Ο έρωτας στην ποίηση και ζωγραφική. Το παραμύθι του Τόλη Νικηφόρου και πίνακες του Προραφαηλίτη Dante Gabriel Rossetti

Παραμύθι για τους ερωτευμένους. Τόλης Νικηφόρου και Dante Gabriel Rossetti

   Ένα υπέροχο ποίημα ενός αγαπημένου ποιητή, το "Παραμύθι" του Τόλη Νικηφόρου, μία ερωτική εξομολόγηση του ποιητικού υποκειμένου που στηρίζεται στη μαγική δύναμη της γλώσσας, μου θύμισε τις ρομαντικές ερωτικές εικόνες του Βρετανού Προραφαηλίτη ζωγράφου, Dante Gabriel Rossetti.

Dante Gabriel Rossetti, Τείχος του Carlisle. Ή οι ερωτευμένοι. 1853.  Ashmolean Μουσείο της Οξφόρδης από την Πινακοθήκη Tate Britain του Λονδίνου.

Dante Gabriel Rossetti, Αγκαλιασμένοι ερωτευμένοι. Μελέτη. Γύρω στα 1876. Ιδιωτική Συλλογή.

Τόλης Νικηφόρου, Παραμύθι

Θα σου υφάνω ένα πολύχρωμο χαλί

κι ύστερα θα σου ψιθυρίσω

ένα ατέλειωτο παραμύθι

η ζεστή φωνή στα άπληστα μάτια

ή ακόμη καλύτερα

θα σου υφάνω ένα ατέλειωτο χαλί

κι ύστερα θα σου ψιθυρίσω

ένα πολύχρωμο παραμύθι

η άπληστη φωνή στα ζεστά μάτια

μα πάνω απ’ όλα

ένα μαγικό χαλί

ένα μαγικό παραμύθι

με μαγεμένη φωνή

στα μαγεμένα μάτια. 

Aπό την ποιητική συλλογή "Ξένες Χώρες" (1991)

Dante Gabriel Rossetti, Δύο ερωτευμένοι. 1850. Birmingham Μουσείο και Πινακοθήκη Τέχνης.

Dante Gabriel Rossetti, Aγκαλιασμένοι ερωτευμένοι. Ανολοκλήρωτο σχέδιο. Γύρω στα 1876.

Dante Gabriel Rossetti, Πρωινή Μουσική. Δύο ερωτευμένοι σ' ένα παράθυρο. Μελέτη για Μορφές. 1865-1869. Birmingham Μουσείο και Πινακοθήκη Τέχνης.

Dante Gabriel Rossetti, Ο μήνας του μέλιτoς του βασιλιά Ρενέ. Μουσική. 1864. Ιδιωτική Συλλογή.

https://www.translatum.gr/forum/index.php?topic=8472.msg698618#msg698618

http://www.rossettiarchive.org/docs/s60.rap.html
http://www.rossettiarchive.org/docs/s244l.rap.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dante_Gabriel_Rossetti_-_Two_Lovers_-_Google_Art_Project.jpg
http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904p233/two-lovers/
http://www.preraphaelites.org/the-collection/1904p361/morning-music-figure-study--two-lovers-at-a-window/
http://www.rossettiarchive.org/docs/sx16.s244.rap.html
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dante_Gabriel_Rossetti_-_King_René%27s_Honeymoon_-_Music_(oil).jpg

Ύπνος. Ένα ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου

                 Νικηφόρος Βρεττάκος, Ύπνος

Felice Casorati (1883-1963),  Tα όνειρα της ροδιάς. 1912-1913.  Ιδιωτική Συλλογή.

Πάνω στο λόφο σού' στρωσα πευκοβελόνες

κι έριξα πάνω τους αχτίδες ήλιου κι από πάνω

σου ‘στρωσα ένα χαμόγελο να μην κόβεται το κορμί σου.

Κι είπα στο χρόνο να μη σε ξυπνήσει.

