Ποιήματα για την ποίηση: Θανάσης Κωσταβάρας, Τι είναι επομένως η ποίηση, Η μοίρα μιας γενιάς

Τι είναι η ποίηση

   Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το ποίημα του Θανάση Κωσταβάρα, Τι είναι επομένως η ποίηση είναι ένα ποίημα απόλυτα αυτοαναφορικό. Το ποιητικό υποκείμενο, μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο (εγώ-εμείς) προσπαθεί να ορίσει την ποίηση, να ορίσει τα απεριόριστα όρια της ποιητικής δημιουργίας. Ο Θανάσης Κωσταβάρας (1927-2007), ποιητής της πρώτης μεταπολεμικής γενιάς της νεοελληνικής λογοτεχνίας, αφιέρωσε τη ζωή του στην ποίηση. Γιατί, όπως και ο ίδιος αναρωτιέται, "πέστε μου μόνο τι θα᾽ταν η ζωή δίχως αυτή"...

Θανάση Κωσταβάρα, ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΟΜΕΝΩΣ Η ΠΟΙΗΣΗ

Μη με ρωτάτε τι είναι η ποίηση.


Πέστε μου μόνο τι θα ’ταν η ζωή


δίχως αυτή.

Μιλάω για μένα βέβαια πάντα.


Αν και τι θα ’ταν ο κόσμος ολόκληρος.


Δίχως τ’ όνειρο, δίχως την κρυφή ελπίδα για φυγή μέσα απ’ τ’ όνειρο.


Δίχως το άλλο πρόσωπο του χρόνου, την άλλη φωνή.


Δίχως την αυταπάτη ακόμα


πως πάντα ήμασταν φωτεινοί


πως δεν είμαστε για πάντα κλεισμένοι


μέσα σε μια τυφλή, σε μια απελπισμένη


σε μια δίχως νόημα τέλος


αναμονή.

(Άραγε θα μπορέσουμε να συναντήσουμε κάποτε


τη μακρινή χώρα απ’ όπου πριν απ’ τη γέννηση μας


εξοριστήκαμε;

Αυτή η ακοίμητη νοσταλγία


αυτή η οδυνηρή περιπλάνηση για την αναζήτηση της χαμένης πατρίδας μπορεί να είναι η ποίηση.)

Από το «ΦΟΒΟ ΤΟΥ ΑΚΡΟΒΑΤΗ» - 1989

Milton Avery, Διαβάζοντας ποίηση. 1957.

...Και το επόμενο ποίημα είναι αυτοαναφορικό. Το ποιητικό υποκείμενο γίνεται η φωνή των ποιητών της γενιάς του και μιλά πάλι για τη δύναμη της ποίησης να δίνει καταφύγιο και ελπίδα, να δίνει ομορφιά στο φοβισμένο άνθρωπο.

Θανάση Κωσταβάρα, Η ΜΟΙΡΑ ΜΙΑΣ ΓΕΝΙΑΣ

Η φωνή μας
σαν τα τσαλακωμένα χαρτιά που τα παίρνει ο άνεμος.
Σαν πουλιά σκοτωμένα, φιμωμένοι οι στίχοι μας.

Κι όμως, κάτι κατορθώσαμε κάποτε.
Κάτι πιστέψαμε πως χρωστάμε ακόμα.

Γι’ αυτό, έστω και με κομμένη τη γλώσσα
δίχως μιλιά
δεν σταματάμε
να τραγουδάμε.

Έξω από το τραγούδι, ο άνθρωπος
δεν είναι παρά ένα φοβισμένο αγρίμι.
Μέσα στο τραγούδι η καρδιά του χτυπάει πιο ανθρώπινα.
Ανάβει μυστικά φεγγάρια στα σκοτεινά, στα έρημα βράδια
κρατάει συντροφιά στους ξένους, στους κυνηγημένους
δίνει στους απελπισμένους κουράγιο.

Ας το πούμε μια φορά ακόμα: δίχως Ποίηση
δεν ξέρω αν υπάρχει ελπίδα στον κόσμο.
Πάντως δίχως τραγούδι
δεν υπάρχει Ομορφιά

Από «ΤΗΣ ΜΟΝΑΞΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΛΥΠΗΣ» - 2007

Βλ. βιογραφικό σημείωμα και εργογραφία του Θανάση Κωσταβάρα στο
http://poeticanet.com/dokimia.php?subaction=showfull&id=1210269288&archive=&start_from=&ucat=35&show_cat=35
http://www.ekebi.gr/frontoffice/portal.asp?cpage=NODE&cnode=461&t=610
http://www.poiein.gr/archives/17272/index.html
http://www.diapolitismos.gr/epilogi/about.php?id_atomo=132
Για τους πίνακες του Αμερικανού Milton Avery, βλ.
http://www.bertc.com/subfour/g123/avery21.htm
http://www.bertc.com/subfour/g123/index.htm