Τα Χριστούγεννα στην ποίηση. Ένα ποίημα της Χλόης Κουτσουμπέλη και πίνακες ζωγραφικής της Gabriele Münter,

             Χριστούγενα με τη Χλόη Κουτσούμπελη και την Gabriele Münter

Αισθάνομαι ότι ταιριάζουν πολύ με την ατμόσφαιρα των φετινών Χριστουγέννων το ποίημα της Χλόης Κουτσουμπέλη και οι πίνακες της Gabriele Münter.

Έχω αναρτήσει ξανά το ποίημα "Παιδική Απορία" της Χλόης Κουτσουμπέλη , όπως έχω αναρτήσει ξανά και το εξπρεσιονιστικό δωμάτιο με το χριστουγεννιάτικο δέντρο της Gabriele Münter. Όμως, τώρα, στο πλαίσιο των συνθηκών της φετινής χριστουγεννιάτικης περιόδου, "διαβάζω" το ποίημα και τους πίνακες μέσα από το πρίσμα μίας άλλης οπτικής.

Τελικά, είναι πολλές και διαφορετικές οι ερμηνευτικές "αναγνώσεις" των ίδιων έργων τέχνης, όταν αυτές γίνονται υπό διαφορετικές συνθήκες κάθε φορά...

Ας, διαβάσουμε, λοιπόν, για ακόμη μια φορά την "Παιδική Απορία"  μαζί με χριστουγεννιάτικους πίνακες της αγαπημένης μου Γερμανίδας ζωγράφου Gabriele Münter (1870-1962).

   Η ποιήτρια εύχεται την κοινότοπη ευχή "Eυτυχισμένα Χριστούγεννα" όχι σ᾽ όλους, αλλά σ᾽ όσους ευτυχισμένους ανθρώπους απέμεναν και αν υπάρχουν και αναρωτιέται "πώς γίνεται και χώρεσαν ζώα, θεοί, άνθρωποι, μάγοι και αγγέλοι σε μια τόσο μικρή φάτνη", ενώ η ίδια αισθάνεται "σ᾽ ἐνα τόσο μεγάλο δωμάτιο πνιγμένη".  Δύο χώροι, ο ένας υπερβατικός και φαντασιακός, ο άλλος πραγματικός, ο πραγματικός χώρος που βιώνει το ποιητικό υποκείμενο, συγκρίνονται: Μία τόσο μικρή φάτνη και ένα τόσο μεγάλο δωμάτιο...

Έχω και εγώ τις παιδικές μου απορίες. Ιδού μόνο κάποιες από αυτές: 

-Γιατί να ευχηθείς "Eυτυχισμένα Χριστούγεννα" στους ήδη ευτυχισμένους ανθρώπους; Aν βέβαια υπάρχουν και μπορείς να τους βρεις. Χρειάζονται αυτή την ευχή, αφού είναι ήδη ευτυχισμένοι; 

-Tι σημαίνει η ευχή "Eυτυχισμένα Χριστούγεννα" που τόσο εύκολα τη μοιράζομε αυτές τις ημέρες; Tι εννούμε μ᾽αυτή την ευχή; Ποια είναι τα "Eυτυχισμένα Χριστούγεννα"; Εν τέλει, τι είναι ευτυχία και ποιοι είναι ευτυχισμένοι άνθρωποι; 

Γιατί πρέπει να είμαστε ή να δείχνουμε ότι είμαστε ευτυχισμένοι τις μέρες των Γιορτών;

-Γιατί αισθάνεται το ποιητικό υποκείμενο "πνιγμένη" σ᾽ένα τόσο μεγάλο δωμάτιο τις μέρες των Χριστουγέννων; Τι σημαίνει ότι αισθάνεται "πνιγμένη"; Γιατί αισθάνεται "πνιγμένη"; Ποια αισθήματα και καταστάσεις βίου υπονοούνται με τον χαρακτηρισμό "πνιγμένη";

