Κωνσταντίνος Χατζόπουλος (1868-1920)
Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος, πρωτότοκος γιος του πλούσιου κτηματία Ιωάννη Χατζόπουλου και της Θεοφάνης Στάικου, γεννήθηκε το 1868 στη Μείλκη Αγρινίου (σημερινό Βραχώρι). Τέλειωσε το δημοτικό σχολείο του Αγρινίου, ολοκλήρωσε τα εγκύκλια μαθήματά του στο Μεσολόγγι και το 1882, σε ηλικία 14 ετών, γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, από όπου αποφοίτησε το 1888.
Μετά τις σπουδές του στη Νομική υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος ανυθυπολοχαγός (1889-1891) και εργάστηκε για σύντομο χρονικό διάστημα ως δικηγόρος στη γενέτειρά του, στο Αγρίνιο. Έχοντας όμως κληρονομήσει σημαντικό τμήμα της οικογενειακής περιουσίας και επιλύοντας έτσι το βιοποριστικό του πρόβλημα, σταμάτησε να εργάζεται ως δικηγόρος και έφυγε για την Αθήνα (1893) όπου μπήκε στους λογοτεχνικούς κύκλους. Μετά τον πόλεμο του 1897, κατά τη διάρκεια του οποίου υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός, επέστρεψε στην Αθήνα και ίδρυσε το λογοτεχνικό περιοδικό Τέχνη, που, αν και κυκλοφόρησε για έναν μόλις χρόνο (1898-1899), στάθηκε ωστόσο πρωτοποριακό σε επίπεδο διεθνούς ενημέρωσης για τη λογοτεχνική κίνηση και σε επίπεδο συνεργατών. Ο Χατζόπουλος είχε ήδη προσχωρήσει στο κίνημα του δημοτικισμού, ενώ φαίνεται ότι δε συμφωνούσε με τον εθνικισμό των υπέρμαχων της Μεγάλης Ιδέας.
Ο ποιητής Κωνσταντίνος Χατζόπουλος (1868-1920). Θεωρείται ως ένας από τους εισηγητές και θεμελιωτές του συμβολισμού στη νεοελληνική ποίηση. Επιπλέον, ήταν υποστηρικτής των σοσιαλιστικών ιδεών και ο πρώτος που μετέφρασε στα ελληνικά το Κομμουνιστικό Μανιφέστο του Μαρξ.
Γύρω στα 1900, ακολουθώντας το παράδειγμα των εύπορων Νεοελλήνων διανοουμένων, έφυγε για την Ευρώπη όπου έμεινε έως την έναρξη του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, επιστρέφοντας κατά σύντομα χρονικά διαστήματα στην Ελλάδα. Αρχικά πήγε στη Γερμανία (Μόναχο, Βερολίνο, Δρέσδη), όπου μελέτησε γερμανική λογοτεχνία και φιλοσοφία, παρακολούθησε μαθήματα στο Πανεπιστήμιο της Δρέσδης, ίδρυσε το Αδελφάτο της Δημοτικής στα πλαίσια του δημοτικιστικού κινήματος και ασπάστηκε το σοσιαλισμό. Στο Μόναχο ίδρυσε τη Σοσιαλιστική Δημοκρατική Ένωση και μετέφρασε στη δημοτική το Κομμουνιστικό Μανιφέστο, μετάφραση η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Εργάτης του Βόλου.
Στη Γερμανία γνώρισε μία νεαρή Φιλανδή ζωγράφο την οποία ερωτεύτηκε, παντρεύτηκε και έζησε μαζί της έως το τέλος της ζωής του. Το 1901 γύρισε μαζί με τη γυναίκα του στην Αθήνα για να ξαναφύγει το 1905 για τη Γερμανία και να επιστρέψει στην Ελλάδα το 1914. Στην Ελλάδα εξέδωσε διηγήματα και δημοσίευσε άρθρα, δοκίμια, κριτικές και μεταφράσεις σε έντυπα όπως ο Νουμάς, η Νέα Ζωή (Αλεξάνδρειας), καθώς επίσης στο Δελτίο του Εκπαιδευτικού Ομίλου. Ο Κωνσταντίνος Χατζόπουλος πέθανε το 1920 τελείως αναπάντεχα από τροφική δηλητηρίαση στο Ιόνιο Πέλαγος, πάνω στο ιταλικό ατμόπλοιο Μontenegro κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού του προς τη Γερμανία. Ταξίδευε μαζί με τη γυναίκα του Sunny Hagmann και την κόρη τους Σέντα για να πάνε στο Μόναχο και να μεταφέρουν την οικοσκευή τους, που είχαν εκεί αφήσει, όταν επέστρεψαν στην Ελλάδα το 1914. Φαίνεται ότι ο Χατζόπουλος είχε αποφασίσει να εγκατασταθεί οριστικά στην Ελλάδα. Η σορός του τάφηκε στο Πρίντεζι.
