Πίνακες ζωγραφικής με θέμα τα Χριστούγεννα: Ν. Λύτρας, Κάλαντα-Σπ. Βικάτος, Χριστουγεννιάτικο Δέντρο

                            Δύο Χριστουγεννιάτικοι πίνακες: Νικηφόρου Λύτρα, Κάλαντα-Σπυρίδωνος Βικάτου, Χριστουγεννιάτικο Δέντρο.

   Είναι δύο πίνακες με χριστουγεννιάτικο θέμα που εκφράζουν την ελληνική ηθογραφία. Οι δημιουργοί τους σπούδασαν στο Μόναχο και θεωρούνται εκπρόσωποι της Σχολής του Μονάχου και των αρχών του ακαδημαϊσμού στη ζωγραφική. Και οι δύο υπήρξαν καθηγητές στη Σχολή Καλών Τεχνών των Αθηνών.
   Ο πρώτος πίνακας είναι το γνωστό έργο του Νικηφόρου Λύτρα με τον τίτλο Κάλαντα. Το έργο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα της νεοελληνικής αγροτικής ηθογραφίας. Μία ομάδα αγοριών, ντυμένα με παραδοσιακά ενδύματα και φέροντας παραδοσιακά όργανα, ψάλλουν τα κάλαντα στην αυλή ενός αγροτικού σπιτιού. Από το ανοιχτό παράθυρο ή πόρτα διακρίνουμε μία γυναίκα που επίσης φορά παραδοσιακή ενδυμασία, κρατώντας στην αγκαλιά της ένα παιδάκι, να ακούει τους μικρούς μουσικούς και τραγουδιστές. Ο Λύτρα έχει απεικονίσει με κάθε λεπτομέρεια τις ενδυμασίες των παιδιών, αλλά και την αυλή του σπιτιού. Πρόκειται για εξαιρετική απεικόνιση μίας όψης της ζωής στην ελληνική ύπαιθρο και επαρχία.

Ν. Λύτρας, Κάλαντα. 1872. Ιδιωτική Συλλογή.

   Ο Νικηφόρος Λύτρας (Τήνος 1832-Αθήνα 1904) είναι από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου στη νεοελληνική ζωγραφική.  Σπούδασε αρχικά στο Σχολείον των Τεχνών (1850-1856), τη  μετέπειτα Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Υπήρξε μαθητής της πρώτης γενιάς δασκάλων του Σχολείου (Φίλιππου Μαργαρίτη και Γεώργιου Μαργαρίτη, Ραφαήλ Τσέκολη, Αγαθάγγελου Τριανταφύλλου, Λουδοβίκου Θείρσιου). Την περίοδο 1860-1865 συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία του Μονάχου  (κυρίως υπό τον Karl von Piloty). Το 1866 διορίζεται στην έδρα της ζωγραφικής του Σχολείου αντικαθιστώντας τον Σπυρίδωνα Προσαλέντη (ο οποίος θα επανέλθει το 1876).  Πάντοτε εύρισκε θερμούς υποστηρικτές  και θαυμαστές μεταξύ των μαθητών του. Δίδαξε με αφοσίωση και ζήλο στο Σχολείον ώς το θάνατό του. Θεωρείται ένας από τους πρώτους μεγάλους δάσκαλους της ζωγραφικής στην Ελλάδα.

      Ο δεύτερος πίνακας με χριστουγεννιάτικο θέμα δεν είναι τόσο γνωστός όσο τα Κάλαντα του Λύτρα. Είναι το έργο ενός μαθητή του, του Σπυρίδωνα Βικάτου. Το έργο φέρει τον τίτλο Χριστουγεννιάτικο Δέντρο και απεικονίζει μία σκηνή από τη ζωή της νεοελληνικής μεγαλοαστικής τάξης. Στο σαλόνι του αστικού σπιτιού μία οικογένεια κάθεται δίπλα στο χριστουγεννιάτικο δέντρο. Είναι η όψη μιας άλλης Ελλάδας, "ευρωπαΐζουσας" και δυτικότροπης που φαινομενικά δεν επικοινωνεί με την επαρχιακή εικόνα του πρώτου πίνακα.

Σπ. Βικάτος, Χριστουγεννιάτικο Δέντρο. Αχρονολόγητο. Εθνική Πινακοθήκη.

   Ο πάνω από σαράντα χρόνια νεότερος του Νικηφόρου Λύτρα Σπυρίδων Βικάτος (Αργοστόλι 1878-Αθήνα 1960) σπούδασε στο Σχολείον των Τεχνών (1896-1898) ζωγραφική δίπλα στους Σπυρίδωνα Προσαλέντη και Νικηφόρο Λύτρα και γλυπτική δίπλα στον Γεώργιο Βρούτο. Την περίοδο 1900-1906 συνέχισε τις σπουδές του κοντά στον Γύζη και τον Ludwig von Löfftz στην Ακαδημία του Μονάχου. Το 1909 διορίσθηκε καθηγητής της σκιαγραφίας στο Σχολείον των Τεχνών και δίδαξε  (με τρίμηνη διακοπή το 1911) ώς το 1939. Με το έργο του εξέφρασε τον Ακαδημαϊσμό στη νεοελληνική ζωγραφική και υπήρξε ένας από τους ύστατους εκπροσώπους της Σχολής του Μονάχου.

http://en.wikipedia.org/wiki/File:Lytras_Nikiforos_Carols.jpeg
http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247&artwork_id=61348
http://www.gallery.asfa.gr/professors/site/Teachers/t_docpage?doc=/documents/kathigites/spyridon-bikatos