Τρόπος εξέτασης του μαθήματος «Νεοελληνική Γλώσσα και Λογοτεχνία» Γ ΓΕΛ Πανελ. Εξετάσεις 2019-20

Σάββατο 30 Ιανουαρίου 2016

Ήτανε νέοι. Ένα ποίημα του Μανόλη Αναγνωστάκη και δύο πίνακες του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη

    Θα συνεχίσω με πίνακες του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη (1881-1955). "Οι νέοι διασκεδάζουν στο Γαλάτσι" μου θύμισαν το ποίημα του Αναγνωστάκη, Ήτανε νέοι...

Μανόλη Αναγνωστάκη, Ήτανε νέοι

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Νέοι διασκεδάζουν στο Γαλάτσι. 1935. Εθνική Πινακοθήκη.

Ἤτανε νέοι

Οἱ δρόμοι ἦταν σκοτεινοὶ καὶ λασπωμένοι
τὸ πιάτο στὸ τραπέζι λιγοστό,
τὸ φιλὶ στὸ κατώφλι ἦταν κλεφτὸ

καὶ ἔρωτες μέσα στὶς καρδοῦλες κλειδωμένοι
Ἤτανε νέοι ἤτανε νέοι, ἦταν παιδιὰ
καὶ ἔτυχε νά ῾ναι καὶ καλὴ σοδειὰ
Τὰ βράδια ξενυχτοῦσαν στὰ ὑπόγεια,
καὶ σβάρνα ὁλημερὶς στὶς γειτονιὲς
ἄχ! τὰ σοκάκια ἐκεῖνα κι οἱ γωνιὲς
σφιχτὰ ποὺ φυλάξαν τὰ τίμια λόγια
Ἤτανε νέοι ἤτανε νέοι, ἦταν παιδιὰ
καὶ ἔτυχε νά ῾ναι καὶ καλὴ σοδειὰ
Δὲν ξέρανε πατέρα, μάνα σπίτι, μάνα σπίτι
ἕναν δὲν δίναν γιὰ τὸ σήμερα παρᾶ
δὲ ρίχνανε δραχμὲς στὸν κουμπαρᾶ
δὲν κράταγαν μεζούρα καὶ διαβήτη
Ἤτανε νέοι ἤτανε νέοι, ἦταν παιδιὰ
καὶ ἔτυχε νά ῾ναι καὶ καλὴ σοδειά


Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Φιγούρες στο δρόμο. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=1&artwork_id=62274
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/manolhs_anagnwstakhs_poems.htm#ΗΤΑΝΕ_ΝΕΟΙ
http://www.nikias.gr/view_artist_additional.php?prod_id=1377&ptid=5769&mode=fullpainting&mtag=1&chartpage=&page=1

Εργαζόμενες γυναίκες. Πίνακες ζωγραφικής του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη

Πίνακες του Θεόφραστου Τριανταφυλλίδη (1881-1995)

