Άννα Αγγελοπούλου: Περικλής Πανταζής και χιονισμένα τοπία: Πίνακες του Περικλή Πανταζή

Ο Χειμώνας στη ζωγραφική: Περικλής Πανταζής (Periclès Pantazis)

Σας παρουσιάζω πίνακες με χιονισμένα τοπία ενός αγαπημένου Έλληνα ζωγράφου ο οποίος ήταν περισσότερο γνωστός στο εξωτερικό παρά στην πατρίδα του, του Περικλή Πανταζή (1849-1884). Ο Πανταζής είναι από τους πρώτους Έλληνες ζωγράφους, ίσως και ο πρώτος, που αισθάνθηκε την ανάγκη να εγκαταλείψει τη νατουραλιστική αντικειμενική απεικόνιση της ακαδημαϊκής-ιδεαλιστικής ζωγραφική της Σχολής του Μονάχου, η οποία από τα μέσα του 19ου αιώνα κυριαρχούσε στην ελληνική ζωγραφική, και τόλμησε να περάσει σε πιο ελεύθερη υποκειμενική έκφραση και απεικόνιση της πραγματικότητας με την αποδοχή της επιρροής του γαλλικού υπαιθρισμού και ιμπρεσιονισμού. Από αυτή την άποψη, έχει θεωρηθεί ένας από τους πρώτους Έλληνες ζωγράφους, το έργο του οποίου βαθμιαία κινείται προς την ατμόσφαιρα του ιμπρεσιονισμού και του μοντερνισμού.

O Περικλής Πανταζής (Periclès Pantazis), αφού σπούδασε ζωγραφική στο Σχολείο Καλών Τεχνών στην Αθήνα όπου είχε δάσκαλο τον γνωστό Έλληνα ζωγράφο Νικηφόρο Λύτρα, συνέχισε τις σπουδές του στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου. Ο Ακαδημαϊσμός, όμως, και ο συντηρητισμός της Σχολής του Μονάχου φαίνεται ότι ενόχλησαν τον ανήσυχο νεαρό Έλληνα καλλιτέχνη. Για αυτό, συνέχισε τη μαθητεία του στη Γαλλία, πρώτα στη Μασσαλία και στη συνέχεια στο Παρίσι όπου γνώρισε από κοντά το έργο των Γάλλων υπαιθριστών ζωγράφων της Barbizon (Ευγ. Μπουντέν, Γκ. Κουρμπέ, Αντ. Σιντρέιγ, κ.ά.) και των γνωστών ιμπρεσιονιστών Μανέ, Ντεγκά και Πισαρό. Το 1873, ίσως κατόπιν σύστασης του Μανέ, εγκαθίσταται στη Βρυξέλλες όπου και παρέμεινε τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του (πέθανε σε ηλικία 35 χρονών από φυματίωση) έχοντας ως "Μαικήνα" έναν πλούσιο Έλληνα έμπορο της βελγικής πρωτεύουσας, τον Ιωάννη Οικονόμου, ο οποίος παρήγγειλε πολλά έργα του ζωγράφου. Στο Βέλγιο ο Πανταζής συνδέθηκε με αντιακαδημαϊκούς κύκλους Βέλγων καλλιτεχνών της πρωτοπορίας στην τέχνη και δημιούργησε φιλική σχέση με τον ζωγράφο Γκ. Φόγκελς ο οποίος ασχολείτο με τη διακόσμηση κτιρίων. Το 1878 ο Πανταζής εκπροσώπησε την Ελλάδα στη Διεθνή Έκθεση του Παρισιού και τα έργα του έλαβαν θετικές κριτικές.

Το έργο του Περικλή Πανταζή, το οποίο διακρίνεται για την αναζήτηση από τον δημιουργό του μίας πιο ελεύθερης και προσωπικής έκφρασης, αποτελεί ιδιότυπη περίπτωση και κατέχει ξεχωριστή θέση στην ελληνική ζωγραφική. Συνδυάζει στοιχεία ρεαλισμού των Γάλλων υπαιθριστών στην απεικόνιση της φύσης με την ελευθερία του ιμπρεσιονισμού στην απόδοση των χρωμάτων και των φωτοσκιάσεων.

Το χιονισμένο τοπίο, που ευτυχώς βρίσκεται σε μία Ελληνική πινακοθήκη, είναι από τα πιο αγαπημένα μου έργα. Το φως και οι φωτοσκιάσεις περιβάλλουν την όψη από ένα χιονισμένο χωριό και δημιουργούν πραγματικά ονειρική ατμόσφαιρα, σχεδόν απόκοσμη. Στο χιονισμένο μονοπάτι "χάνονται" δύο ανθρώπινες φιγούρες...