Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Θείο Δώρο
(μετάφραση από τα ρωσικά: Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης)
Στο πνεύμα των Χριστουγεννιάτικων Ημερών είναι το ρομαντικό αφηγηματικό ποίημα "Θείο Δώρο" του γνωστού Ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Το "Θείο Δώρο" είναι ένα χριστουγεννιάτικο έλατο, που ένας άγγελος αναλαμβάνει από τον Θεό την αποστολή να το χαρίσει τις Παραμονές των Χριστουγέννων στο πιο ευαίσθητο και γλυκό παιδί πάνω στη Γη. Πρόκειται για μία πραγματικά δύσκολη αποστολή, αφού ο άγγελος πρέπει να αναζητήσει και να βρει τον αποδέκτη του δώρου.
Ποιο είναι το πιο "γλυκό", "τρυφερό" και "ευαίσθητο" παιδί στη Γη; Πώς θα το βρει; Αναρωτιέται, ο άγγελος. Πώς θα καταλάβει ότι αυτό είναι το ευλογημένο παιδί για το οποίο προορίζεται το "Θείο Δώρο"; Ποιος αξίζει την ευλογία και το δώρο του Θεού; O Ντοστογιέφσκυ δίνει την απάντηση με την ποιητική αφήγηση ενός παραμυθιού...Γιατί, ένα παραμύθι είναι το ποίημα αυτό, ένα παραμύθι αφιερωμένο σ' αυτούς που πιστεύουν ότι υπάρχουν άγγελοι απεσταλμένοι από τον Θεό για να μεταφέρουν τα δώρα Του, ένα Θεό που μεριμνά για αυτούς που έχουν ανάγκη...
Eυγένεια, έλλειψη ανταγωνισμού, σεμνότητα, καλοσύνη, ανιδιοτέλεια και πάνω από όλα αγάπη χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά του μικρού παιδιού που ο άγγελος επιλέγει να χαρίσει το "Θείο Δώρο". Tελικά, είναι εύκολο να αναγνωρίσει ποιος αξίζει το "Θείο Δώρο". Είναι αυτός που προτιμά να χαρίσει το ανεκτίμητο δώρο σε κάποιον που το έχει περισσότερη ανάγκη, αυτός που προτιμά να δώσει τη χαρά του δώρου σε κάποιον άλλο.
Τελικά, μήπως "Θείο Δώρο" είναι να νιώθεις χαρά, όταν προσφέρεις χαρά σ' όποιον έχει ανάγκη...
Το ρομαντικό ποίημα του Ντοστογιέφσκι μου θύμισε πίνακες ζωγραφικής Ρώσων ζωγράφων με θέμα το Χειμώνα. Ας διαβάσουμε λοιπόν το ποίημα και ας δούμε τις ονειρεμένες εικόνες από τη χειμερινή Ρωσία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα...
Nikolaj Bogdanov Belsky, Το πρωινό χιόνι. Γύρω στα 1935.
Boris Kustodiev, Χειμώνας, 1916.
Boris Kustodiev, Παζάρι Χριστουγεννιάτικων δέντρων, 1918.
Των Χριστουγέννων την παραμονή
ο Θεός έστειλε έναν μικρούλη άγγελο στη γη:
«Σ' ελατοδάσος σαν βρεθείς»,
είπε χαμογελώντας,
«κόψε ένα έλατο και στο πιο μικρό γλυκό
μικρό παιδί πάνω στη Γη,
στο πιο ευαίσθητο και τρυφερό
να το χαρίσεις, από Εμένα ενθύμιο».
Στενοχωρήθηκε ο μικρούλης άγγελος:
«Σε ποιον να το δώσω;
Πώς θα καταλάβω ποιο απ' τα παιδάκια
έχει την ευλογία του Θεού;»
«Μόνος σου θα το καταλάβεις», απάντησε ο Θεός.
Κι έφυγε ο ουράνιος επισκέπτης.