 Αγαπώ ιδιαίτερα το έργο του Τριανταφυλλίδη Θεόφραστου, ενός από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του μοντερνισμού και της Γενιάς του 30 στη νεοελληνική ζωγραφική, αν και ο ίδιος  ήταν ανένταχτος και επέλεξε να ακολουθήσει μοναχική πορεία,  μένοντας άσημος και άγνωστος στο ευρύ κοινό. Στις αρχές του 20ού αιώνα ήταν μαθητής του Γιώργου Ιακωβίδη στη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας και στη συνέχεια σπούδασε στο Μόναχο και το Παρίσι. Ωστόσο, κατάφερε να ξεφύγει από τον ακαδημαϊσμό των πρώτων δασκάλων του και να αξιοποιήσει στοιχεία του ιμπρεσιονισμού αλλά και του εξπρεσιονισμού, δημιουργώντας ένα ξεχωριστό ύφος στα έργα του που χαρακτηρίζονται από εσωτερικότητα, στοχαστική και  μελαγχολική διάθεση, ατμόσφαιρα μυστηρίου και ονείρου. 
   Παρά το ότι ήταν μέλος της ομάδας "Τέχνη" (Κ. Μαλέας, Νικόλαος Λύτρας) και στενός φίλος του Περικλή Βυζάντιου, έζησε τα τελευταία χρόνια της ζωής του μακριά από κάθε δημοσιότητα, μοναχικά, ταπεινά και φτωχικά, πουλώντας για ελάχιστα χρήματα τους πίνακες του, που σήμερα πωλούνται ακριβά στις ξένες δημοπρασίες έργων τέχνων.
  Αγαπημένα θέματά του η απεικόνιση σκηνών καθημερινότητας με κεντρικά πρόσωπα κυρίως γυναίκες και παιδιά, που ξεπερνούν τα όρια της απλής ηθογραφίας, τοπία και προσωπογραφίες. Αποδίδει τα θέματά του χωρίς χαρακτηριστικά της "ελληνικότητας" της Γενιάς του 1930.
   Επιλέγω να σας παρουσιάσω κάποια έργα που παρουσιάζουν στιγμιότυπα γυναικών εν ώρα εργασίας. Απεικονίζει αφαιρετικά ανώνυμες γυναίκες με σκοτεινά χρώματα και χωρίς ατομικά χαρακτηριστικά προσώπου. Η έλλειψη προσωπικών χαρακτηριστικών-η απουσία ταυτότητας των προσώπων, προσδίδουν στις εικόνες του ονειρική ατμόσφαιρα, διαχρονική διάσταση και συμβολικό χαρακτήρα...

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Νταντάδες στον Βασιλικό Κήπο. 1935-1940. Εθνική Πινακοθήκη.

Ένα θέμα που συναντάται σε αρκετές παραλλαγές, είναι οι "νταντάδες" (οι γκουβερντάντες) στον Βασιλικό (Εθνικό) Κήπο. Προσφέρουν την ψευδαίσθηση της μητρικής αγκαλιάς και φροντίδας.Ένα σύνηθες αστικό επάγγελμα για γυναίκες. 

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Νταντάδες στον Βασιλικό Κήπο. 1940-1942. Εθνική Πινακοθήκη.

...Θα μπορούσαν να βρίσκονται στον κήπο ή το πάρκο μίας οποιασδήποτε ευρωπαϊκής πόλης.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Νάνι στο πάρκο. 1935-1940. Ιδιωτική Συλλογή.

...Μεγαλώνουν τα παιδιά κάποιων άλλων... 

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Νταντάδες στον Βασιλικό Κήπο. Ιδιωτική Συλλογή.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Νταντάδες στον Βασιλικό Κήπο. Ιδιωτική Συλλογή.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Γυναίκες που εργάζονται στην ύπαιθρο. 1937. Εθνική Πινακοθήκη.

Γυναίκες που ασχολούνται με αγροτικές εργασίες. Εργάζονται σε δύσκολες συνθήκες στην ύπαιθρο.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, συγκομιδή. 1925-1930. Ιδιωτική Συλλογή.

Θεόφραστος Τριανταφυλλίδης, Εργάτριες σταφίδας. 1920-1925. Ιδιωτική Συλλογή.

Γυναίκες εργάτριες σταφίδας. Μπορεί να ανακαλεί μία εικόνα μνήμης από τα παιδικά του χρόνια. Ο πατέρας του ήταν πλούσιος έμπορος σταφίδας στη Σμύρνη. Η καταστροφή του 1922 είχε ως αποτέλεσμα την απώλεια της οικογενειακής περιουσίας και της οικονομικής στήριξης του καλλιτέχνη, που έπρεπε από εδώ και πέρα να συντηρείται μόνο με τα χρήματα που θα έβγαζε από την τέχνη του.

http://www.nikias.gr/view_artist_additional.php?prod_id=1377&mode=paintings&mtag=1
https://xartografos.wordpress.com/2011/09/01/238-%CE%B8%CE%B5%CF%8C%CF%86%CF%81-%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CE%B9%CE%BD%CF%84%CE%B9%CE%BC%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AE%CF%82-%CE%BA/
https://paletaart.wordpress.com/2012/08/24/%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B1%CF%86%CF%85%CE%BB%CE%BB%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CF%8C%CF%86%CF%81%CE%B1%CF%83%CF%84%CE%BF%CF%82-theofrastos-triantafyllidis-1881-1955/


Δευτέρα 25 Ιανουαρίου 2016

Αγρότες και αγρότισσες. Εικόνες από την αγροτική ζωή του Γάλλου ζωγράφου Jean François Millet.

