Οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη. Παλιές φωτογραφίες από τη Θεσσαλονίκη της Κατοχής

Οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη

    Σας παρουσιάζω κάποιες σπάνιες παλιές φωτογραφίες από τη Γερμανική Κατοχή στη Θεσσαλονίκη. Οι φωτογραφίες αυτές μου θύμισαν ένα απόσπασμα από το βιβλιαράκι του ποιητή Ντίνου Χριστιανόπουλου Πίσω από την Αγια-Σοφιά, στο οποίο αφηγείται τις αναμνήσεις του από την παιδική του ηλικία κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πόλεμου και της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη.

     "Εν τω μεταξύ, με το έμπα του Απρίλη, τα πράγματα άλλαξαν εντελώς. Κηρύχτηκε ο ελληνογερμανικός πόλεμος στις 6 Απριλίου του 41, και πριν καλά καλά το χωνέψουμε, στις 9, τρεις μόλις μέρες μετά, έμπαιναν οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη...", θυμάται ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.

Απρίλιος 1941.  Γωνία Τσιμισκή και Αγίας Σοφίας. Ένα από τα πιο κεντρικά σημεία της Θεσσαλονίκης. Θεσσαλονικείς υποδέχονται τα γερμανικά τανκς. Άλλοι σιωπηλοί παρατηρούν τον άρτι αφιχθέντα κατακτητή και κάποιοι χαιρετούν με τον γνωστό χαιρετισμό, υψώνοντας το δεξί χέρι...

"...Είχε διαδοθεί ότι έμπαιναν οι Γερμανοί στη Θεσσαλονίκη. Η Εγνατία είχε γεμίσει από κόσμο, όχι πάρα πολύ βέβαια, αλλά τόσο ώστε να καταλάβει κανείς ότι κάτι πολύ σοβαρό συνέβαινε...". 

      O μικρός τότε Ντίνος Χριστιανόπουλος βρέθηκε τυχαία στην οδό Εγνατία και περίμενε μαζί με το συγκεντρωμένο πλήθος για να δεί τους Γερμανούς. Θυμάται ότι πρώτα πρώτα εμφανίστηκαν μια σειρά από μοτοσικλετιστές και ακολουθούσαν στη συνέχεια κάποια μικρά αυτοκίνητα. "Oι μοτοσικλετιστές ήταν αρκετοί. Γεμάτοι περηφάνεια και φοβερά βλοσυροί, κορδωμένοι επάνω στις μοτοσικλέτες τους, σωστοί κοσμοκαταχτητές. Έβλεπα κάποιους κυρίους οι οποίοι θα ήθελαν να κλάψουν, μα δεν τολμούσαν. Ταυτόχρονα έβλεπα και κάποιους άλλους που ετοιμάζονταν να χειροκροτήσουν. Και πράγματι χειροκροτούσαν. Εγώ, σα χαμένος πλέον, καθόμουν και έβλεπα όλα αυτά και δεν ήξερα τι να κάνω. Ένιωθα πολύ βαριά την καρδιά μου και μυριζόμουν την επερχόμενη συμφορά...Εκεί, λοιπόν, που στεκόμουν στο πεζοδρόμιο της Εγνατίας, με έκπληξη διαπίστωσα ότι δίπλα μου ακριβώς στέκονταν και ένα συνομήλικό μου κοριτσάκι, ξανθούτσικο με μπουκλάκια και βαστούσε στο χέρι του ένα μεγάλο στεφάνι...

Γωνία Τσιμισκή και Αγ. Σοφίας. Φωτογραφία της εποχής της Κατοχής. Διακρίνεται το κτίριο όπου στεγαζόταν το γνωστό ξενοδοχείο της Θεσσαλονίκης Αστόρια, το οποίο είχε επιταχθεί από τους Γερμανούς.

Συνεχίζω την αφήγηση του Χριστιανόπουλου: "...όταν είδα τον πρώτο μοτοσικλετιστή, ξαφνικά κατάλαβα: Αυτός ο μοτοσικλετιστής είχε περασμένα στο λαιμό του τουλάχιστον τρία στεφάνια. Σαν αυτά τα στεφάνια που φοράνε οι τουρίστες στη Χαβάη. Το ίδιο στεφανωμένοι ήταν κι οι άλλοι μοτοσικλετιστές, με λιγότερα στεφάνια...

Τα γερμανικά τανκς παρελαύνουν στη Λεωφόρο Νίκης, τη γνωστή παραλιακή οδό της Θεσσαλονίκης. Στο βάθος διακρίνεται ο Λευκός Πύργος.

"...Ξαφνικά το κοριτσάκι, με απερίγραπτο θάρρος, εκεί που δεν το περίμενε κανείς, προχωράει μπροστά στο δρόμο, σταματάει στη μέση του δρόμου και αναγκάζει όλο το γερμανικό άγημα να σταματήσει. Φαίνεται όμως ότι αυτά είχαν επαναληφθεί πολλές φορές από το Βαρδάρι ως τον Άη-Θανάση και γι᾽αυτό οι Γερμανοί το ήξεραν και δεν παραξενεύτηκαν..."

 Η οδός Εγνατία στο ύψος της Αψίδας του Γαλερίου, της γνωστής Καμάρας, το 1944. Φωτογραφία του Jean Lieberg.

"...Tι ήταν να το δω αυτό; Με ζώσαν μαύρα φίδια. Ένας ολόκληρος κόσμος γκρεμίζονταν εκείνη τη στιγμή μέσα μου. Ένα κοριτσάκι στην ηλικία μου να στεφανώνει αυτούς τους ανθρώπους που έρχονταν να μας σκλαβώσουν! Ήταν τρομερό. Με βουρκωμένα μάτια, κυριολεκτικά ζεματισμένος, έτρεξα στο καινούργιο μας σπίτι, όπου ήταν μόνη η μητέρα μου και μόλις με είδε μες στα κλάματα με ρώτησε:"Tι έχεις; τι έγινε; τι μούτρα είναι αυτά;". Της διηγήθηκα με λυγμούς τα όσα είχα δει και τότε η μητέρα μου είπε: "Αυτοί οι στρατιώτες, παιδί μου, είναι κτήνη και θα μας κάνουν πολύ μεγάλο κακό"...

Η Αψίδα του Γαλερίου το 1944. Φωτογραφία του Jean Lieberg.

Βλ.

Ντίνος Χριστιανόπουλος, Πίσω απ᾽την Αγια-Σοφιά, Ιανός, Θεσσαλονίκη 1997, σσ. 50-52.

Γ. Αναστασιάδης, Ε. Χεκίμογλου, Τσιμισκή, Αγίας Σοφίας, Διαγώνιος. Η διαδρομή της μνήμης, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1997.

Ε. Χεκίμογλου (επιμέλεια), Θεσσαλονίκη 1944. Τα φωτογραφικά ντοκουμέντα του Jean Lieberg. Άγνωστες εικόνες και πηγές, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1999.

http://diasporic.org/mnimes/archives/german-occupation