Ένα ποίημα του Νίκου Καρούζου για το Πάσχα και πίνακες του Κωνσταντίνου Παρθένη

Ο Κ. Παρθένης και ο Ν. Καρούζος για τα Πάθη και την  Ανάσταση του Κυρίου

   Καθώς πλησιάζει για ακόμη μία χρονιά ο εορτασμός της Ανάστασης του Κυρίου, σκέφτηκα τους ατμοσφαιρικούς, σχεδόν ονειρικούς, θρησκευτικούς πίνακες ενός από τους σημαντικότερους ζωγράφους της νεοελληνικής ζωγραφικής που υπήρξε από τους εισηγητές του μοντερνισμού, του Κωνσταντίνου Παρθένη (1878-1967).
    Με τις εικόνες, λοιπόν, του Παρθένη και μ' ένα αγαπημένο ποίημα, "Το Πάσχα των Πιστών" του Νίκου Καρούζου (1926-1990), εύχομαι ΚΑΛΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ!

Κ. Παρθένης, Το όρος των ελαιών.

Κ. Παρθένης, Παναγία με το θείο βρέφος-Σταύρωση. 1940-42. Εθνική Πινακοθήκη. Οι δύο κορυφαίες στιγμές της Παναγίας. Η γέννηση του Χριστού και η Σταύρωση Του. Η χαρά και ο πόνος-η οδύνη της μάνας.

Κ. Παρθένης, Θρήνος ή η Αποκαθήλωση. 1917-1920.

Κ. Παρθένης, Η Αποκαθήλωση. Χαρακτικό. Λιθογραφική απεικόνιση-αντιγραφή του προηγούμενου έργου. Δημοτική Πινακοθήκη Λάρισας-Συλλογή Κατσίγρα.

Κ. Παρθένης, Πιετά. Εθνική Πινακοθήκη.

Ν. Καρούζος, Το Πάσχα των Πιστών

Θα σε σκεπάσω με γιρλάντες και τρόπαια

των ηττών μου...Θα σε περιμένω στη σκιά
κι όταν θα σου αρέσει, Κύριε, έλα σιγά
και κάθησε κοντά μου
Ταγκόρ

Κύριε λάμπρυνόν μου την στολήν της ψυχής.

Άστρα και χώμα σε βαστάζουν.

Μεριάζουν άφωνα τα σκότη και διαβαίνεις,

ανέγγιχτη τον κόσμον αγγίζει μουσική

και της καρδιάς τα πέταλα ροδίζουν,

άνθος όμορφο ζεσταίνεται στον ήλιο.

Λευκάνθηκαν οι άνθρωποι στο αίμα του αρνίου.

Θεέ μου ανέρχεσαι λυπημένος,

αν και για όραση εξακολουθείς να έχεις τη συγχώρηση.

Ω θλίψη των ματιών του Κυρίου μου,

της αιωνιότητας ο κάματος,

έχω πολύ συνεργήσει για να υπάρχεις,

είναι πολύ σ᾽ εμένα το μερίδιο της ανομίας.

Ανοίγει ένα τριαντάφυλλο, πάω και το ρωτώ:

Πού έκρυψαν τον ήλιο;

Πλησιάζω τη θάλασσα και της λέω:

Είσαι βαθειά και με τα μυστικά μεγάλη σου η σχέση.

Λυτρώνεται ο άνθρωπος;

Απαντά το λουλούδι: «Θα χαθούμε»

κι η θάλασσα με αχ αναταράζεται.
Βλ. Νίκος Καρούζος, Οιδίπους τυραννούμενος και άλλα ποιήματα, φιλολογική επιμέλεια Μαρία  Αρμυρά, Ίκαρος 2014, 67-68.

Κ. Παρθένη, Η Ανάσταση. 1917-19. Εθνική Πινακοθήκη.

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?sel=247

https://paletaart.wordpress.com/2012/11/08/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CE%B7%CF%82-%CE%BA%CF%89%CE%BD%CF%83%CF%84%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%AF%CE%BD%CE%BF%CF%82-konstantinos-parthenis-1878-1967/