Εικόνες αγροτικής ζωής.  Πίνακες του 
Jean  François Millet (1814-1875)

Ο  Γάλλος ζωγράφος Ζαν Φρανσουά Μιγέ (Jean  François Millet) είναι ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του γαλλικού ρεαλισμού του 19ου αιώνα και θεωρείται ο ιδρυτής της επονομαζόμενης Σχολής της Μπαρμπιζόν, μίας ομάδας καλλιτεχνών που ζωγράφιζαν στην ύπαιθρο θέματα από τη φύση (τοπία) και επηρέασαν τους νεότερους ιμπρεσιονιστές.
  Ο Millet, ο οποίος ήτααν γόνος αγροτικής οικογένειας της Barbizon, ζωγράφισε ένα μεγάλο αριθμό έργων με σκηνές από τη σκληρή ζωή των ανθρώπων της υπαίθρου, των "εργατών" της γης, των αγροτών. Ιδού, λοιπόν, μία επιλογή από τα έργα του που απεικονίζουν στιγμιότυπα από τη ζωή των αγροτών και κυρίως από τις αγροτικές εργασίες των ξωμάχων της γαλλικής υπαίθρου.

Jean  François Millet, Οι σταχομαζώχτρες. 1857. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.


Οι "σταχομαζώχτρες" είναι από τα εμβληματικά έργα του γαλλικού ρεαλισμού και από τα πιο δημοφιλή του Millet. Ο θερισμός του χωραφιού έχει τελειώσει. Τρεις φτωχές γυναίκες μαζεύουν τα υπολείμματα από το θερισμό. για να εξοικονομήσουν λιγοστό σιτάρι για τη διατροφή των οικογενειών τους. Η σκηνή θυμίζει το συγκινητικό διήγημα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη "Η σταχομαζώχτρα".
(Βλ. και την ανάρτηση http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/06/jean-francois-millet.html ).

Jean  François Millet, Angelus. 1857-59. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.


Ένα ακόμα εμβληματικό έργο του Millet. "Angelus" είναι προσευχή της καθολικής εκκλησίας. Οι ώρες της προσευχής είναι το πρωί (Ανατολή του ήλιου), το μεσημέρι και αργά το απόγευμα (Δύση του ήλιου). Ο άνδρας και η γυναίκα της εικόνας έχουν σταματήσει τις αγροτικές εργασίες και προσεύχονται με κατάνυξη και ευλάβεια. Διακρίνουμε στο έδαφος αγροτικά εργαλεία και ένα καλάθι με πατάτες. Στο βάθος φαίνεται το καμπαναριό της εκκλησίας του χωριού. O ήχος της καμπάνας το σούρουπο για την προσευχή "angelus" σήμαινε το τέλος της ημέρας και των αγροτικών εργασιών.

Jean  François Millet, O λιχνέας. 1848. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.

Από τα πρώτα έργα του Millet με αγροτικό θέμα. Ο αγρότης λιχνίζει...Το λίχνισμα ήταν ο αποχωρισμός των σπόρων των δηματριακών από το άχυρο και γινόταν μετά το αλώνισμα. 

Jean  François Millet, Θεριστές που ξεκουράζονται. 1848. Ιδιωτική Συλλογή.


Jean  François Millet, O σπορέας. 1847-48. Εθνικό Μουσείο της Ουαλίας. Κάρντιφ.


