Παλιές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης (αρχές 20ού αιώνα)

Εικόνες από την ιστορία του τύπου στη Θεσσαλονίκη
Οι ελληνικές εφημερίδες της Θεσσαλονίκης στις αρχές του 20ού αιώνα.

   

O τύπος της Θεσσαλονίκης στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ού αιώνα περιλάμβανε ελληνικές αλλά και εφημερίδες στις διάφορες γλώσσες των κοινοτήτων της πολυεθνικής πόλης, Έτσι, εκδιδόταν εφημερίδες στα εβραϊκά, τουρκικά, γαλλικά, βουλγαρικά, σερβικά, αγγλικά κλπ.

   Η πρώτη σωζόμενη ελληνική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης εκδόθηκε το 1875 από τον εκδότη Σοφοκλή Γκαρπολά και έφερε τον τίτλο Ερμής. Το έντυπο αυτό της οικογένειας Γκαρπολά, ύστερα από αλλαγές του ονόματός του, παρέμεινε ως το 1903 η μόνη εφημερίδα της ελληνικής κοινότητας της πολυεθνικής πόλης της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Το 1881 ο Ερμής μετονομάστηκε σε Φάρος της Μακεδονίας και το 1895 σε Φάρος της Θεσσαλονίκης.

Το πρώτο τεύχος της εφημερίδας Ερμής. Διαβάζουμε: Eν Θεσσαλονίκη, Τρίτη 13 Μαΐου 1875, Έτος Α, αριθ. 4. Εκδίδεται δις της εβδομάδος. Εκδότης ο Σ. Γκαρπολάς. Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Το 7ο τεύχος του Α᾽έτους της εφημερίδας Ερμής. Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Φάρος της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 25 Ιουλίου 1881.Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Φάρος της Μακεδονίας, Θεσσαλονίκη 20 Μαΐου 1891. Από το ψηφιοποιημένο Αρχείο της Βιβλιοθήκης του ΑΠΘ.

Ο Νικόλαος Γκαρπολάς. Μαζί με τον αδελφό του Αλέκο Γκαρπολά συνέχισαν την παράδοση του πατέρα τους Σοφοκλή στις εκδόσεις εφημερίδων στη Θεσσαλονίκη.

    Το 1903 εκδόθηκε στη Θεσσαλονίκη η εφημερίδα Αλήθεια από τον φιλέλληνα Σαλβατόρε Μουρατόρι με διευθυντή τον Ιωάννη Κούσκουρα. Το 1909, μετά την επανάσταση των Νεοτούρκων που ευαγγελιζόταν τον εκσυγχρονισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τον εκδημοκρατισμό και την ελευθεροτυπία, εκδόθηκαν πολλά έντυπα από τις διάφορες κοινότητες της πόλης. Τότε ο Κούσκουρας εξέδωσε την εφημερίδα Νέα Αλήθεια. Η Νέα Αλήθεια διεδραμάτισε σημαντικό ρόλο στην πολιτική και πνευματική ζωή της πόλης. Η έκδοσή της διακόπηκε οριστικά το 1971.

Το φύλλο της εφημερίδας Αλήθεια με ημερομηνία 12 Σεπτεμβρίου 1908.

Πρωτοσέλιδο με ημερομηνία 18 Οκτωβρίου 1912 της εφημερίδας Νέα Αλήθεια που αναγγέλλει ότι ο ελληνικός στρατός βρίσκεται "εις τα πρόθυρα της Θεσσαλονίκης". 

Μία ακόμα εφημερίδα της Θεσσαλονίκης. Ο Αστήρ με ημερομηνία 22 Αυγούστου 1908.

Η εφημερίδα Εμπρός, "καθημερινή εθνική εφημερίς εν Θεσσαλονίκη", φύλλο με ημερομηνία 30 Σεπτεμβρίου 1912.

   Η εφημερίδα Εμπρός του Αντώνιου Οικονομίδη κυκλοφόρησε τον Αύγουστο του 1912. Ένα χρόνο νωρίτερα, τον Ιούλιο του 1911, είχε κυκλοφορήσει η εφημερίδα Μακεδονία του Κωνσταντίνου Βελλίδη. Η Νέα Αλήθεια, το Εμπρός και η Μακεδονία ήταν οι μοναδικές εφημερίδες που κυκλοφορούσαν, όταν μπήκε ο ελληνικός στρατός στη Θεσσαλονίκη τον Οκτώβριο του 1912. Η εφημερίδα Μακεδονία υπήρξε η πιο ιστορική και μακροβιότερη εφημερίδα της πόλης. Συνεχίζει να εκδίδεται μέχρι σήμερα

Το πραγματικά συγκινητικό πρωτοσέλιδο της εφημερίδας Μακεδονία με ημερομηνία 26 Οκτωβρίου 1912. Η εφημερίδα εξαγγέλλει με την ελληνική σημαία και τον ελληνικό εθνικό ύμνο μία χαρμόσυνη είδηση για την ελληνική κοινότητα της πόλης και όχι για τις άλλες κοινότητες, την είσοδο του ελληνικού στρατού.

Βλ.
 Κανδυλάκης Μ., Εφημεριδογραφία της Θεσσαλονίκης Α΄ Τουρκοκρατία, εκδ. University Studio Press/Έκφραση, Θεσσαλονίκη 1998. 
Γ. Αναστασιάδη, Ο τύπος της Θεσσαλονίκης στον 20ό αιώνα, Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη 2000.

http://history-of-macedonia.com/wordpress/2011/11/10/macedonia-istoria-typou-thessaloniki/
http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1995/02/26021995.pdf
http://invenio.lib.auth.gr/collection/Hermes?ln=el (Ερμής, 1875-1880)
http://invenio.lib.auth.gr/collection/Pharos?ln=el (Φάρος της Μακεδονίας, 1881-1893)
http://users.auth.gr/~marrep/LESSONS/ERGASTIRI/NEW_TECHNOLOGY/7.1.1.htm