O πιερότος στην ποίηση και τη ζωγραφική. Ρώμος Φιλύρας, Pablo Picassο και Georges Seurat Ο Πιερότος

Ρώμος Φιλύρας, Ο πιερότος

     Ας κάνω και φέτος μία Αποκριάτικη ανάρτηση, αφού βρισκόμαστε στο τέλος των Αποκριών. Για τον γνωστό ήρωα της commedia del' arte, τη φιγούρα του υπηρέτη πιερότου, θα είναι η αναφορά.  Λευκή φαρδιά ενδυμασία με μεγάλα κουμπιά και κρυμένο θλιμένο πρόσωπο πίσω από μάσκα με θλιμένα χαρακτηριστικά είναι η "αποκριάτικη" στολή του πιερότου. Κάποτε συνήθιζαν να ντύνονται "πιερότοι" ή "αρλεκίνοι" (ο πονηρός αρλεκίνος ήταν ο φίλος του πιερότου, αντίποδας ως προς το χαρακτήρα) και κολομπίνες (η κολομπίνα ήταν η αγαπημένη του πιερότου, την οποία όμως κατάφερε τελικά να κερδίσει ο αρλεκίνος).

Στα τέλη του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ού αιώνα ποιητές (κυρίως εκπρόσωποι του συμβολισμού), αλλά και ζωγράφοι εμπνεύστηκαν από τη μορφή του πιερότου και τις έδωσαν συμβολική διάσταση. Ιδού, λοιπόν, το γνωστό ποίημα του Ρώμου Φιλύρα (1898-1942) "Ο πιερότος", ενός ελάσσονα και χαμηλόφωνου ποιητή, που αγαπώ ιδιαίτερα (Για τον Ρώμο Φιλύρα, βλ. http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/12/blog-post_15.html.)

Το ποίημα του Ρώμου Φιλύρα Ο πιερότος  δημοσιεύτηκε το 1921.

Πιερότοι εσύ κι εγώ κι άλλοι κοντά του,

κι αυτός τόσο σωστός μ’ άσπρη ζακέτα,

παίζαμε με τη φόρμα του, ρίχναμε κάτου

τ’ ομοίωμά του –χρώμα σε παλέτα.

Φτιάναμ’ εμείς τη στάση του μαζί του,

ήταν τυχαία και το σύμβολό μας˙

στο πέταγμα, στην τοποθέτησή του,

είχε τον ξένο μορφασμό και το δικό μας.

Ήταν ειρωνικός, μα και θλιμμένος,

στο παλκοσένικο ένας μώμος τραγικός,

ήταν ολοφυρόμενος, απεγνωσμένος,

σαν εμπροστά σε θαύμα, εκστατικός.

Ανάμπαιζε με τη δική του κάθε πόζα,

ενώ την είχε πάρει από τεχνίτη,

και στα κοιτάγματά του τα σκαμπρόζα

εμάντευες το δύσκολο και ψηλομύτη.

Ήταν αυτός, ολόκληρος κι ωραίος,

ανθρώπινος πολύ στη μπατιστένια

στολή του, στα κουμπιά του, φευγαλέος,

βραχνάς απ΄ τους βαθύτερους στην έννοια.

Κι έξαφνα, καθώς έγερνε, ήταν όλος

μια σκεπτική κι επιγνωσμένη εικόνα,

διανοητικός κι όμως μαριόλος,

δίπλωνε χαριέστατα το γόνα.

Georges Seurat, Πιερότος με λευκή πίπα. 1883. Ιδιωτική Συλλογή.

Σα να’ ταν ανεμπόδιστος στην πλάση,

χωρίς την ψεύτικην ευγένεια και τη γνώση,

ελεύθερος να κλάψει ή να γελάσει,

δίχως ν’ ακούσει σχόλια ή ν’ αρθρώσει.

Είχε του θετικού την παρουσία,

το ρεμβασμό ενός όντος νοητικού,

ευπρέπεια πολλή, ετοιμολογία,

κι ύφος κρυψίνου σ’ έμπασμα ιερού.

Άλλοτε είχε αυθάδεια μεγάλη

κι έπαιρνε η φάτσα του έκφραση πικρή,

περιφρονούσε τις κυρίες όπου οι άλλοι

θαυμάζανε, και του φαινόντουσαν μικροί!

Είχε χολή σε υπόσταση πανένια,

πλαστογραφούσε υπόκριση ρητή,

κι εσυγχυζότανε σα νιόκοπη γαρντένια

με τεχνητή καμέλια στο κουτί.

Είχε πρωθύστερη η μορφή του σημασία,

κι όμως μας απατούσε όλους μαζί,

κι ενώ ήταν άνθρωπος σωστός, ουσία

γυρεύαμε και θέλαμε να ζη…

P. Picasso, Ο πιερρότος. 1918. Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ν. Υόρκη. Εμβληματικό έργο ενός μεγάλη καλλιτέχνη. Ο θλιμένος μοναχικός πιερότος κάθεται σκεπτικός και σχεδόν παραιτημένος, κρατώντας στο ένα χέρι τη μάσκα. Η μάσκα κρύβει την ανείπωτη θλίψη...

http://www.moma.org/collection/object.php?object_id=78427
http://www.wikigallery.org/wiki/painting_250918/Georges-Seurat/Pierrot-with-a-White-Pipe
http://www.sansimera.gr/anthology/109