Προσωπογραφία του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου
Ο Χατζόπουλος πρωτοεμφανίστηκε στα ελληνικά γράμματα το 1884, δημοσιεύοντας ποιήματα με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός στο περιοδικό Εβδομάς του Δημητρίου Καμπούρογλου, με πρώτο το Έλα ξανθή. Δημοσίευσε τέσσερις ποιητικές συλλογές, τρείς συλλογές διηγημάτων, τρεις νουβέλες, άρθρα, κριτικές μελέτες και πολλές λογοτεχνικές μεταφράσεις. Ξεκίνησε τη λογοτεχνική του δραστηριότητα μέσα στους κόλπους της λεγόμενης Νέας Αθηναϊκής Σχολής, παρουσιάζοντας στα πρώτα έργα του επιδράσεις από τα ρεύματα του συμβολισμού και της ηθογραφίας. Με τα ταξίδια του στη Γερμανία δέχτηκε από κοντά την επιρροή του συμβολισμού και το σοσιαλισμού. Αξίζει να αναφέρουμε ότι, εκτός από ποιήματα που κινήθηκαν στην ατμόσφαιρα του συμβολισμού, έγραψε και το πρώτο πεζό κείμενο του νεοελληνικού συμβολισμού, τη νουβέλα Φθινόπωρο.
Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις μεταφράσεις του. Μετέφρασε, κυρίως από τα γερμανικά και τα σουηδικά, ένα μεγάλο αριθμό έργων του κλασικού και του τότε μοντέρνου ευρωπαϊκού θεάτρου για τις ανάγκες του νεοϊδρυμένου Βασιλικού Θεάτρου και της Νέας Σκηνής του Κ. Χρηστομάνου. Ως το καλύτερο έργο του στο χώρο της μετάφρασης θεωρείται ο Φάουστ του Γκαίτε (άρχισε την απόπειρα της μετάφρασης το 1902 και την εξέδωσε το 1916), ενώ μετάφρασε επίσης την Ιφιγένεια εν Ταύροις του ίδιου και έργα των Σαίξπηρ, ΄Ιψεν, Γκόγκολ, Στρίντμπεργκ, Γρίλπαρτσερ, Χάουπτμαν, κλπ.
Χειρόγραφο από την ποιητική του συλλογή Βραδινοί Θρύλοι
Η επιρροή του συμβολισμού είναι εμφανής σ' όλο το ποιητικό έργο του Χατζόπουλου. Ιδιαίτερα εμφανής, όμως, είναι στη δεύτερη ποιητική του συλλογή Τα Ελεγεία και τα ειδύλλια" που δημοσίευσε το 1898 στην Αθήνα με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός, καθώς και στην τέταρτη συλλογή με τον τίτλο Βραδινοί Θρύλοι που δημοσιεύτηκε στην Αθήνα το 1920.
Στο ποιητικό έργο του Χατζόπουλου διακρίνουμε τα παρακάτω χαρακτηριστικά που αποδεικνύουν την προσχώρησή του στο ρεύμα του γαλλικού και ευρωπαϊκού συμβολισμού.
-Βαθμιαία χαλάρωση έως την εγκατάλειψη του μέτρου και του "σύμμετρου" ισοσύλλαβου στίχου, κατάργηση της ομοιοκαταληξίας και της παραδοσιακής "κανονικής" στροφής. Βαθμιαία μετάβαση προς τον "απελευθερωμένο" και τον "ελεύθερο" στίχο.
-Χρήση της τεχνικής της επανάληψης. Επανάληψη λεκτικών μονάδων ή ολόκληρων στίχων και ενοτήτων. Μίμηση της τεχνικής της επανάληψης του μουσικού μοτίβου.
-Η μουσικότητα των σύντομων ολιγοσύλλαβων στίχων.
-Η υποβολή των ιδεών και των αισθημάτων μέσα από ακαθόριστες, θολές εικόνες και παρομοιώσεις πραγμάτων και κυρίως φυσικών στοιχείων.
-Το θέμα του Φθινοπώρου και της ομίχλης που αντιστοιχούν στη ψυχική διάθεση. Η "φθινοπωρινή" ψυχική διάθεση εκφράζεται μέσα από το σύμβολο της ομίχλης.
-μελαγχολία και θλίψη.
-Βαθμιαία χαλάρωση έως την εγκατάλειψη του μέτρου και του "σύμμετρου" ισοσύλλαβου στίχου, κατάργηση της ομοιοκαταληξίας και της παραδοσιακής "κανονικής" στροφής. Βαθμιαία μετάβαση προς τον "απελευθερωμένο" και τον "ελεύθερο" στίχο.
-Χρήση της τεχνικής της επανάληψης. Επανάληψη λεκτικών μονάδων ή ολόκληρων στίχων και ενοτήτων. Μίμηση της τεχνικής της επανάληψης του μουσικού μοτίβου.
