Άννα Αγγελοπούλου: Οι σημαίες-λάβαρα της ελληνικής επανάστασης

Οι σημαίες του ελληνικού επαναστατικού αγώνα: όταν οι Έλληνες αγωνίζονταν για την ελευθερία

Διασώζονται μάλλον ως κουρελιασμένα και ξεθωριασμένα πανιά στις προθήκες κάποιων μουσείων, όμως ακόμα και σήμερα-ίσως περισσότερο σήμερα- ο συμβολισμός τους παραμένει εύγλωττος. Η μυθοποίηση και η εξιδανίκευση της ελληνικής επανάστασης από την ιστορική αφήγηση του ατελούς και μικρού νεοσύστατου ελληνικού κράτους λέει ότι τις σήκωσαν οι οπλαρχηγοί του ελληνικού επαναστατικού αγώνα, όταν κήρυξαν την επανάσταση... και επειδή πάντα η επανάσταση πρέπει να έχει τα σύμβολά της που απεικονίζονται σε σημαίες και λάβαρα, ίσως πράγματι να τις σήκωσαν και ίσως πράγματι γύρω από αυτές να συσπειρώθηκαν κάποιοι αγωνιστές και να πολέμησαν μέχρι θανάτου για την ιδέα της ελευθερίας-τουλάχιστον πριν εμπλακούν στον αδυσώπητο Εμφύλιο πόλεμο-.

... Είναι ωραίο να πιστεύεις σε μία ιδέα και να πεθάνεις για αυτήν...και είναι ακόμα πιο ωραίο να πιστεύεις ότι πράγματι υπήρξαν κάποτε κάποιοι που πίστευαν σε ιδέες και αγωνίζονταν για αυτές μέχρι θανάτου.

Σας παρουσιάζω, λοιπόν, κάποιες από τις σημαίες της ελληνικής επανάστασης, οι περισσότερες από τις οποίες εκτίθενται στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο της Αθήνας.

Το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο στεγάζεται στο νεοκλασικό κτίριο της Παλαιάς Βουλής και βρίσκεται στην Πλατεία Κολοκοτρώνη στο κέντρο της Αθήνας. Ένα σεμνό μουσείο που αξίζει να το επισκεφθούμε για να θυμηθούμε την ιστορία που μαθαίναμε, όταν ήμαστε παιδιά...αλλά και σίγουρα αξίζει ακόμα περισσότερο να το επισκεφθούμε μαζί με τους μαθητές μας...

Σημαία με τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας.Τα αρχικά σημαίνουν Ελευθερία ή Θάνατος Σχεδιάστηκε από τον Παλαιών Πατρών Γερμανό. Την ύψωσε ο οπλαρχηγός Σισίνης στην Ήλιδα το Μάρτιο του 1821. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο- Αθήνα

Σημαία του οπλαρχηγού Πλαπούτα

Λένε ότι και αυτή ήταν η σημαία του Πλαπούτα.

Σημαία του 1821 με κεντημένες παραστάσεις του Αγ. Γεωργίου και του Προφήτη Ηλία. Ανήκε στον οπλαρχηγό της επανάστασης Ηλία Μπισμπίνη από το Μυστρά. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνας.

Σημαία επαναστατικού σώματος της Αν. Μάνης με τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας και αλληγορικές παραστάσεις. Ανήκε στον Μανιάτη οπλαρχηγό Πιέρρο Γρηγοράκη-Τζανετάκο και χρησιμοποιήθηκε κατά την πολιορκία και άλωση της Μονεμβασίας. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνας.

Σημαία των Ψαρών. Διακρίνονται τα σύμβολα της Φιλικής Εταιρείας και επιγραφή Ελευθερία ή Θάνατος. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνας.

Τρεις ακόμα σημαίες από την επανάσταση των ελληνικών νησιών.

Μία σημαία που συγκινεί. Είναι η σημαία Κυπριακού σώματος που συμμετείχε στην επανάσταση. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνας.

Στον παρακάτω πίνακα του Γάλλου ρομαντικού ζωγράφου L. Dupré απεικονίζεται ένας ηρωικός πολεμιστής (λένε ότι είναι ο οπλαρχηγός Ν. Μητρόπουλος που πολέμησε ηρωικά στην κατάληψη των Σαλώνων, σημερινή Άμφισσα) να κρατάει τη σημαία και ταυτόχρονα να αγωνίζεται με το γιαταγάνι. Στην τρίχρωμη σημαία (μαύρο, λευκό και κόκκινο) απεικονίζεται ένας κόκκινος σταυρός με την επιγραφή Εν Τούτω Νίκα.

L. Dupré, Η κατάληψη του κάστρου των Σαλώνων. 1825.

Στον παρακάτω πίνακα ο Βρυζάκης απεικονίζει τον Παλαιών Πατρών Γερμανό ανάμεσα σε ενθουσιώδεις φουστανελοφόρους επαναστάτες να ευλογεί τη σημαία της επανάστασης. Η σημαία είναι ένα λευκό πανί με γαλάζιο σταυρό. Βέβαια ο πίνακας έχει ζωγραφισθεί το 1865...Η μυθοποίηση είχε ήδη συντελεσθεί και το λευκό και το γαλάζιο χρώμα είχαν αρχίσει να καθιερώνονται ως τα εθνικά μας χρώματα.

Θ. Βρυζάκη, O Παλαιών Πατρών ευλογεί τη σημαία της επανάστασης. 1865. Εθνική Πινακοθήκη.

Σημαία του πρώτου βασιλιά της Ελλάδας, του Βαυαρού Όθωνα. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο Αθήνας. Ήδη έχει καθιερωθεί η διχρωμία του γαλάζιου-λευκού και ο σταυρός. Στη μέση το σύμβολο του αναγεννημένου από τις φλόγες Φοίνικα και φυσικά από πάνω του το βασιλικό στέμμα (για να μην ξεχνάμε ποιος είναι ο απόλυτος άρχων του κράτους).

Το λευκό και γαλάζιο ήταν τα επίσημα χρώματα του θυρεού της βαυαρικής δυναστείας των Βίττελμπαχ από την οποία καταγόταν ο Όθων.

Μέχρι σήμερα η τοπική σημαία του γερμανικού κρατιδίου της Βαυαρίας έχει το γαλάζιο και το λευκό, τα ιστορικά χρώματα της δυναστείας των Βίττελμπαχ. Η σημαία κυκλοφορεί σε δύο εκδοχές: δύο παράλληλες ορθογώνιες λουρίδες λευκού-γαλάζιου και το λευκό-γαλάζιο σε ρόμβους.