Ή, πιο καλά, να σε ξυπνήσει όσο μπορούσε αργότερα,

γιατί πολλές φορές τα πράγματα γίνονται μια φορά

κι ας είναι οι μέρες όλες ίδιες και ο ήλιος αιώνιος.

Arthur Hughes (1832-1915), Στο γρασίδι. 1864-65. Museums Sheffield.

https://www.wikiart.org/en/arthur-hughes/in-the-grass

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arthur_Hughes_-_In_the_Grass.jpg

https://artuk.org/discover/artworks/in-the-grass-71859/search/actor:hughes-arthur-18321915/page/3

https://www.wikiart.org/en/felice-casorati/dreaming-of-pomegranates-1913

https://poiimata.com/2010/06/30/ύπνος-νικηφόρος-βρεττάκος-nikiforos-vrettakos-vretakos/

Καθαρή Δευτέρα και Χαρταετοί. Ποιήματα, φωτογραφίες και πίνακες ζωγραφικής

Χαρταετοί της Καθαρής Δευτέρας

Νίκος Οικονομόπουλος, Χαρταετός. Νότια Πελοπόννησος. 1991. Aπό το αρχείο των Magnum Photos.

David Cox, Πετώντας χαρταετό. Γύρω στα 1820΄

  Καθώς εκπνέει η Καθαρή Δευτέρα, σκέφτομαι τη χαρά των παιδιών, που σήμερα είχαν την τύχη να πετάξουν χαρταετό.  Αγαπημένο παιχνίδι το πέταγμα του χαρταετού στον ουρανό τα παλαιά χρόνια! Πρέπει να είναι υπέροχη η αίσθηση να "αμολάς" το χάρτινο πουλί με τη μακριά ουρά στον ουρανό, τρέχοντας...και να το βλέπεις να υψώνεται στον ουρανό πέρα μακριά... Αίσθηση ελευθερίας!

  Επιλέγω δύο αγαπημένα ποιήματα μαζί με φωτογραφίες και πίνακες με θέμα το πέταγμα του χαρταετού.

Γιάννης Πατίλης, Καθαρά Δευτέρα

 Σχόλιο σ' ένα πίνακα της Ηρώς Νικοπούλου

Ηρώ Νικοπούλου, Μικρή Αριάδνη. 2011. Από τον πίνακα αυτό είναι εμπνευσμένο το ποίημα του Γιάννη Πατίλη.

Όταν ξυπνήσεις

Καθαρά Δευτέρα

και δεις σκοτεινιασμένο ουρανό

με σύντομες βροχές και

με αέρα

την ευκαιρία μη φοβηθείς

και χάσεις να αμολήσεις

πάλι τον χαρταετό

κρατώντας από μέσα την

καλούμπα.

Βλ. Γιάννης Πατίλης, Η αποδρομή του αλκοόλ και άλλα ποιήματα 

David Samour, Πετώντας χαρταετό.  Αθήνα. 1954. Aπό το αρχείο των Magnum Photos. O φωτογράφος Seymour αποτυπώνει ένα χαρούμενο στιγμιότυπο. Μία μητέρα βοηθά το παιδί της να πετάξει αετό την Καθαρή Δευτέρα.

Νίκος Οικονομόπουλος, Ο γιος μου Δημήτρης. Πρέβεζα. 2000. Aπό το αρχείο των Magnum Photos. Ο φωτογράφος φωτογραφίζει τον γιο του να τρέχει για να υψώσει τον αετό...

Αχρονολόγητο ποίημα του Δ. Ι. Αντωνίου

Α. Το μικρό παιδί σε εικόνα

λένε, πως την καθαρή Δεύτερα

τον αετό πετούσε.

Μεθυσμένο, δες το! αυτό το παιχνίδι

ψηλά που σε ανεβάζει μαζί του

σε βουτιές και τσακίσματα,

ο χάρτινος αυτός κομήτης

*

Μπορεί καθ΄ένας ίσα να θυμάται

πράσινα τα χρόνια σαν την χλόη

τη σπαρμένη ακόμα σε ανεμώνες

κι άστρα πεσμένα χαμομήλια.