Ο "σπορέας" είναι επίσης ένα από τα πρώτα έργα του Millet με αγροτικό θέμα και από τα πιο γνωστά του Γάλλου ζωγράφου.


Jean  François Millet, O σπορέας. 1850. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Μία ακόμα παραλλαγή του ίδιου πίνακα.

V. Van Gogh, Ο σπορέας (κατά τον Μιγέ). 1889. Ιδιωτική Συλλογή.


   Ο Βαν Γκογκ ζωγράφισε τον δικό του "σπορέα" με πρότυπο το έργο του Millet.

Jean  François Millet, Μεσημεριανή ξεκούραση. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.

Ένα ακόμα εμβληματικό έργο του Millet. Απεικονίζει με τρυφερότητα ένα ζευγάρι αγροτών να ξεκουράζεται το μεσημέρι στη σκιά της θημωνιάς. Ο Βαν Γκογκ θαύμαζε την τέχνη του Millet και ζωγράφισε το ίδιο θέμα...


V. Van Gogh, μεσημεριανή ξεκούραση (κατά τον Μιγέ). 1890. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.

Jean  François Millet, Το γεύμα των θεριστών. 1853. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.

Jean  François Millet, Η ξεκούραση των θεριστών. 1850-1853. Ιδιωτική Συλλογή. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης.

Jean  François Millet, Πηγαίνοντας στην εργασία. 1850-53. Cincinnati Μουσείο Τέχνης.


Jean  François Millet, Aγρότης που σκορπίζει κοπριά. 1854-55. Ιδιωτική Συλλογή.


Jean  François Millet, Γυναίκα με τσουγκράνα. 1856-57. Ιδιωτική Συλλογή.


Jean  François Millet, To άρρωστο παιδί. 1858. Ιδιωτική Συλλογή. Ένα οικογενειακό στιγμιότυπο.


Jean  François Millet, Γυναίκα που ψήνει ψωμί. 1854. Kroller Muller. Otterlo.


Ο  καθημερινός  μόχθος των αγροτών αποτυπώνεται συχνά στα έργα του Millet.

Jean  François Millet, Οι ξυλοκόποι. 1858. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.


Jean  François Millet, Αγρότης με την αξίνα. 1862. Μουσείο Getty. Λος Άντζελες


Jean  François Millet, Aγρότισσα που ονειρεύεται. 1864. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Kαι οι φτωχοί έχουν δικαίωμα στα όνειρα.


Jean  François Millet, Γυναίκα στο πηγάδι. 1866. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.


   Σε πολλά έργα του ο Millet απεικονίζει τη σκληρή εργασία των γυναικών στην ύπαιθρο.

Jean  François Millet, Aγρότισσα που γνέθει. 1866-68. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.


Jean  François Millet, Aγρότισσα που κάνει βούτυρο. 1886. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.


Jean  François Millet, Aγρότισσα που κουβαλά γάλα. 1874. Μουσείο του Orsay. Παρίσι.

Jean  François Millet, Μαζεύοντας μήλα. 1874. Ιδιωτική Συλλογή.

Jean  François Millet, Aγρότισσα που κουβαλά ξύλα για τη φωτιά. 1858-1860. Ιδιωτική Συλλογή.

Jean  François Millet,  Χειμώνας. Αγρότισσες που κουβαλούν ξύλα για τη φωτιά. 1868-75. Εθνική Πινακοθήκη της Ουαλίας. Κάρντιφ.

Jean  François Millet, Aγρότες σπέρνουν πατάτες.1861. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.

Jean  François Millet, Οικογένεια αγροτών. 1870-71. Εθνική Πινακοθήκη της Ουαλίας. Κάρντιφ. Άραγε, τι ζωή περιμένει το παιδάκι; Θα επιβιώσει; H θνησιμότητα των παιδιών των αγροτών ήταν υψηλή.

