Απεικονίσεις της Αντιγόνης του Σοφοκλή στη νεότερη ελληνική ζωγραφική. Ένας πίνακας του Νικηφόρου Λύτρα και ένας πίνακας της Μαρίας Σπάρταλη Στίλμαν

Εικόνες της Αντιγόνης του Σοφοκλή

Η συναρπαστική γοητεία της Αντιγόνης, της ανυπότακτης στην εξουσία γυναίκας,  και η επίδραση αυτού του μύθου στην ποιητική και καλλιτεχνική δημιουργία, αλλά και στη φιλοσοφική και πολιτική και σκέψη παραμένει σταθερή κατά τη νεωτερική και μετανεωτερική εποχή.

Frederic Lord Leighton, Αντιγόνη. 1882. Iδιωτική Συλλογή. Δραματική προσωπογραφία της Αντιγόνης από τον Βρετανό ζωγράφο της Βικτωριανής περιόδου Frederic Leighton.

  Από τότε που διδάχτηκε για πρώτη φορά η λυρική τραγωδία «Αντιγόνη» του Σοφοκλή έως τις μέρες μας, είναι πολυάριθμες οι αναπαραστάσεις, οι διαπραγματεύσεις, οι αναλύσεις, οι επικλήσεις και οι διακειμενικές αναφορές στο σοφόκλειο κείμενο.  Το ήθος της τραγικής ηρωίδας Αντιγόνης και ο μύθος της ομώνυμης τραγωδίας γοητεύουν και συναρπάζουν το ευρύ κοινό, αλλά και τους καλλιτέχνες και διανοητές του Δυτικού Κόσμου. Ιδιαίτερα, από τη Μεταμεσαιωνική εποχή και κυρίως μετά τη Γαλλική Επανάσταση, εκατοντάδες είναι οι γνωστές απεικονίσεις της Αντιγόνης σε δραματικά κείμενα, λογοτεχνικές πεζές και έμμετρες αφηγήσεις, μπαλέτα, όπερες, στις εικαστικές και παραστατικές τέχνες. Ποιητές, δραματουργοί, μουσικοσυνθέτες, χορογράφοι, εικαστικοί και άλλοι καλλιτέχνες προσλαμβάνουν το μύθο της Αντιγόνης, κάθε φορά σε διαφορετικό ιστορικό πλαίσιο, διαλέγονται με τη σοφόκλεια τραγωδία, αναζητούν και δίνουν προσωπικό νόημα, προβάλλοντας τις «εικόνες» της επανάγνωσης στο δικό τους καλλιτεχνικό έργο και δημιουργώντας μεταμορφώσεις νέων εκδοχών και παραλλαγών της ηρωίδας.

   Στους δύο παρακάτω πίνακες απεικονίζεται με διαφορετικό τρόπο διαπραγμάτευσης το ίδιο στιγμιότυπο. Η σκηνή που η Αντιγόνη, μη υπακούοντας στην εντολή του ηγεμόνα Κρέοντα, στέκεται μπροστά στον νεκρό Πολυνείκη για να τον θάψει.

Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904), Αντιγόνη και Πολυνείκης ή η Αντιγόνη εμπρός στον νεκρό Πολυνείκη. 1865. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα. Δραματική και θεατρική ως προς τη δομή σύνθεση του εμβληματικού ζωγράφου της νεοελληνικής ζωγραφικής Νικηφόρου Λύτρα. Επηρεασμένος από το γερμανικό ρομαντισμό του δασκάλου του Πιλότυ, ο Λύτρας εστιάζει στον νεκρό γαλήνιο Πολυνείκη. Ο Πολυνείκης φωτίζεται από το φως του φεγγαριού που διαπερνά τα βαριά σκοτεινά σύννεφα. Το τοπίο απόκοσμο και η μορφή της Αντιγόνης σκοτεινή με στάση και ύφος απελπισίας.

Μαρία Σπάρταλη Στίλμαν (1844-1927), Αντιγόνη. Ιδιωτική Πινακοθήκη  Simon Carter στο Woodbridge του Suffolk (Μ. Βρετανία). Η Ελληνοβρετανίδα Μαρία Σπάρταλη Στίλμαν, που κινήθηκε στους κύκλους των Προραφαηλιτών ζωγράφων, διαπραγματεύεται το ίδιο στιγμιότυπο. Η Αντιγόνη γονατισμένη μπροστά στον νεκρό Πολυνείκη προσπαθεί να τον καλύψει με χώμα για να τον προστατεύσει από τα όρνεα. Δίπλα της εμφανώς πιο "μικρή", πιο αδύναμη και αδρανής, η αδελφή της Ισμήνη. Κοιτάζει φοβισμένη δεξιά... Για τη Μαρία Σπάρταλη Στίλμαν, Βλ. και http://annagelopoulou.blogspot.gr/2012/08/marie-spartali-stillman.html

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artwork_id=62870

http://www.magnoliabox.com/art/105922/antigone-from-antigone-by-sophocles

http://www.bridgemanimages.com/fr/asset/56674/stillman-marie-spartali-1844-1927/antigone-from-antigone-by-sophocles-oil-on-canvas