           Βλ.  Δ. Ι. Αντωνίου, Ποιήματα, Εκδόσεις Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, 2009, σ.  412 .

David Seymour, Χαρταετοί. Αθήνα. 1954. Από το αρχείο των Magnum Photos.

Νίκος Οικονομόπουλος, Χαρταετοί. 1986. Aπό το αρχείο των Magnum Photos.

Justus De Gelder (ή Godfried Schaicken ή Nicolaas Maes), Αγόρια πετούν χαρταετούς. Γύρω στα 1660-62. Warwickshire, Upton House.

Norman Rockwell, Βάφοντας το μικρό σπίτι. 1921. Ιδιωτική Συλλογή. Ένας χαρταετός βρίσκεται κρεμασμένος στον τοίχο. Προφανώς τον έχει φτιάξει το παιδί.

http://pictorial.ironikopoulou.gr/node/667
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Cox_-_Flying-the-Kite.jpg

http://stigmalogou.blogspot.gr/2013/02/blog-post_1466.html

http://www.sothebys.com/en/auctions/ecatalogue/2008/american-paintings-drawings-sculpture-n08495/lot.135.html

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Justus_de_Gelder_-_Boys_Flying_Kites.jpg
http://pro.magnumphotos.com/C.aspx?VP3=SearchResult&VBID=2K1HZO46YFD9MZ&SMLS=1&RW=1280&RH=680#/SearchResult&VBID=2K1HZO46YFG7I3&SMLS=1&RW=1280&RH=680&PN=5
http://pro.magnumphotos.com/C.aspx?VP3=SearchResult&VBID=2K1HZO46Y98NMQ

Ένα ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη για την πανοπλία και πίνακες του Rembrandt και του George Frederick Watts για ιππότες με πανοπλίες

Πανοπλία. Κωνσταντίνου Καβάφη, Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628-655 μ.Χ.

   Tελευταία Κυριακή της Αποκριάς σήμερα...κάποιοι ίσως θα φορέσουν μάσκες,  ακόμα και πανοπλίες, για να τηρήσουν το έθιμο... Ή μήπως συμβεί το αντίθετο; Μήπως σήμερα βγάλουν τις μάσκες και τις πανοπλίες που φορούν κάθε μέρα; 

  Σκέφτομαι ότι το απόλυτο αποκριάτικο κοστούμι είναι αυτό της πανοπλίας που κάλυπτε  ολόκληρο το σώμα, από πάνω μέχρι κάτω,  των ευγενών πολεμιστών της αρχαιότητας και των ιπποτών και αριστοκρατών του Μεσαίωνα και της Αναγέννησης. Δύσκολο να τους αναγνωρίσουν, εάν φορούσαν και την περικεφαλαία με την προσωπίδα...

Ρέμπραντ, Άντρας σε πανοπλία. 1655. Kelvingrove Πινακοθήκη και Μουσείο Τέχνης. Γλασκόβη.

    Θυμήθηκα ένα συμβολικό ποίημα με ειρωνικό τόνο του Κωνσταντίνου Καβάφη, που χρησιμοποιεί ως σύμβολο την "πανοπλία". Το ποιητικό υποκείμενο καλύπτεται πίσω από το επινοημένο πρόσωπο-προσωπείο του Αιμιλιανού Μονάη του Αλεξανδρέως (628-655 μ.Χ.), για να δηλώσει ότι θα δημιουργήσει μία "πανοπλία" για να αντικρύζει τους κακούς ανθρώπους...Το υλικό της πανοπλίας: "με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους"...
   Το  ποίημα  του Καβάφη μου θύμισε τους θλιμμένους ιππότες του Μεσαίωνα που ζωγράφισε ο George Frederick Watts (1817-1904), Βρεττανός συμβολιστής ζωγράφος με επιρροές από τους Προραφαηλίτες ζωγράφους.

