Η ελληνική επανάσταση στην ποίηση και τη ζωγραφική. Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη

Μετά την καταστροφή των Ψαρών

  Η καταστροφή της Χίου (1822) και των Ψαρών, καθώς και οι σφαγές και ο διωγμός των κατοίκων των δύο νησιών (1824) από τους Οθωμανούς αποτελούν από τα πιο θλιβερά και οδυνηρά γεγονότα της Ελληνικής επανάστασης λόγω του μεγάλου αριθμού των θυμάτων.

Ευγένιος Ντελακρουά, Η σφαγή της Χίου. 1824. Λούβρο-Παρίσι. Ο πίνακας του Ντελακρουά είχε ιδιαίτερη απήχηση στην κοινή γνώμη της Ευρώπης και ενίσχυσε τον Φιλελληνισμό στο εξωτερικό.

   Μία δραματική σκηνή από τη φυγή των Ψαριανών απεικονίζει ο γνωστός ζωγράφος Νικόλαος Γύζης, ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της νεοελληνικής ζωγραφικής και ηγετικό μέλος της Σχολής του Μονάχου (της ομάδας εκείνης των Ελλήνων ζωγράφων που είχαν συνεχίσει τις σπουδές τους στην Ακαδημία Τέχνης της Βαυαρικής πρωτεύουσας).

  

Νικόλαος Γύζης, Μετά την καταστροφή των Ψαρών. 1825. Εθνική Πινακοθήκη. Όσοι κάτοικοι κατάφεραν να μπουν  στα καράβια και τις βάρκες έγιναν πρόσφυγες και κατέφυγαν σ' άλλα νησιά. Στο νησί είχε καταφύγει και ένας μεγάλος αριθμός προσφύγων από τη Χίο.

Ν. Γύζης, Το σκλαβοπάζαρο. 1873-75. Εθνική Πινακοθήκη. Πολλές γυναίκες και παιδιά από τη Χίο και τα Ψαρά αιχμαλωτίστηκαν και πουλήθηκαν στα σκλαβοπάζαρα.

   Ο Διονύσιος Σολωμός με αφορμή το ιστορικό γεγονός της καταστροφής των Ψαρών από τους Οθωμανούς (Ιούνιος του 1824) γράφει το 1825 ένα πραγματικά λιτό και απέριττο επίγραμμα που αναφέρεται στην καταστροφή των Ψαρών και στη Δόξα που περιμένει τους αγωνιστές του νησιού. Το ποιητικό υποκείμενο εστιάζει στο τοπίο, στην ερημιά και την εγκατάλειψη. Η Δόξα παρουσιάζεται προσωποποιημένη ως μία κοπέλα που μελετά τα παλικάρια-αγωνιστές. Η Δόξα θα είναι η αμοιβή των αγωνιστών που θυσίασαν τη ζωή τους για την πατρίδα.

Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη Περπατώντας η Δόξα μονάχη Μελετά τα λαμπρά παλικάρια Και στην κόμη στεφάνι φορεί Γεναμένο από λίγα χορτάρια Που είχαν μείνει στην έρημη γη. Ν. Γύζης, Η Δόξα περπατά μόνη στην "ολόμαυρη" ερημωμένη γη.Εθνική Πινακοθήκη. Ν. Γύζης, Η Δόξα περπατά στην "ολόμαυρη" ερημωμένη γη και σημειώνει τα ονόματα των παλικαριών για να μείνουν ανεξίτηλα στην ιστορία.  Εθνική Πινακοθήκη. http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL105/229/1687,5390/

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artwork_id=61202
https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%97_%CE%A3%CF%86%CE%B1%CE%B3%CE%AE_%CF%84%CE%B7%CF%82_%CE%A7%CE%AF%CE%BF%CF%85_(%CF%80%CE%AF%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%B1%CF%82)