Υπερεαλισμός και Χριστούγεννα. Ευχές με χριστουγεννιάτικες κάρτες του Σαλβαντόρ Νταλί

Χριστουγεννιάτικες κάρτες του Σαλβαντόρ Νταλί και ένα ποίημα του Κώστα Μόντη

   Σας παρουσιάζω μία επιλογή από τις Χριστουγεννιάτικες κάρτες που ζωγράφισε ο γνωστός Ισπανός (Καταλανός στην καταγωγή) σουρεαλιστής καλλιτέχνης Σαλβαντόρ Νταλί (1904-1989). Βέβαια, νομίζω πως δεν θα επέλεγα έργα του Νταλί, για να στείλω τις χριστουγεννιάτικες ευχές μου. Ωστόσο, είναι πράγματι ενδιαφέρον ότι ο εκκεντρικός καλλιτέχνης ζωγράφισε χριστουγεννιάτικες εικόνες και φυσικά το έκανε για τα χρήματα.
   Το 1940, ο Νταλί και η ρωσικής καταγωγής σύζυγός του Γκαλά, η οποία ήταν η "femme fatale" (μοιραία γυναίκα) της ζωής του, φεύγουν από τη Γαλλία για τις ΗΠΑ, για να αποφύγουν τον πόλεμο. Στις ΗΠΑ θα παραμείνουν έως το 1948 και στη συνέχεια θα επιστρέψουν στην Καταλονία. Την περίοδο 1940-1948 ο Νταλί δημιουργεί τις πρώτες χριστουγεννιάτικες κάρτες.

Φωτογραφία του εκκεντρικού ζευγαριού Νταλί στη Ν. Υόρκη από τον Αμερικανό φωτογράφο Philippe Halsman. O Σαλβαντόρ Νταλί ζωγραφίζει τη μέδουσα στο πρόσωπο της γυναίκας του Γκαλά. 1942. Η φωτογραφία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό LIFE το 1945.

  Το πρώτο έργο του Νταλί με χριστουγεννιάτικο θέμα ήταν αυτό που ζωγράφισε για το εξώφυλλο του χριστουγεννιάτικου τεύχους του περιοδικού Vogue το 1946.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστούγεννα. Για το χριστουγεννιάτικο εξώφυλλο του περιοδικού Vogue του 1946. Δύο υπερεαλιστικά έλατα με αστέρι.

   Στη συνέχεια συνεργάζεται με την ιστορική και φημισμένη αμερικανική εταιρεία Hallmark (είχε ιδρυθεί το 1910), η οποία εξέδιδε εορταστικές κάρτες. Στα 1947-1948 ο ιδρυτής της εταιρείας J. C. Hall παρουσιάζει στο κοινό κάρτες με έργα γνωστών ζωγράφων, όπως Van Gogh, El Greco, Picasso κ.ά. Ο Νταλί δημιουργεί για την Hallmark τρεις χριστουγεννιάτικες κάρτες με θρησκευτικό θέμα.

 Σαλβαντόρ Νταλί,  Ο άγγελος. 1947. Συλλογή Τέχνης Hallmark. Στη φάτνη του Χριστού ένας ακέφαλος άγγελος παίζει λαούτο.

Σαλβαντόρ Νταλί, Μαντόνα και παιδί.  1947. Συλλογή Τέχνης Hallmark. Η Παναγία με το νεογέννητο Χριστό και μία πεταλούδα.

Σαλβαντόρ Νταλί, Οι τρεις σοφοί (μάγοι). 1947. Συλλογή Τέχνης Hallmark.

  Δέκα χρόνια αργότερα ο Νταλί θα ξαναζωγραφίσει εορταστικές κάρτες για την Hallmark. Αυτή τη φορά θα δημιουργήσει έργα όχι μόνο για τα Χριστούγεννα, αλλά και για το Πάσχα, και την Ημέρα της Μητέρας.

Σαλβαντόρ Νταλί, Η σκηνή της Γέννησης. 1959. Συλλογή Τέχνης Hallmark.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικο δέντρο με πεταλούδες. 1959. Συλλογή Τέχνης Hallmark. Μία μητέρα δείχνει το δέντρο με τις πεταλούδες στο παιδί της. 

  Από τις χριστουγεννιάτικες κάρτες που ζωγράφισε ο Νταλί, τελικά θα εκτυπωθούν από τη Hallmark μόνο δύο: Η Μαντόνα με το παιδί και η σκηνή της Γέννησης. Παρά το ότι η σειρά των εορταστικών καρτών της Hallmark με έργα τέχνης γνωστών ζωγράφων έγινε θετικά αποδεκτή, οι κάρτες του Νταλί δεν προσέλκυσαν το αγοραστικό κοινό. Οι υπερεαλιστικές εικόνες της Μαντόνας και της Γέννησης-δύο παραδοσιακά θρησκευτικά θέματα-φαίνεται ότι δεν ταίριαζαν με το εορταστικό πνεύμα των Χριστουγέννων. Την περίοδο 1958-1976 ο Σαλβαντόρ Νταλί δημιούργησε 19 μοναδικές χριστουγεννιάτικες κάρτες για την Εταιρεία Hoechst Ibérica με έδρα τη Βαρκελώνη. Αυτή τη φορά επέλεξε για κάθε χρονιά (από το 1958 έως το 1976) να ζωγραφίζει μία κάρτα με χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Δείτε κάποιες από τις παραλλαγές των χριστουγεννιάτικων δέντρων του Νταλί.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικες ευχές. 1958.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικες ευχές (με τον Δον Κιχώτη). 1960.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικες ευχές (κατά το "Las Meninas"). 1961. H μορφή της κοπέλας θυμίζει τον γνωστό πίνακα "Las Meninas" του Ισπανού ζωγράφου Velazquez.

Diego Velazquez,  Las Meninas (Oι Δεσποινίδες των Τιμών), 1656. Μουσείο Prado. Μαδρίτη.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικες ευχές. 1970.

 Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικες ευχές. 1971.

Σαλβαντόρ Νταλί, Χριστουγεννιάτικες ευχές. 1974.

…Και ένα ποίημα του Κύπριου ποιητή Κώστα Μόντη για τις χριστουγεννιάτικες κάρτες και τον απατηλό τους κόσμο...

Κώστας Μόντης, Χριστουγεννιάτικες κάρτες

Και πάλι λες δεν είναι δυνατό
όλες αυτές οι ευχές να ψεύδονται
και πάλι λες δεν είναι δυνατή
τέτοια πανταχόθεν σύμπτωση,
δεν είναι δυνατή τέτοια πανταχόθεν συμπαιγνία

http://www.hallmarkartcollection.com/creatively-thinking/stories/dali-at-hallmark/
https://rebeccambender.wordpress.com/2013/12/23/dali-christmas-cards/
https://www.washingtonpost.com/news/wonk/wp/2014/12/23/these-salvador-dali-christmas-cards-outraged-hallmark-shoppers-in-1960/
https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/las-meninas/9fdc7800-9ade-48b0-ab8b-edee94ea877f?searchid=22c1a5eb-e9f8-4191-1f48-8a6632972e28
https://en.wikipedia.org/wiki/Las_Meninas
http://www.magnumphotos.com/C.aspx?VP3=SearchDetail&VBID=2K1HZOQXYTQTQT&PN=223&IID=2K7O3R8TFD9M

Για το ποίημα, βλ. antonispetrides.wordpress.com/2013/12/25/modern_greek_christmas_poems/