George Frederick Watts, Ο ιππότης Galahad. 1862. Fogg Mουσείο Τέχνης. Μουσεία Τέχνης του Harvard. Ο Galahad είναι γνωστός ιππότης του Αρθουριανού επικού κύκλου, ένας από τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης του βασιλιά Αρθούρου.

Κωνσταντίνου Καβάφη, Αιμιλιανός Μονάη, Αλεξανδρεύς, 628-655 μ.Χ.

(Από τα αναγνωρισμένα ποιήματα)

Με λόγια, με φυσιογνωμία, και με τρόπους μια εξαίρετη θα κάμω πανοπλία· και θ’ αντικρύζω έτσι τους κακούς ανθρώπους χωρίς να έχω φόβον ή αδυναμία. George Frederick Watts (1817-1904), Ο ιππότης Percival. Ο Percival είναι γνωστός ιππότης του Αρθουριανού επικού κύκλου, ένας από τους ιππότες της Στρογγυλής Τραπέζης του βασιλιά Αρθούρου. Θα θέλουν να με βλάψουν. Aλλά δεν θα ξέρει κανείς απ’ όσους θα με πλησιάζουν πού κείνται η πληγές μου, τα τρωτά μου μέρη, κάτω από τα ψεύδη που θα με σκεπάζουν.— George Frederick Watts (1817-1904), Ιππότης και κόρη. Pήματα της καυχήσεως του Aιμιλιανού Μονάη. Άραγε νάκαμε ποτέ την πανοπλία αυτή; Εν πάση περιπτώσει, δεν την φόρεσε πολύ. Είκοσι επτά χρονώ, στην Σικελία πέθανε.

(Από τα Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984)  George Frederick Watts (1817-1904), O ευτυχισμένος πολεμιστής. 1884. Νέα Πινακοθήκη Τέχνης. Μόναχο. https://en.wikipedia.org/wiki/George_Frederic_Watts http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=24&cat=1 https://en.wikipedia.org/wiki/George_Frederic_Watts#/media/File:George_Frederick_Watts,_1860-62,_Sir_Galahad,_oil_on_canvas,_191.8_x_107_cm,_Harvard_Art_Museums,_Fogg_Museum.jpg https://www.wikiart.org/en/george-frederick-watts https://www.wikiart.org/en/george-frederick-watts/happy-warrior https://www.sammlung.pinakothek.de/de/artist/george-frederick-watts/der-glueckliche-krieger http://hoocher.com/George_Frederick_Watts/George_Frederick_Watts.htm https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Rembrandt_Man_in_Armour.jpg

Ο Έρωτας στη ζωγραφική και την ποίηση: εικόνες έρωτα στην αγροτική εξοχή και η "Σιωπή του Έρωτα" του Oscar Wilde.

Η σιωπή του έρωτα στην εξοχή.

  Ο  Jules Bastien Lepage (1848-1884) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους ζωγράφους της τελευταίας περιόδου του ρεαλισμού και της πρώτης φάσης του νατουραλισμού. Γόνος αγροτικής οικογένειας αμπελουργών απεικονίζει με "ποιητικό" ρεαλισμό στιγμιότυπα της γαλλικής αγροτικής υπαίθρου και ζωής, μεταφέροντας προσωπικά βιώματα και εμπειρίες από τη ζωή του στην επαρχία. 

  Επιλέγω τον παρακάτω πίνακα που αναπαριστά μία τρυφερή ερωτική σκηνή στο χωριό. Συνάντηση δύο ερωτευμένων κάπου απόμερα. Aνάμεσά τους, τους συνδέει και τους διαχωρίζει ταυτόχρονα, ο φράκτης του κήπου. Ο νεαρός έχει σκύψει ελαφρά προς το μέρος της και της μιλά με πάθος. Βλέπουμε μόνο το δικό του σοβαρό πρόσωπο. Εκείνη έχει γυρισμένη την πλάτη της προς τους θεατές, κρατά ένα λουλούδι και τον ακούει σιωπηλή με συστολή. Στο βάθος τα σπίτια και η εκκλησία του χωριού.