Μεγάλη Παρασκευή. Μέρα για προσευχή. Πίνακες

Πίνακες του Θεόδωρου Ράλλη για το Πάσχα και τη θρησκευτική ζωή

    Είναι μία επιλογή από πίνακες του Θεόδωρου Ράλλη (1852-1909), ενός από τους πρώτους εκπροσώπους της νεότερης ελληνικής ζωγραφικής. Απεικονίζουν σκηνές από τη θρησκευτική ζωή της Μεγάλης Εβδομάδας, την Εβδομάδας των Παθών του Κυρίου, από μία εποχή που οι θρησκευτικές συνήθειες είχαν σημαντική θέση στην καθημερινότητα των γυναικών των λαϊκών, κυρίως, αγροτικών κοινωνικών στρωμάτων. Οι περισσότεροι από αυτούς τους πίνακες βρίσκονται σε ιδιωτικές συλλογές.
     Ο Ράλλης, γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη με καταγωγή από εύπορη οικογένεια εμπόρων της Χίου, υπήρξε ένας πραγματικά κοσμοπολίτης καλλιτέχνης, αφού σπούδασε στο Παρίσι και έζησε πολλά χρόνια στη γαλλική πρωτεύουσα όπου είχε στούντιο και ήταν γνωστός για το έργο του.
       Θεωρείται εκπρόσωπος του Γαλλικού Ακαδημαϊσμού και Οριενταλισμού στη ζωγραφική. Πολλά από τα έργα του προέρχονται από την ελληνική ηθογραφία και τη ζωή της "ξωτικής" Ανατολής που τότε γοήτευε τους Γάλλους αστούς.
     Οι παρακάτω πίνακες παρουσιάζουν εξιδανικευμένες σκηνές από την ελληνική θρησκευτική ζωή και αισθάνομαι ότι διακρίνονται από μία "ψυχρή" πνευματικότητα . Αισθαντικές νέες κοπέλλες, ντυμένες με παραδοσιακές ενδυμασίες,  προσεύχονται στο ημίφως των κεριών και των κανδηλιών. Εικόνες από μία εποχή που η έξοδος στην εκκλησία και η αγρυπνία σ' αυτή, ήταν ίσως η μοναδική ευκαιρία για τις νέες κοπέλλες να βγουν από το σπίτι και να ξενυχτήσουν έξω από αυτό.

Θεόδωρος Ράλλης, Στολισμός του Επιταφείου. Ελληνίδες με παραδοσιακές ενδυμασίες στολίζουν με λουλούδια τον Επιτάφειο.

Θεόδωρος Ράλλης, Μεγάλη Παρασκευή. Ξενυχτά στην πέτρινη φτωχική εκκλησία. Στο δάπεδο διακρίνουμε πέταλα λουλουδιών από τον Επιτάφειο.

Θεόδωρος Ράλλης, Νέα που κάθεται σε στασίδι.

Θεόδωρος Ράλλης, Ευλάβεια.   Προσεύχεται με ευλάβεια στο εικονοστάσι. Στον τοίχο μία γλάστρα με λευκό κρίνο, σύμβολο της αγνότητας.

Θεόδωρος Ράλλης, Εσωτερικό Εκκλησίας. 1852. Εθνική Πινακοθήκη. Μία υπέροχη προσωπογραφία. Ντυμένη με τη γιορτινή στολή της, ανάβει το κερί της από το καντήλι.

Θεόδωρος Ράλλης, Προσευχή σε ελληνική εκκλησία. 1876.

Θεόδωρος Ράλλης, Λιβάνι. 1907. Εθνική Πινακοθήκη.

Θεόδωρος Ράλλης, Ικεσία. 1908-1909. Εθνική Πινακοθήκη. Άραγε, για τι ικετεύει. Τι παρακαλά;

Θεόδωρος Ράλλης, Κοπέλλα που κοιμάται στην εκκλησία. Κουρασμένη από τις πρωινές εργασίες, κοιμάται γλυκά στο ημίφως και την ησυχία της εκκλησίας.

Θεόδωρος Ράλλης, Στην εκκλησία.

Θεόδωρος Ράλλης, Νέα που κοιμάται στην εκκλησία.

http://www.nationalgallery.gr/site/content.php?artist_id=4305&sel=352

https://paletaart.wordpress.com/2012/07/09/%CF%81%CE%AC%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CF%82-%CE%B8%CE%B5%CF%8C%CE%B4%CF%89%CF%81%CE%BF%CF%82-rallis-theodoros-1852-1909/

Μεγάλη Πέμπτη. Ο Μυστικός Δείπνος του Λεονάρντο Ντα Βίντσι

Λεονάρντο Ντα Βίντσι, Ο Μυστικός Δείπνος

   Βλέπω στην τραπεζαρία του πατρικού μου σπιτιού τη σκηνή του Μυστικού Δείπνου του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Πριν από χρόνια η μητέρα μου είχε κεντήσει τη σκηνή με βελονιά κομπλέ

 (είχε προσπαθήσει να μάθω και εγώ κέντημα, αλλά μάλλον απέτυχε...) και την κορνίζωσε σε κάδρο. 

  O Τελευταίος Δείπνος, επικαλούμενος "Μυστικός", είναι ο Δείπνος του Χριστού με τους 12 μαθητές του στην Ιερουσαλήμ, μία ημέρα πριν τη Σταύρωσή του. Οι σκηνές του Μυστικού Δείπνου αποτελούν αγαπημένα θέματα των καλλιτεχνών της  εκκλησιαστικής ζωγραφικής και είναι από τις πιο αναγνωρίσιμες από το ευρύ κοινό. 

  Από τις πιο δημοφιλείς σκηνές του Μυστικού Δείπνου, η οποία έχει αναπαραχθεί πάμπολλες φορές σ' όλο το χριστιανικό κόσμο για να διακοσμήσει διάφορους χώρους, ιδιωτικούς και δημόσιους, σπίτια πλουσίων και φτωχών, περίλαμπρες εκκλησίες και ταπεινά παρεκκλήσια, είναι η παρακάτω τοιχογραφία δια χειρός ενός πραγματικά μεγάλου δημιουργού, του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Απεικονίζεται ο Χριστός να κάθεται στη μέση της Τράπεζας, έχοντας δεξιά και αριστερά τους μαθητές του και μελλοντικούς απόστολους. Βλέπουμε το στιγμιότυπο της αντίδρασης των μαθητών, όταν ο Δάσκαλος  ανακοινώνει ότι κάποιος από όλους τους θα τον προδώσει σύντομα για λίγα χρήματα. Ο Ντα Βίντσι απεικονίζει αριστοτεχνικά την έκφραση των προσώπων και τις κινήσεις των μαθητών.

