Κορίτσια στην παραλία και γυναίκες στον κήπο. Πίνακες του Συμεών Σαββίδη

Το Καλοκαίρι στη ζωγραφική. Πίνακες του Συμεών Σαββίδη

   Οι παρακάτω πίνακες θα μπορούσαν να είναι έργα ενός Γάλλου ή γενικά Ευρωπαίου ιμπρεσιονιστή ή υπαιθριστή ζωγράφου. Είναι, ωστόσο, έργα ενός Έλληνα ζωγράφου, του Συμεών Σαββίδη (Τοκάτη Μ. Ασίας 1859-Aθήνα 1927), που θεωρείται ως ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της επονομαζόμενης "Σχολής του Μονάχου", η συμβολή της οποίας υπήρξε πολύ σημαντική για τη γένεση και την εξέλιξη της νεότερης ελληνικής ζωγραφικής. Ο Σαββίδης, με καταγωγή από ευκατάστατη εμπορική οικογένεια της Τοκάτης της Μ. Ασίας, σπούδασε αρχικά στην Εμπορική Σχολή της Χάλκης της Κωνσταντινούπολης, στη συνέχεια στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Πολυτεχνείου, ενώ ολοκλήρωσε τις σπουδές του στη ζωγραφική με υποτροφία στην Ακαδημία Τεχνών του Μονάχου (1880-1887) όπου είχε δάσκαλο τον Νικόλαο Γύζη. 

   Τα περισσότερα χρόνια της ζωής του τα πέρασε στο Μόναχο από όπου έκανε και κάποια ταξίδια στην Ευρώπη, αλλά και στην Ανατολή, στην πατρίδα του, τη Μ. Ασία, για να συγκεντρώσει "οριενταλιστικό" υλικό εικόνων για τα έργα του.  Τα έργα της πρώτης φάσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας του έχουν χαρακτηρισθεί ως οριενταλιστικά, γιατί αποτυπώνουν ιδεατές εικόνες κυρίως από βιώματα και μνήμες που προέρχονται από τον κόσμο της Ανατολής, Φαίνεται ότι οι μνήμες αυτές ζωντανεύουν με τα ταξίδια του στην Ανατολή και διακρίνονται από τη νοσταλγία του παρελθόντος.  

   Λιγότερο γνωστός και περισσότερο μποέμ στη ζωή του από τους άλλους Έλληνες μεγάλους  δασκάλους της ζωγραφικής, τον Νικόλαο Γύζη και τον Νικηφόρο Λύτρα, που σπούδασαν και  έζησαν στο Μόναχο, αλλά σταδιοδρόμησαν και καθιερώθηκαν για το έργο τους στην Αθήνα, ο Σαββίδης συμμετείχε σε διεθνείς εκθέσεις ζωγραφικής στο Παρίσι, το Βερολίνο, το Αμβούργο, τη Λειψία, τη Βιέννη και το Λονδίνο, καθώς και στην Αθήνα. Ο ίδιος επέλεξε μία μάλλον αντισυμβατική ζωή, χωρίς κοινωνικές επαφές και διασυνδέσεις και χωρίς να ενδιαφερθεί για την καταγραφή και τη διάσωση του πλούσιου έργου του. Το 1925 επέστρεψε φτωχός και άρρωστος στην Αθήνα όπου πέθανε δύο χρόνια αργότερα. Το 1931 το Λύκειο των Ελληνίδων διοργάνωσε συγκεντρωτική έκθεση με όσα έργα του μπόρεσαν τότε να βρεθούν.

    Στις αρχές του 20ού αιώνα ο Σαββίδης, εγκαταλείποντας τα οριενταλιστικά και ηθογραφικά θέματα των κλειστών χώρων, υπερβαίνει τα όρια της Σχολής του Μονάχου και  στρέφεται σε εικόνες-εντυπώσεις από την ύπαιθρο που θυμίζουν το γαλλικό ιμπρεσιονισμό του 19ου αιώνα. Πρόκειται, βέβαια, για μία ετεροχρονισμένη ιμπρεσιονιστική μελέτη του φωτός και των χρωμάτων, σε μία εποχή που στην Ευρώπη είχαν εμφανιστεί τα κινήματα του μοντερνισμού και της πρωτοπορίας τα οποία μάλλον δεν συγκινούν τον Έλληνα καλλιτέχνη. Οι πίνακες που ακολουθούν ανήκουν στη δεύτερη φάση του έργου του και κινούνται στην ατμόσφαιρα ενός όψιμου και μάλλον αναχρονιστικού, για την εποχή, ιμπρεσιονισμού.

Συμεών Σαββίδης, Κορίτσια στην παραλία. Ιδιωτική Συλλογή.

Συμεών Σαββίδης, Η Αιμιλία Καλλιγά στον κήπο της στα Πατήσια. 1908. Ιδιωτική Συλλογή.

Συμεών Σαββίδης, Κατοπτρισμός δένδρων σε έλος. Εθνική Πινακοθήκη.

Συμεών Σαββίδης, Σπουδή χρωμάτων κοντά στο Μόναχο. 1910. Εθνική Πινακοθήκη.

Συμεών Σαββίδης, Βάρκες στα νερά του Βοσπόρου. 1907. Εθνική Πινακοθήκη.

    Οι βάρκες στα νερά του Βοσπόρου θα μπορούσε να είναι ένα καθαρό δείγμα ιμπρεσιονισμού, εάν είχε ζωγραφισθεί μερικές δεκαετίες νωρίτερα. Παρά την ιμπρεσιονιστική τεχνική, ο οριενταλιστικός χαρακτήρας είναι προφανής, αφού πρόκειται για μια εικόνα από την Ανατολή, όπως μαρτυρεί ο μιναρές στο βάθος και οι Ανατολίτικες μορφές που βρίσκονται στις βάρκες.

Συμεών Σαββίδης, Καπρίτσιο. Μετά το 1915. Εθνική Πινακοθήκη.

   Ο Συμεών Σαββίδης έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό το 2006 με την αναδρομική Έκθεση των έργων του στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας. Τότε εκτέθηκαν και πολλά άγνωστα έργα του που βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές.

Βλ. Κασιμάτη, Μαριλένα Ζ.,  Συμεών Σαββίδης. Η ζωή και το έργο του, εκδ. Πέργαμος,  Αθήνα 2006. 
και
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artid=289
http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_civ_198686_25/03/2006_178338
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=372&artwork_id=60841
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=372&artwork_id=60868 
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=372&artwork_id=60869