Jules Bastien Lepage (1848-1884), Ό έρωτας στο χωριό. 1882. Κρατικό Μουσείο του Πούσκιν. Μόσχα. Ένα υπέροχο λυρικό στιγμιότυπο μίας ερωτικής στιγμής. Η ερωτική συνάντηση δύο νέων ανθρώπων στη φύση. Τον ακούει σιωπηλή, κρατώντας ένα λουλούδι.  Υπέροχες λεπτομέρειες: η έκφραση του προσώπου, τα χέρια και η κλίση του σώματος του νεαρού άντρα, οι πλεξίδες και τα ρούχα της κοπέλας, το μικρό άνθος που κρατά.

   Ο πίνακας αυτός αγαπήθηκε πολύ από τους Ρώσους ζωγράφους στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, όπως ο  Ρώσος συμβολιστής ζωγράφος Mikhail Nestorov (1842-1962).

Mikhail Nestorov (1842-1962), Ζευγάρι στον ποταμό Βόλγα. 1905.  Σιωπηλοί και οι δύο της, ένα σούρουπο στο Βόλγα ποταμό. Εκείνη καθισμένη, κοιτάζει ένα λουλούδι που κρατά. Εκείνος όρθιος ατενίζει πέρα μακριά στο ποτάμι.

Mikhail Nestorov (1842-1862), Ερωτική αρμονία. Δύο χορδές. 1905. Κρατικό Μουσείο του Nizhny Novgorod.  Σαν δύο χορδές οι ερωτευμένοι στην άκρη της λίμνης κοιτάζουν σιωπηλα ...στη λίμνη ένα ζευγάρι κύκνων... Ο πίνακας είναι χαρακτηριστικό δείγμα του ρωσικού συμβολισμού και art nouveau.

 Oscar Wilde, Η σιωπή του Έρωτα 

Έτσι όπως συχνά ο ήλιος με την εντυπωσιακή του λάμψη

διώχνει το θαμπό φεγγάρι, όσο και αν αντιστέκεται

στη σκοτεινή σπηλιά του, χωρίς να ακούσει

ούτε ένα τραγούδι από το αηδόνι

έτσι η ομορφιά σου μου σφραγίζει τα χείλη

και κάνει παράφωνα για μένα τα πιο όμορφα τραγούδια

Κι όπως την αυγή πάνω από τα λιβάδια

περνά ο άνεμος με τα ορμητικά του φτερά

και σπάει τα καλάμια με τα δυνατά φιλιά του

που αυτά μόνο, μπορούν να γίνουν όργανα τραγουδιού

έτσι τα ορμητικά μου πάθη, παραδέρνουν συνέχεια μέσα μου

και η τόσο μεγάλη αγάπη κάνει την αγάπη μου βουβή

Όμως τα μάτια μου σου έδειξαν εσένα

γιατί είμαι σιωπηλός και η λύρα μου ακούρδιστη

πριν γίνει ο χωρισμός μας μοιραίος

και πριν μας αναγκάσει να φύγουμε

εσύ για άλλα χείλη που τραγουδούν με αρμονία

κι εγώ εδώ να αναπολώ μάταια

φιλιά που δεν σου έδωσα, τραγούδια που δεν σου είπα...

http://www.arts-museum.ru/data/fonds/europe_and_america/j/2001_3000/6113_Derevenskaya_lyubov/index.php?lang=en

https://en.wikipedia.org/wiki/Jules_Bastien-Lepage

https://en.wikipedia.org/wiki/Mikhail_Nesterov

https://www.wikiart.org/en/mikhail-nesterov/harmony-concord-1905

https://www.wikiart.org/en/mikhail-nesterov/by-volga-1905.