Jean  François Millet, Aγρότες κουβαλούν ένα μοσχαράκι που γενήθηκε στους αγρούς.1864. Ινστιτούτο Τέχνης. Σικάγο.



http://www.musee-orsay.fr/en/collections/index-of-works/resultat-collection.html?no_cache=1
http://www.mfa.org/collections/search?search_api_views_fulltext=Jean%20Francois%20Millet&page=1
http://www.artic.edu/aic/collections/artwork/artist/Millet%2C+Jean+Francois
http://www.cincinnatiartmuseum.org/art/collection/collections/?c=all&s=MILLET
http://www.getty.edu/art/collection/objects/760/jean-francois-millet-man-with-a-hoe-french-1860-1862/
http://artnc.org/works-of-art/peasant-spreading-manure
http://www.mfa.org/collections/object/harvesters-resting-ruth-and-boaz-31288
http://krollermuller.nl/jean-francois-millet-a-woman-baking-bread
http://www.museumwales.ac.uk/art/online/?action=show_works&item=526&type=artist

Σάββατο 23 Ιανουαρίου 2016

Γυναίκες στο χιόνι. Πίνακες του Suzuki Harunobu και ένα ποίημα του Ματσούο Μπασό

Γυναίκες στο χιόνι του Suzuki Harunobu και του Ματσούο Μπασό

...Επειδή σήμερα ίσως χιονίσει, συνεχίζω με ξυλογραφίες του Ιάπωνα καλλιτέχνη Suzuki Harunobou (1724-1770) που απεικονίζουν σκεπτόμενες μελαγχολικές γυναίκες να περπατούν ή να στέκονται στο χιόνι. Αίσθηση ηρεμίας και γαλήνης χαρακτηρίζουν τις εικόνες του Harunobu. O χρόνος φαίνεται ότι έχει σταματήσει, ότι είναι "αιώνιος" και συνεχώς ίδιος και επαναλαμβανόμενος...Και για αυτές τις εξωπραγματικές ονειρικές εικόνες, δύο χαϊκού του Ματσούο Μπασό (1644-1694) που μου έστειλε η φίλη αναγνώστρια Rosa Mund.

Suzuki Harunobu, Γυναίκα με μαύρο κιμονό και κίτρινη ομπρέλα περπατά στο χιόνι. 1768-69. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Κίτρινο και μαύρο ! η αντίθεση!

3.
Φέτος έριξε
νέο χιόνι ή ίδιο
με το περσινό;
Ματσούο Μπασό

Θα μπορούσαν να αναρωτιούνται οι γυναίκες του Harunobu, καθώς περπατούν στο χιόνι...

Suzuki Harunobu, Γυναίκα με κίτρινη ομπρέλα περπατά στο χιόνι. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Σ' ένα παραμυθένιο τοπίο στέκεται σκεφτική...

Suzuki Harunobu, Γυναίκα που περπατά στο χιόνι. 1767-1768. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Περπατά με χάρη κρατώντας την ομπρέλα.

Suzuki Harunobu, Γυναίκα που σκουπίζει στο χιόνι. 1766-67. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Σκουπίζει το χιόνι και σκέφτεται...

Suzuki Harunobu, Γυναίκα στο χιόνι το σούρουπο.1768. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.
Μία ακόμη μέρα με χιόνι έχει τελειώσει...έρχεται η νύχτα...


Suzuki Harunobu, Γυναίκα με την υπηρέτρια της περπατούν στο χιόνι δίπλα σε ποτάμι, τρία πουλιά. Βρετανικό Μουσείο. Λονδίνο. Η υπηρέτρια κρατά ένα κλουβί. Η γυναίκα είναι στραμένη προς την υπηρέτρια και ίσως ρωτά: Φέτος έριξε νέο χιόνι ή ίδιο με το περσινό; Ο τίτλος του έργου είναι ένα χαϊκού. Πολλά εικονογραφήματα απεικόνιζαν την εικόνα ενός ποιήματος, συνήθως ολιγόστιχου χαϊκού. Οι στίχοι ήταν χαραγμένοι πάνω στην εικόνα.

