_ausstellung.html
http://www.caspardavidfriedrich.org/Morning-fog-in-mountains.html