http://logotexnikoperiboli.blogspot.gr/2015/09/oscar-wilde.html

Κράτα τοΚράτα το

Ο ερχομός της Άνοιξης με τα λουλούδια του Φεβρουαρίου. Γάλανθοι οι χιονώδεις

Τα λουλούδια του Φεβρουαρίου

 Είναι τα λουλούδια του Φεβρουαρίου και προμηνύουν τον ερχομό της Άνοιξης. Φύονται κυρίως στα λιβάδια των χωρών της Βόρειας Ευρώπης, αλλά μπορούμε να τα συναντήσουμε και στις πλαγιές των δικών μας βουνών. Μοιάζουν με λευκές καμπανούλες τα άνθη τους. "Γάλανθοι οι χιονώδεις", ονομάζονται.

Catherine Klein, Γάλανθοι οι χιονώδεις. 1907. Καρτ ποστάλ. Ανήκουν στο είδος των Αμαρυλλιδών. 

Eugène Grasset, Ο μήνας Φεβρουάριος από το ημερολόγιο "Η ωραία κηπουρός". 1896. Στο έδαφος διακρίνουμε γάλανθους.

Σεμνά και τρυφερά λουλούδια των τελευταίων ημερών του Χειμώνα, μόλις διακρίνονται από το έδαφος. Μπορεί να ανθίσουν ακόμα και στο χιονισμένο έδαφος.

Cicely Mary Barker (1895-1973), Η νεράιδα του λουλουδιού "γάλανθος ο χιονώδης". 1927. Η Cicely Mary Baker ήταν Αγγλίδα εικονογράφος, συγγραφέας βιβλίων με εικόνες λουλουδιών και νεραϊδών. Στην εικόνα απεικονίζεται το λουλούδι "γάλανθος ο χιονώδης" σε χιονισμένο έδαφος μαζί με τη νεράϊδα του.

John Atkinson Grimshaw, "Οι όμορφες κοπέλες" του Φεβρουαρίου. 1862.

Οι "γάλανθοι οι χιονώδεις" ήταν ιδιαίτερα δημοφιλείς στην Αγγλία, Σκοτία, Ουαλία, Ιρλανδία και Σκανδιναβικές χώρες. Στη Βικτωριανή εποχή  ονόμαζαν τα λουλούδια αυτά μεταφορικά  "Όμορφες κοπέλες του Φεβρουαρίου". Θεωρούνταν σύμβολο της αγνότητας, της καθαρότητας, της ελπίδας και της συμπάθειας.

Edward Atkinson Hornel, "Oι όμορφες κοπέλες του Φεβρουαρίου" ή ο ερχομός της Άνοιξης. 1899. 

O Σκωτσέζος ζωγράφος Edward Atkinson Hornel (1864-1933) ζωγραφίζει κορίτσια να μαζεύουν γάλανθους στην εξοχή.

Edward Atkinson Hornel, Οι πρώτοι γάλανθοι. 1904.

Dante Gabriel Rossetti, Blanzifiore (Snowdrops), 1873. Ιδιωτική Συλλογή. O Προραφαηλίτης ζωγράφος απεικονίζει την Jane Burden Morris να κρατά ένα γάλανθο στο χέρι.

Myles Birket Foster (1825-1899), Μαζεύοντας γάλανθους.


http://www.rossettiarchive.org/docs/s227.rap.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Cicely_Mary_Barker
edward atkinson hornel painter

http://www.fytokomia.gr/permalink/10335.html

http://www.johncoulthart.com/feuilleton/2015/02/10/eugene-grassets-calendar/

https://www.wikiart.org/en/dante-gabriel-rossetti/blanzifiore-snowdrops-1880

https://tuckdb.org/items/111599

https://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a
&s=tu&aid=2394

https://artuk.org/discover/artworks/search/actor:hornel-edward-atkinson-18641933/page/10

https://www.art-prints-on-demand.com/a/foster-myles-birket/snowdrops-1.html
http://blog.metmuseum.org/cloistersgardens/2009/02/20/fair-maids-of-february/

Κράτα τοΚράτα το