Χαιρετώντας τον Ιωάννη Μεταξά. Ιστορικές φωτογραφίες

Χαιρετώντας τον Ιωάννη Μεταξά...

   Όταν είδα για πρώτη φορά τη φωτογραφία, που ακολουθεί, είχα πραγματικά σοκαριστεί. Κάπου εκεί γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1980 μας την είχε δείξει ένας καθηγητής μας στη Φιλοσοφική Σχολή του Α.Π.Θ. Για όσους είχαν φοιτήσει σε σχολεία που τότε ακόμα μάθαιναν στους μαθητές ότι ο "εθνάρχης" Μεταξάς είχε πει το περίφημο ΟΧΙ στους Ιταλούς, μία φωτογραφία, που απεικόνιζε τον Μεταξά να περιβάλλεται από ακόλουθους που χαιρετούσαν με το δεξί χέρι υψωμένο ψηλά όπως ακριβώς οι Ιταλοί φασίστες και οι Γερμανοί ναζί που βλέπαμε στις ταινίες, ήταν αληθινή αποκάλυψη. Παρά το ότι γνωρίζαμε ότι το καθεστώς της 4ης Αυγούστου 1936, του οποίου ηγέτης ήταν ο Ιωάννης Μεταξάς, ήταν πέρα ως πέρα ολοκληρωτικό και δικτατορικό, η εικόνα-μαρτυρία για τα φασιστικά χαρακτηριστικά της ιδεολογίας του ήταν αληθινά συγκλονιστική και με συγκλονίζει μέχρι σήμερα.

Ο Μεταξάς στέκει ακίνητος κρατώντας το καπέλο του στο ένα χέρι. Γύρω του πολίτες και ένστολοι φαλαγγίτες της Ε.Ο.Ν. χαιρετούν...Η φωτογραφία τραβήχτηκε στα σκαλιά του Ζάπειου σε μια εκδήλωση της Ε.Ο.Ν. Πιθανόν είναι η στιγμή της ανάκρουσης του Εθνικού Ύμνου. 1936-1938.

   Πολλές, βέβαια, φωτογραφίες-αδιάψευστες μαρτυρίες, που απεικονίζουν χαιρετισμούς προς τον Ιωάννη Μεταξά, έχουν διασωθεί. Είναι ιστορικά ντοκουμέντα μιας εποχής πολύ σημαντικής για την πορεία του ελληνικού κράτους. Βλέποντας αυτές τις φωτογραφίες, διαπιστώνει κάποιος ότι τότε στην Ελλάδα ήταν πολλοί αυτοί που χαιρετούσαν με υψωμένο το δεξί χέρι και μάλιστα χαιρετούσαν τον ίδιο τον πρωθυπουργό της χώρας. 

Μια ακόμη φωτογραφία που απεικονίζει την ίδια σκηνή. Στην κορυφή της σκάλας με το καπέλο στο αριστερό χέρι ο Υπουργός Κ. Κοτζιάς, ενώ στο ίδιο σκαλί με τον Μεταξά, αλλά δεξιότερα, χαιρετά φασιστικά ο Γενικός Διευθυντής Γραμμάτων και Τεχνών, ο λογοτέχνης Κ. Μπαστιάς. 1936-1938. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Ο Ιωάννης Μεταξάς αποχωρών από το Αρσάκειον Ψυχικού. 1938. Κάποιες μαθήτριες και καθηγήτριες χαιρετούν φασιστικά. Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Ο "Εθνικός Κυβερνήτης" λαμβάνων αναφοράν από τους επί κεφαλής της Ε.Ο.Ν. Γράφει η λεζάντα της φωτογραφίας που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Η Καθημερινή στις 26 Απριλίου του 1939. Πρόκειται για στιγμιότυπο από την επίσκεψη του Μεταξά στην Καλαμάτα. Τον Απρίλιο του 1939 ο Μεταξάς είχε επισκεφθεί διάφορες περιοχές της Πελοποννήσου όπου δέχθηκε ενθουσιώδεις εκδηλώσεις του πλήθους που εξέφραζε την ευγνωμοσύνην του δια το εθνικόν έργον της 4ης Αυγούστου, όπως αναφέρει ο τύπος της εποχής.

