Εικόνες από την ελληνική επανάσταση. Ο δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια

Ο θάνατος του Ιωάννη Καποδίστρια

    ...Επειδή πλησιάζει η επέτειος της ελληνικής επανάστασης, τον θυμήθηκα, τον Ιωάννη Καποδίστρια (1776-1831), τον κερκυραίο κόμη, που έγινε για λίγα χρόνια (1827-1831) ο πρώτος κυβερνήτης του νεοσύστατου ελληνικού κράτους.
     Ο Ιωάννης Καποδίστριας είναι μία από τις αγαπημένες μου μορφές της ελληνικής επαναστατικής περιόδου. Ασφαλώς, δεν του άξιζε ο θάνατος που του επιφύλασσε η ζωή. Δολοφονήθηκε στις 27 Σεπτεμβρίου του 1831, ένα κυριακάτικο πρωινό, έξω από την εκκλησία του Αγ. Σπυρίδωνα στο Ναύπλιο (την τότε πρωτεύουσα του ελληνικού κράτους) όπου είχε πάει για να παρακολουθήσει την κυριακάτικη λειτουργία. Η πολιτική ιστορία του ελληνικού κράτους άρχιζε με μία πολιτική δολοφονία, τη δολοφονία του πρώτου του κυβερνήτη.
      Ο Ιωάννης Καποδίστριας, καταγόμενος από οικογένεια ευγενών της Κέρκυρας, υπήρξε πολιτικός και διπλωμάτης με καριέρα ευρωπαϊκής ακτινοβολίας. Υπηρέτησε την αυτόνομη Ιόνιο Πολιτεία (1800-1807) και κατόπιν εντάχθηκε στο Ρωσικό διπλωματικό σώμα (1809-1822) όπου έφθασε στη θέση του Γραμματέα των Εξωτερικών (δηλαδή του Υπουργού) και έγινε έμπιστος του Τσάρου. Αποχωρώντας από τη ρωσική πολιτική, έζησε για ένα διάστημα στην Ευρώπη όπου συνέταξε το ομοσπονδιακό σύνταγμα της Ελβετίας (η ομοσπονδιακή οργάνωση της Ελβετίας σε καντόνια, που εισηγήθηκε ο Καποδίστριας, ισχύει έως σήμερα).
      Το 1827 εκλέχθηκε Κυβερνήτης της Ελλάδος από την Τρίτη Επαναστατική Εθνική Συνέλευση, που διεξήχθη στην Τροιζήνα. Αγωνίστηκε για τη διεθνή αναγνώριση του ελληνικού κράτους και τον καθορισμό των ελληνικών συνόρων (πρωτόκολλα του Λονδίνου, 1830), ενώ στο εσωτερικό προσπάθησε να συγκροτήσει σε οργανωμένο κράτος μία περιοχή με δομές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η συμβολή του στην οργάνωση της οικονομίας, παιδείας, δικαιοσύνης, κοινωνικής πρόνοιας, ασφάλειας και άλλων κρατικών και κοινωνικών τομέων υπήρξε αναμφισβήτητα πολύ σημαντική. Ωστόσο, τα μέτρα, που επιχείρησε να λάβει και να εφαρμόσει για να δημιουργήσει μία οργανωμένη πολιτεία με νόμους και κανόνες, συνάντησαν τις αντιστάσεις και την αντίδραση ομάδων και φατριών του πληθυσμού του ελληνικού κράτους, κυρίως όσων είχαν με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο συμμετοχή στον επαναστατικό αγώνα και προσδοκούσαν να προστατέψουν, να διατηρήσουν, να εξασφαλίσουν,  να εδραιώσουν ή και να αυξήσουν συμφέροντα και προνόμια στις νέες πολιτικές συνθήκες.

Διονυσίου Τσώκου (1814 ή 1820-1862), Προσωπογραφία του Ιωάννη Καποδίστρια. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.  Ο συγκεντρωτισμός της εξουσίας και η πολιτική που ακολούθησε ενόχλησε κύκλους του εξωτερικού και του εσωτερικού.

