Ο κινηματογράφος στην ποίηση και τη ζωγραφική. Δύο ποιήματα και δύο πίνακες ζωγραφικής

Ανδρέας Εμπειρίκος και Τίτος Πατρίκιος. Δύο ποίηματα για τον κινηματογράφο.
Edward Hopper και John French Sloan. Δύο πίνακες ζωγραφικής για τον κινηματογράφο

Ανδρέα Εμπειρίκου, Τα μυστικά του σινεμά

Κινηματογράφος

Ή

Σινεμά

Ή

movies

Τα μυστικά του σινεμά
Είναι σαν της ποιήσεως τη μαγεία
Είναι σαν ποταμός που ρέει
Εικών εικών και άλλες εικόνες
Κ αίφνης – διακοπή
Cut! Cut! Coupez!
(Παρών και ο clackman κάθε τόσο)
Κ έπειτα πάλι ο ποταμός
Κ έπειτα πάλι εικόνες
Και ουδέποτε χάνεται ο ειρμός
Όχι στο νόημα μα στη μαγεία
Όσο και αν ρέουν τα καρέ
Βωβού ή ομιλούντος
Σαν ποταμός που ρέει
Ή σαν κορδέλα που εκτυλίσσεται
Φθάνει να ρέει η κάθε εικόνα
Με άκραν συνέπειαν στον εαυτόν της
Φθάνει να ζει πλήρη ζωή η κάθε μια
Τα μυστικά του σινεμά
Δεν είναι στο νόημα μα στην αλήθεια που έχουν
Τα ορατά οράματα κινούμενα μπροστά μας
Παράλογα ή λογικά
Τα μυστικά του σινεμά
Είναι και αυτά εικόνες.

Aπό την ποιητική συλλογή του Ανδρέα Εμπειρίκου, Αι γενεαί πάσαι ή η σήμερον ως αύριον και ως χθες.

Ed. Hopper, Κινηματογράφος, N. Υόρκη. 1939. Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης. Ν. Υόρκη. 

Είναι ένας από τους αγαπημένους μου πίνακες του Αμερικανού φωτορεαλιστή ζωγράφου Edward Hopper. Μία ατμοσφαιρική εικόνα από αίθουσα κινηματογράφου στη Ν. Υόρκη την περίοδο του Μεσοπολέμου, λίγο πριν την έναρξη του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Ημίφως! στη μεγάλη οθόνη στην άκρη αριστερά διακρίνουμε αμυδρά ότι προβάλλεται η κινηματογραφική ταινία. Η αίθουσα έχει πολυτελή διακόσμηση. Βελούδινες κόκκινες πολυθρόνες, μοκέτα, κοραλί κυματιστή κουρτίνα, περίτεχνη διακόσμηση. Δύο μοναχικοί θεατές, ένας ηλικιωμένος άνδρας και μία γυναίκα με κάπελο παρακολουθούν την ταινία. Στην άκρη δεξιά όρθια, ακουμπισμένη στον τοίχο, κρατώντας το πηγούνι της με περισυλλογή, στέκεται η ταξιθέτρια...

Τίτος Πατρίκιος, Όπως οι ήρωες των Γουέστερν

Τον μάγευαν οι ήρωες των γουέστερν.

Ύστερα από περιπέτειες που είχε περάσει

Κι αυτός δεν ήθελε να τον αγγίζουν

Να τον αγαπούν, να τον θαυμάζουν,

Δεν ήθελε να είναι αντικείμενο

Ούτε των εντονότερων αισθήσεων,

Των πιο υψηλών συναισθημάτων.

Απαιτούσε ολομόναχος ν’ αποφασίζει

Πότε και ποιον προσωρινά θ’ αγγίξει

Θ’ αγαπήσει, θα θαυμάσει,

Απαιτούσε αυτός να δίνει τέλος

Σ’ ό,τι από μόνος του είχε αρχίσει.

Την ώρα που έφευγε

Κάτι αλλιώτικο προσπάθησε να πει

Όμως τα λόγια μείναν μέσα του

Κανένας τίποτα δεν άκουσε

Κανένας τίποτα δεν μπόρεσε να καταλάβει.

Από την ποιητική συλλογή του Τίτου Πατρίκιου, Η αντίσταση των γεγονότων

J. French Sloan, Ταινίες. Πέντε Σεντς. 1907. Ιδιωτική Συλλογή.

Ο Αμερικανός μεταϊμπρεσιονιστής ζωγράφος J. French Sloan ζωγραφίζει μία σκηνή από κινηματογραφική αίθουσα στις αρχές του 20ού αιώνα. Είναι μία αίθουσα nickelodeon όπου προβάλλονται ταινίες του βουβού κινηματογράφου. Έτσι ονομάζονταν τα λαϊκά σινεμά που ήταν πολύ δημοφιλή στο ευρύ κοινό. Η τιμή του εισιτήριου ήταν ένα νίκελ, δηλαδή πέντε σεντς. Τα πρώτα nickelodeon χτίστηκαν στις ΗΠΑ το 1905 και έως το 1915/1917 πάνω από δύο εκατομμύρια Αμερικανοί τα είχαν επισκεφθεί για να παρακολουθήσουν ταινίες.  Σε αντίθεση με την πολυτελή κινηματογραφική αίθουσα του πίνακα του Hopper, εδώ βλέπουμε μία απλή αίθουσα κατάμεστη από κόσμο διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων (στην άκρη δεξιά διακρίνουμε μία γυναίκα με επιδερμίδα σκούρου χρώματος). Ο Sloan απεικονίζει με ρεαλισμό τις αντιδράσεις των θεατών. Άλλοι γελούν και φαίνεται να σχολιάζουν το έργο, μία γυναίκα κοιτάζει πίσω και όχι στην οθόνη, ένας θεατής κοιμάται...

http://www.moma.org/collection/object.php?object_id=79616
http://www.wikiart.org/en/john-french-sloan/movies-five-cents-1907
http://cinepivates.gr/2013/08/pws-ksekinhse-o-kinhmatografos.html