-Η μουσικότητα των σύντομων ολιγοσύλλαβων στίχων.
-Η υποβολή των ιδεών και των αισθημάτων μέσα από ακαθόριστες, θολές εικόνες και παρομοιώσεις πραγμάτων και κυρίως φυσικών στοιχείων.
-Το θέμα του Φθινοπώρου και της ομίχλης που αντιστοιχούν στη ψυχική διάθεση. Η "φθινοπωρινή" ψυχική διάθεση εκφράζεται μέσα από το σύμβολο της ομίχλης.
-μελαγχολία και θλίψη.
Εργογραφία
Ι.Ποίηση
• Τα τραγούδια της ερημιάς. Αθήνα, τυπ. Εστίας Κ.Μαίσνερ και Ν.Καργαδούρη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Τα ελεγεία και τα ειδύλλια. Αθήνα, έκδοση του περ. Τέχνη, 1898 (με το ψευδώνυμο Πέτρος Βασιλικός).
• Απλοί τρόποι. Αθήνα, Ζηκάκης, 1920.
• Βραδινοί θρύλοι. Αθήνα, Βασιλείου, 1920.
ΙΙ.Πεζογραφία
• Αγάπη στο χωριό· Σχεδιογραφήματα Λουκά Γεραλή. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1910.
• Ο πύργος του Ακροπόταμου· Ηθογραφία. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Υπεράνθρωπος· Διήγημα. Αθήνα, Φέξης, 1915.
• Τάσω, Στο σκοτάδι κι άλλα διηγήματα. Αθήνα, τυπ.Εστία, 1916.
• Φθινόπωρο. Αθήνα, τυπ. Εστία, 1917.
• Η Αννιώ και άλλα διηγήματα· Μετά κριτικού προλόγου Κωστή Παλαμά. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1923.
ΙΙΙ.Μετάφραση
• Γκαίτε, Ιφιγένεια εν Ταύροις· Μετάφρασις Κ.Χατζόπουλου. Τυβίγγη, τυπ. Λάουπ, 1910 (και έκδοση τρίτη, αναθεωρημένη, Αθήνα, Ι.Κολλάρος, 1920).
• Το κοινωνιστικό μανιφέστο των Μαρξ - Ένγκελς. Αθήνα, τυπ. της Εφημερίδας των εργατών, 1913.
• Γουσταύου Γκέιγερσταμ, Το βιβλίο του μιρκού αδελφού· Μυθιστόρημα ενός γάμου· Μετάφραση από το σουηδικό Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Βασιλείου, 1915.
• Γκαίτε, Φάουστ. Αθήνα, Εστία, 1916.
• Γκόγκολ, Ο επιθεωρητής.
• Φραντς Γκριλλπάρτσερ, Μήδεια· Τραγωδία σε πράξεις τέσσερες· Μετάφραση Κωνσταντίνου Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Έρμαν Μπαγκ, Οι τέσσεροι διάβολοι· Μετάφραση Κώστα Χατζόπουλου. Αθήνα, Ελευθερουδάκης, 1927.
• Ούγκο φον Χόφφμαννσταλ, Ηλέκτρα. Αθήνα, Εστία, 1916.
ΙΙΙ.Συγκεντρωτικές εκδόσεις
• Ποιήματα. Αθήνα, Ίκαρος, 1955.
• Άπαντα· ΠεζάΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1956.
• Άπαντα· ΠεζάΙΙ. Αθήνα, Ίκαρος, 1957.
• Άπαντα· Μέρος πρώτο· Πεζά · Φιλολογική επιμέλεια Ανθούλα Σεφεριάδου. Αθήνα, Πατάκης, 1988.
• Τα διηγήματα· Φιλολογική επιμέλεια Έρη Σταυροπούλου. Αθήνα, Συνέχεια, 1989.
• Τα ποιήματα · Εισαγωγή - φιλολογική επιμέλεια Γιώργου Βελουδή. Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1992.
• Κριτικά κείμενα (εισαγωγή - επιμέλεια Κρίστας Ανεμούδη - Αρζόγλου). Αθήνα, Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη, 1996.
1. Για αναλυτικότερα εργογραφικά στοιχεία του Κωνσταντίνου Χατζόπουλου, βλ. Ανεμούδη - Αρζόγλου Κρίστα, Κωνσταντίνου Χατζόπουλου· Κείμενα Κριτικής· Μια πρώτη απόπειρα βιβλιογραφίας. Αθήνα, Ε.Λ.Ι.Α., 1983 και Καρβέλης Τάκης, «Κωνσταντίνος Χατζόπουλος», Η παλαιότερη πεζογραφία μας· Από τις αρχές της ως τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο (1900-1914), σ.86-131. Αθήνα, Σοκόλης, 1997.
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=411
http://www.epoxi.gr/persons1.htm
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου