Ο Ευαγγελισμός. Η Παναγία στην ποίηση και τη ζωγραφική

Η Παναγία.

 Ένας πίνακας του Προραφαηλίτη ζωγράφου 

George Hitchcock

και ένα ποίημα του Τάκη Βαρβιτσιώτη

   Είναι μία σπάνια απεικόνιση του Ευαγγελισμού της Παναγίας. Ο Αμερικανός ζωγράφος George Hitchcock (1850-1913) απεικονίζει τη νεαρή γυναίκα, ντυμένη με αέρινο φόρεμα και πέπλο, να στέκεται σκεπτική σ' ένα κήπο με κρίνους. Οι κρίνοι, οι οποίοι παραπέμπουν στον Ευαγγελισμό, συμβολίζουν την αθωότητα και αγνότητα της Παρθένου Μαρίας που επιλέχθηκε να γίνει η επι γης μητέρα του Υιού του Θεού. Στην εικόνα δεν υπάρχει η παρουσία του αγγέλου. Προφανώς, η μελλοντική Παναγία μόλις έχει λάβει το θεόσταλτο μήνυμα από τον άγγελο Γαβριήλ.

G. Hitchcock, Ευαγγελισμός. 1892. Ινστιτούτο Τέχνης. Σικάγο. Σαν ένα όνειρο παρουσιάζεται ο Ευαγγελισμός. Η Παναγία σε "ουτοπικό" τόπο, σ' ένα απόκοσμο κήπο με κρίνους.

  Με αφορμή τον πίνακα του Hitchcock με την ονειρική και απόκοσμη ατμόσφαιρα, θυμήθηκα το συγκινητικό ποιητικό έργο ενός σημαντικού ποιητή, του Τάκη Βαρβιτσιώτη (1916-2011). Ο Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Μαρία (1977) είναι μία λυρική προσευχή, μία τρυφερή παράκληση για ένα ουτοπικό κόσμο αγάπης

Τάκης Βαρβιτσιώτης, Ταπεινός αίνος προς την Παρθένο Παναγία
(απόσπασμα)

...

Σε ικετεύουμε Αειπάρθενε πάντα Ελεούσα

Γύρισε πάλι κοντά μας

Είτε από το αρχιπέλαγος μαζί με τις αλκυόνες

Κομίζοντας τα πιο ευρύχωρα όνειρα

Είτε από τη στεριά με χιλιάδες λαμπάδες

Που ταξιδεύουν σαν ολόψυχα περιστέρια.

Άνοιγε Ρόδο αμάραντο

Και περιτύλιξέ με τον ασημένιο χιτώνα Σου

Τη θλιβερή μας γυμνότητα

Φανερώνοντας την επουράνια Κλίμακα

Που θα μας οδηγήσει ως Εσένα

Πάνω από τα βουνά τα ποτάμια την άβυσσο

Στον κόσμο του μέλλοντος δίχως όρια

Δίχως βιγλάτορες και δεσμωτήρια

Όπου η αγάπη εκτείνεται ως το άσμα του κορυδαλλού.

George Hitchcock, Ευλογημένη Μητέρα. 1892. Μουσείο Τέχνης του Κλήβελαντ. Η Παναγία κάθεται στον "ουτοπικό" κήπο κρατώντας στην αγκαλιά της τον Νεογέννητο Χριστό. Στο γρασίδι διακρίνουμε πολύχρωμα αγριολούλουδα. Είναι Άνοιξη!

   Ο Hithcock ήταν Αμερικανός ζωγράφος που συνήθιζε να ζωγραφιζει θρησκευτικά θέματα. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι και εγκαταστάθηκε για μεγάλο χρονικό διάστημα στην Ολλανδία όπου ζωγράφισε πολλά έργα του. 

... Αχτίδα εσύ του ρυακιού

Σύσκιο πασίχαρο κρινάκι

Ζεστό φτερό περιστεριού

Στο πέτρινό μας το σπιτάκι.

Ω Παναγίτσα ηλιόκαλη δική μας

Παρηγοριά μας και καταφυγή μας

George Hitchcock, Η φυγή στην Αίγυπτο. 1892. Smithsonian Mουσείο Αμερικανικής Τέχνης. Συλλογή Renwick. Η Μαρία και ο Ιωσήφ αναζητούν καταφύγιο στην Αίγυπτο.  Ήταν και αυτοί ΄"πρόσφυγες". Η Παναγία που είχε ζητήσει παρηγοριά και καταφύγιο, γίνεται στην παγκόσμια συλλογική συνείδηση η "παρηγοριά" και το "καταφύγιο" των δυστυχισμένων που ονειρεύονται την ουτοπία.

   Στο έργο του Hitchcock διακρίνουμε επιρροές από τον ιμπρεσιονισμό και την ποιητική ατμόσφαιρα και τον συμβολισμό των Προραφαηλιτών ζωγράφων.

Βλ. Τάκης Βαρβιτσιώτης, Τα ποιήματα 1941-2002, Καστανιώτης, Αθήνα 2003.

http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/7503

http://www.clevelandart.org/art/1916.1057?collection_search_query=George+Hitchcock&op=search&form_build_id=form-VqcC18hbecR5szkhUuTJamSFb7xOw4QZANudmHKjWyg&form_id=clevelandart_collection_search_form

http://americanart.si.edu/collections/search/artwork/?id=33745

http://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=431

http://www.clevelandart.org/art/collection/search?artist=George+Hitchcock