    Επιλέγω να παρουσιάσω πίνακες που απεικονίζουν το στιγμιότυπο της δολοφονίας του Καποδίστρια από μέλη της γνωστής οικογένειας κοτζαμπάσηδων της Μάνης, της οικογένειας Μαυρομιχάλη (δολοφονήθηκε από πατέρα και γιο, τον αδελφό και ανεψιό του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη που είχε φυλακισθεί). Η στιγμή της δολοφονίας απεικονίζεται με δραματικότητα και ένταση ως σκηνή τραγωδίας.

Δ. Τσόκου (1822-1864), Η δολοφονία του Ιωάννη Καποδίστρια. Γύρω στα 1850. Μουσείο Μπενάκη. 

  Ο Ζακυνθηνός ζωγράφος Διονύσιος Τσώκος, ένας από τους κυριότερους "εθνικούς" ζωγράφους της μετεπαναστατικής Ελλάδας απεικονίζει τη στιγμή με μία πολυπρόσωπη σκηνή σε δύο παραλλαγές. Η δραματικότητα των κινήσεων των ατόμων που συνθέτουν το πλήθος και οι εκφράσεις τους υπογραμμίζουν το απροσδόκητο του τραγικού συμβάντος.

Διονυσίου Τσόκου (1814/1820-1862), Η δολοφονία του Καποδίστρια. Ελληνική Κοινότητα της Τεργέστης.

Χαράλαμπος Παχής (1844-1891), Η δολοφονία του Καποδίστρια. Δημοτική Πινακοθήκη Κέρκυρας.  

  Με μία δραματική σκηνή αποτυπώνει το γεγονός και ο Κερκυραίος ζωγράφος Χαράλαμπος Παχής, ένας από τους κύριους εκποσώπους της Επτανησιακής Σχολής στη ζωγραφική. Οι κινήσεις και οι εκφράσεις των προσώπων είναι ασφαλώς μελοδραματικές και δίνονται με υπερβολή. Θυμίζουν σκηνή τραγικής όπερας, θα έλεγα, με τον Καποδίστρια στο κέντρο της σκηνής. Ο δρόμος (καντούνι) και τα σπίτια της Κέρκυρας απεικονίζονται με ρεαλισμό, όπως και οι ενδυμασίες του πλήθους. Εντυπωσιακά συννεφιασμένος στο βάθος ο ουρανός υπογραμμίζει το θλιβερό γεγονός.

Αγνώστου, Η δολοφονία του Καποδίστρια. Μουσείο Μπενάκη.

  Η δολοφονία του Καποδίστρια έχει απεικονισθεί με δραματική ένταση που φθάνει στην υπερβολή και από διάφορους ανώνυμους λαϊκούς ζωγράφους. Η δημιουργία τέτοιων εικόνων δείχνει την απήχηση που είχε το γεγονός στη λαϊκή συλλογική συνείδηση.

Αγνώστου, Η δολοφονία του Καποδίστρια. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο. Αθήνα.

http://www.nhmuseum.gr/products8.php?lang=1&wh=1&the1id=2&the2id=12&the3id=92&theid=92&open1=2&open2=12&open3=92&page=1

http://www.benaki.gr/eMP-Collection/eMuseumPlus?service=direct/1/ResultListView/moduleContextFunctionBar.navigator.item1&sp=10&sp=Scollection&sp=SfieldValue&sp=0&sp=1&sp=2&sp=SdetailList&sp=40&sp=Sdetail&sp=0&sp=F&sp=0


http://www.kapodistrias.info/arthra/393-i-dolofonia-tou-ioanni-kapodistria-kai-o-zografos-dionysios-tsoko

http://www.artcorfu.com/map_viewer/showimage.php?imgnum=20

http://www.corfu.gr/web/guest/visitor/sights/museums/pikanothiki

http://el.wikipedia.org/wiki/Χαράλαμπος_Παχής

http://argolikivivliothiki.gr/2014/07/11/ioannis-kapodistrias-2/