Το φεγγάρι έφεγγε από ψηλά, ο δρόμος ήταν φωτεινός,
σε πολιτεία τεράστια οδηγούσε.
Nikolaj Bogdanov Belsky, Χειμώνας. Παιδιά που κουβαλούν ξυλεία στο χιόνι.
Παντού ακούγονταν λόγια γιορταστικά,
παντού περιμένει η ευτυχία τα παιδάκια...
Ρίχνοντας στον ώμο το μικρό έλατο,
βαδίζει ο άγγελος με χαρά...
Κοιτάξτε μόνοι σας στα παράθυρα,-
μεγάλη γίνεται γιορτή!
Τα έλατα φωτίζονται με λαμπιόνια,
όπως γίνεται πάντα τα Χριστούγεννα.
Aleksander Moravov, Χριστουγεννιάτικο Δέντρο, 1921.
Από σπίτι σε σπίτι βιαστικά
ο άγγελος άρχισε να περνά,
για να βρει εκείνο το παιδί που πρέπει
το έλατο του Θεού να χαρίσει.
Όμορφα κι υπάκουα
πολλά είδε παιδάκια,
του Θεού το έλατο σαν έβλεπαν
ξεχνούσανε τα πάντα κι έτρεχαν προς αυτό.
Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στο χιόνι. 1929.
Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στο παράθυρο. 1934.
Το ένα λέει: «Αξίζω το έλατο αυτό!»
Ένα άλλο του φωνάζει:
«Μη συγκρίνεσαι μ' εμένα,
είμαι καλύτερος από σένα!»
«Όχι, εγώ είμαι καλύτερη απ' όλους
δικό μου είναι το έλατο αυτό!»
Ο άγγελος ήρεμα ακούει,
κοιτώντας τους με θλίψη.
Όλοι εναντίον όλων,
καθένας παίνευε μόνο τον εαυτό του,
τον ανταγωνιστή κοιτάζοντας με τρόμο
ή με μίσος φοβερό.
Βγήκε ο άγγελος στο δρόμο,
τρομαγμένος... «Θεέ μου!
Δίδαξε με πώς το δώρο το ανεκτίμητο
το δικό Σου να χαρίσω!»
Ο άγγελος στο δρόμο συναντάει
έναν μικρούλη –στέκεται τούτος και κοιτάει
το έλατο του Θεού–
και φλέγεται από ενθουσιασμό το βλέμμα του.
«Έλατο! Ελατάκι!», είπε χτυπώντας
παλαμάκια. «Τι κρίμα που δεν είμαι άξιος
το έλατο αυτό να πάρω,
μα ούτε κι αυτό για μένα είναι...
Να το πας όμως στην αδελφούλα μου
που στο κρεβάτι άρρωστη είναι.
Δώσ' της χαρά μεγάλη –
αξίζει το έλατο αυτό!
Άδικα να μην κλαίει!»
Ψιθύρισε στον άγγελο το αγοράκι
και ο άγγελος χαμογελώντας καθαρά
το έλατο του δίνει.
Nikolaj Bogdanov Belsky, Κοριτσάκι στον καναπέ.
Θαύμα μεγάλο έγινε
αστέρια άρχισαν από τον ουρανό να πέφτουν
λάμποντας σμαραγδένια,
στου έλατου κάθισαν τα κλαδιά.
Φέγγει το έλατο, λαμποκοπά,
ουράνιο φέρει σημάδι·
τρέμει από ενθουσιασμό
ο έκπληκτος πιτσιρικάς...
Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Χειμώνας. Παιδιά.
Konstantin Korovin, Φεγγαρόφωτη βραδιά. Χειμώνας, 1913. Πινακοθήκη Tretyakov.
Κι αγάπη έλαβε τόση
ο άγγελος, συγκινημένος δακρύζει,
στο Θεό κλαδάκι όμορφο
σαν δώρο ανεκτίμητο πήγε.
Viktor Vasnetsov, Η νεράιδα του χιονιού, 1899.