-Πώς μπορεί μία τόσο μικρή φάτνη να χωρά όλο τον κόσμο, τον γήινο και τον υπερβατικό, ενώ ένα τόσο μεγάλο δωμάτιο να προκαλεί το αίσθημα της ασφυξίας, να μην επιτρέπει την ανάσα, να στερεί την αναπνοή; 

-Το ποιητικό υποκείμενο μιλά για την αντίθεση ενός μικρού και ενός μεγάλου χώρου ή υπονοεί την αντίθεση των αισθημάτων που βιώνουν όσοι βρίσκονται στον ένα ή στον άλλο χώρο;

Gabriele  Münter, Εσωτερικό δωματίου με χριστουγεννιάτικο δέντρο. 1912-1914. 

Mία μοναχική γυναικεία φιγούρα στην άκρη του δωματίου. Σε πρώτο πλάνο ένα μεγάλο στολισμένο εξπρεσιονιστικό χριστουγεννιάτικο δέντρο. Το αστέρι του έχει πέσει στο πάτωμα...

 

Χλόη Κουτσουμπέλη, Παιδική απορία 

Ευτυχισμένα Χριστούγεννα,

στους ευτυχισμένους,

όσους απέμειναν,

ανθρώπους,

αν υπάρχουν.

Πώς γίνεται και χώρεσαν

ζώα, θεοί, άνθρωποι, μάγοι

και αγγέλοι

σε μια φάτνη τόσο μικρή,

ενώ εγώ,

σε ένα δωμάτιο τόσο μεγάλο,

αισθάνομαι πνιγμένη;

Από τη συλλογή Σχέσεις σιωπής (1983) της Χλόης Κουτσουμπέλη

Gabriele  Münter, Πρωινό με τα πουλιά, 1934. Εθνικό Μουσείο των Γυναικών στις Τέχνες. Ουάσινγκτον. 

Μία μοναχική γυναικεία φιγούρα παίρνει το πρωινό της, κοιτάζοντας από το παράθυρο τα πουλιά που κάθονται στα κλαδιά του χιονισμένου δέντρου. Οι βαριές κουρτίνες επιτείνουν την αίσθηση του εγκλεισμού, της μοναξιάς και της απομόνωσης...

 

Gabriele  Münter, Χριστουγεννιάτικη Νεκρή Φύση. 1934. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Ουάσινγκτον.

Gabriele  Münter, To Χριστουγεννιάτικο Δέντρο των Ζώων. 1951.

Gabriele  Münter, Νεκρή Φύση. Άγγελος με κεριά και χριστουγεννιάτικα παιχνίδια. 1941.

Gabriele Münter, Νεκρή φύση με νάνο. 1910. Ιδιωτική Συλλογή.

Φωτογραφικό πορτρέτο της Γερμανίδας ζωγράφου Gabriele Münter (1877-1962). Εθνικό Μουσείο των Γυναικών στις Τέχνες. Ουάσινγκτον. 

Είχε σημαντική συμβολή στη διαμόρφωση του Γερμανικού Εξπρεσιονισμού και ήταν από τα κύρια μέλη του κύκλου των εξπρεσιονιστών καλλιτεχνών του Μονάχου. Υπήρξε για πολλά χρόνια η μη "νόμιμη" σύντροφος του γνωστού Ρώσου ζωγράφου Καντίνσκυ, ο οποίος, όταν τελικά έλαβε διαζύγιο από την πρώτη του σύζυγο, επέλεξε για τον δεύτερο γάμο του μία άλλη γυναίκα  και όχι την αφοσιωμένη σ´αυτόν Gabriele.

Φωτογραφία Münter House 

Χλόη Κουτσουμπέλη, Παιδική Απορία 

https://arthive.com/gabrielemunter/works/393544~Interior_with_Christmas_tree

https://nmwa.org/art/collection/breakfast-birds/

https://www.nga.gov/collection/art-object-page.53581.html

 http://www.artnet.com/artists/gabriele-m%C3%BCnter/stilleben-mit-zugspitz-weihnachtsengel-mit-FPXHmOJtgeQgXx6hFux6Xw2

https://www.christies.com/lot/lot-5139091/?intObjectID=5139091