4.
To χιόνι πέφτει
ολόγυρα από σένα-
για να σε βλέπει;

Suzuki Harunobu, Καλλονή με ομπρέλα στο χιόνι. Γύρω στα 1770. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν.Υόρκη. To χιόνι την περιβάλλει, γιατί θέλει να βλέπει την ομορφιά της... 


Matsuo Basho (1644-1694), Χαϊκού για τη Βροχή, το Χιόνι, τον Άνεμο, τον Ήλιο και το Φεγγάρι -Μετάφραση: Μ. Φάις


http://www.britishmuseum.org/research/collection_online/collection_object_details.aspx?objectId=786239&partId=1&searchText=Suzuki+Harunobu+snow&images=true&page=1
http://www.metmuseum.org/collection/the-collection-online/search/55358?rpp=30&pg=1&ft=Suzuki+Harunobu+snow&pos=7

Τρίτη 19 Ιανουαρίου 2016

Περπατώντας στο χιόνι. Ερωτευμένα ζευγάρια του Suzuki Harunobu και δύο χαϊκού του Ματσούο Μπασό για το χιόνι

Ερωτευμένοι στο χιόνι. 
Πίνακες του Ιάπωνα Suzuki Harunobu και χαϊκού του Ματσούο Μπασό

   Ο Suzuki Harunobou (1724-1770) είναι ένας από τους πιο σημαντικούς Ιάπωνες καλλιτέχνες της παραδοσιακής τέχνης ουκίγιο-ε, της ζωγραφικής σε ξύλο (ξυλογραφία). Τα έργα του χαρακτηρίζονται από ποιητικότητα, ονειρική ατμόσφαιρα και μελαγχολία Σας παρουσιάζω  ξυλογραφίες του που απεικονίζουν ερωτευμένα ζευγάρια στο χιόνι. 

Suzuki Harunobu, Ένα ζευγάρι κάτω από ομπρέλα στο χιόνι (Κοράκι και Ερωδειός). 1762-1774. Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης. Ν. Υόρκη. 
Νομίζω πως είναι ένα αριστούργημα και από τα πιο αγαπημένα μου έργα της Ιαπωνικής τέχνης. Αποπνέει αίσθηση απόλυτης γαλήνης και γλυκύτατης μελαγχολίας. Μου θυμίζει χαϊκού του Ματσούο Μπασό, ενός από τους σημαντικότερους Ιάπωνες ποιητές. (Για τον Ματσούο Μπασό, βλ.

Ξανάρθε λοιπόν
το χιόνι που βγήκαμε 
να δούμε μαζί.
Χαϊκού του Ματσούο Μπασό (βλ. Ο κόσμος της πάχνης. Σαράντα τρία Χαϊκού του Ματσούο Μπασό και του Κομπαγιάσι Ίσσα, Απόδοση Διονύση Καψάλη, εκδ. Άγρα 2008).

Suzuki Harunobu, Ένα ερωτευμένο ζευγάρι στη χιονοθύελα. 1768. Μουσείο Τέχνης Hood στο Dartmouth College, Hanover. New Hamsire. 


Suzuki Harunobu, Ένα νεαρό ζευγάρι δίπλα σε μία πύλη με χιόνι. 1768-1769. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.

Στέκομαι εδώ
και στέκομαι
και το χιόνι
συνεχίζει.

Suzuki Harunobu, Ένα ζευγάρι κάτω από ομπρέλα στο χιόνι (Κοράκι και Ερωδειός). 1767. Μία ακόμα παραλλαγή του ίδιου θέματος. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.

Suzuki Harunobu, Ένα ζευγάρι κάτω από ομπρέλα στο χιόνι (Κοράκι και Ερωδειός). 1767. Μία ακόμα παραλλαγή του ίδιου θέματος. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη.


Ματσούο Μπασό (1644-1694),  Τέσσερις εποχές, Μέρος Α, επίμετρο-μετάφραση Βασίλης Λαλιώτης, Ποιείν Ιανουάριος 2015 (βλ. http://www.poiein.gr/archives/31409/index.html)