Ο Μεταξάς με σκαπανείς και φαλαγγίτες της Ε.Ο.Ν. Χαιρετούν με το γνωστό φασιστικό χαιρετισμό. Γύρω στα 1938. Η Ε.Ο.Ν., η Εθνική Οργάνωση Νεολαίας, ήταν μία στρατιωτικού χαρακτήρα οργάνωση που συμπεριλάμβανε στα μέλη της μικρά παιδιά από 8 ετών και νέους έως 25 ετών. Το καθεστώς, προφανώς, ήθελε να ασκήσει με κάθε τρόπο και μέσο επιρροή στους νέους.

Μικροί σκαπανείς της Ε.Ο.Ν. χαιρετούν...Τα μέλη της οργάνωσης χωρίζονταν σε σκαπανείς (από 8 έως 14 ετών) και σε φαλαγγίτες (από 15 έως 25 ετών). Το καθεστώς ήθελε να παρουσιάζει ότι η συμμετοχή των νέων στην οργάνωση ήταν εθελοντική. Στην πραγματικότητα, όμως, ήταν υποχρεωτική, αφού οι δάσκαλοι και οι καθηγητές διατάχθηκαν  να οδηγήσουν τους μαθητές τους στην Ε.Ο.Ν. Επίσης, επιβλήθηκε και στα μέλη των διαφόρων σωματείων να εγγράψουν τα παιδιά τους στην Ε.Ο.Ν. Ποιος εργαζόμενος θα τολμούσε να μην εγγράψει το παιδί του στην οργάνωση; Αν το έκανε, θα τον θεωρούσαν εχθρό του καθεστώτος και τότε διώξεις περίμεναν αυτόν και την οικογένειά του.

   Ακόμα μία φωτογραφία πραγματικά ανατριχιαστική!...γιατί, είναι πολλοί αυτοί που έχουν υψώσει το χέρι και γιατί είναι νέοι και μάλιστα φοιτητές. Λίγο αργότερα αυτοί που χαιρετούσαν φασιστικά, θα βρίσκονταν στο αλβανικό μέτωπο να πολεμούν εναντίον του φασιστικού στρατού του Μουσολίνι και στη συνέχεια θα έβλεπαν την πατρίδα τους  υπό την κατοχή των Ιταλών και Γερμανών στρατιωτών που χαιρετούσαν φασιστικά. Η ιστορία, τελικά, παίζει περίεργα παιχνίδια στα παιδιά της.

Φοιτητές με τη σημαία τους χαιρετούν τον Ιωάννη Μεταξά με υψωμένο το δεξί χέρι.

Ο Μεταξάς στην άκρη δεξιά με τον Υπουργό προπαγάνδας της Ναζιστικής Γερμανίας Γκαίμπελς και τη σύζυγό του στο Ναυτικό Όμιλο της Αθήνας χαμογελούν... Πλατύ χαμόγελο και από τον Υπουργό Κ. Κοτζιά που βρίσκεται ακριβώς πίσω και ανάμεσα από το ζεύγος Γκαίμπελς. 1936. Η μέρα είναι υπέροχη και οι σχέσεις των δύο κρατών καλές. Λίγα χρόνια αργότερα τα χαμόγελα θα έχουν παγώσει. O Mεταξάς θα αναγκαζόταν να αρνηθεί στον ιταλικό στρατό την είσοδο στην Ελλάδα και θα βρισκόταν στην αντίπαλη πλευρά με  την Ιταλία και τη Γερμανία, με το καθεστώς των οποίων συγγένευε ιδεολογικά.  Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο.

Για τις φωτογραφίες, βλ. http://el.wikipedia.org/wiki/Ιωάννης_Μεταξάς
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=22&showimg=true&firstDt=14&present=438833
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=22&showimg=true&firstDt=0&present=505783
http://eliaserver.elia.org.gr/elia/site/content.php?sel=22&showimg=true&firstDt=28&present=438859
http://ioannismetaxas.gr/efimerides/Η%20ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ%2026η%20ΑΠΡΙΛΙΟΥ%201939.pdf
http://el.wikipedia.org/wiki/Αρχείο:Metaxas-regime-greek-fascism.png
http://argolikivivliothiki.gr/2011/10/01/metaxas/μεταξασ/

Το ΟΧΙ και ο Μεταξάς, Το δίλημμα μεταξύ Ιδεολογίας και Γεωπολιτικής, Ελλήνων Ιστορικά, τ. 17,  έκδ. Ελεύθερος Τύπος (επιμέλεια: Αρτέμης Ψαρομήλιγκος, Βασιλική Λάζου), 27-28/10/2013.