Leonardo Da Vinci, O Μυστικός Δείπνος. 1495-98. Τοιχογραφία στην

τραπεζαρία της Ιεράς Μονής Σάντα Μαρία Ντελ Γκράτσιε (Αγία Μαρία της Χάριτος). Μιλάνο. Από τις πιο αναγνωρίσιμες και συγκινητικές στιγμές της ζωής του Χριστού  λίγο πριν τη θυσία του. Κάθε μαθητής απεικονίζεται με διαφορετική έκφραση. Σύμφωνα με το τυπικό της Χριστιανικής θρησκείας, ο Μυστικός Δείπνος έγινε τη Μεγάλη Πέμπτη.

  Πολλοί καλλιτέχνες έχουν επηρεασθεί από τον Μυστικό Δείπνο του Λεονάρντο Ντα Βίντσι. Η σύνθεση και το θέμα του πίνακα συνεχίζει να γοητεύει και στη μοντέρνα και μεταμοντέρνα εποχή.

Salvador Dali, Η ιερή τελετουργία του Μυστικού Δείπνου. 1955. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Ουάσιγκτον. Ατμοσφαιρική, νεοφουτουριστική, σχεδόν διαστημική η απεικόνιση του Νταλί, θυμίζει σκηνή από ταινία  επιστημονικής φαντασίας.

Andy Wharhol, O Mυστικός Δείπνος. Μουσείο Guggenheim. Soho-N.York. 1986. Μία pop art απεικόνιση.

Suzan Dorothea White, Ο Πρώτος Δείπνος. 1988. Ιδιωτική Συλλογή. Η Αυστραλή καλλιτέχνις απεικονίζει  στις θέσεις του Χριστού και των μαθητών γυναίκες διαφορετικών φυλών. Ο Χριστός είναι γυναίκα της φυλής των Αβοριγίνων (ιθαγενείς της Αυστραλίας) και φορά μπλουζάκι με τη σημαία της Αυστραλίας.

Victor Muniz, Ο Μυστικός Δείπνος. Τρίπτυχο για σοκαλάτα. 1998. Όταν τρως τη σοκολάτα σου, να θυμάσαι πάντα ότι κάποιος από τους μαθητές σου μπορεί να σε προδώσει για λίγα χρήματα και κάποιος να σε αρνηθεί από φόβο για τρεις φορές.

http://pastexhibitions.guggenheim.org/warhol/

http://www.artnet.com/artists/vik-muniz/last-supper-pictures-of-chocolate-triptych-DEXnA-ZV1Baa2W5PK0yOLA2
http://www.nga.gov/content/ngaweb/Collection/art-object-page.46590.htmlhttp://www.nga.gov/content/ngaweb/Collection/art-object-page.46590.html
http://www.susandwhite.com.au/enlarge.php?workID=94

Καλή Ανάσταση. Παλιές πασχαλινές κάρτες

Ευχές για Καλό Πάσχα και Καλή Ανάσταση με παλιές κάρτες

   Συνοδεύω τις ευχές μου με παλιές πασχαλινές κάρτες από τις αρχές του 20ού αιώνα και κυρίως από την περίοδο του Μεσοπολέμου.

   Η παρουσιάση αρχίζει με δύο κάρτες art nouveau (τέλη 19ου αιώνα-αρχές 20ού), που απεικονίζουν γυναικείες μορφές. Αιθέριες υπάρξεις με αέρινα φορέματα! Περιβάλλονται από ανοιξιάτικα λουλούδια.

Ευτυχισμένο Πάσχα, εύχεται η καρτα στα γαλλικά. 1910. Η γυναίκα της φωτογραφίας φορά ένα ιδιαίτερο φόρεμα και κρατά μία γλάστρα.

Ευχές από μία κομψή γυναίκα που περιβάλλεται από χρωματιστά αυγά. 1933. Ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πολέμος αρχίζει σε λίγο.

Βικτωριανή κυρία "τεμπελιάζει" στην εξοχή! Αυγά, λαγουδάκια και πουλάκια, τα κατεξοχήν διακοσμητικά του Πάσχα, πλαισιώνουν την γυναίκα

Κομψά ντυμένη περπατά με σταθερό βήμα. Στο έδαφος ένα καλάθι με κίτρινα κοτοπουλάκια.

Μία φωτογραφία του ζευγαριού γίνεται κάρτα με πασχαλινές ευχές στα γαλλικά. Ένα τεράστιο αυγό 

Μία πολύ όμορφη σύνθεση!!!

Αρνι στη σούβλα και χορός...Φορούν εθνικές ενδυμασίες και χορεύουν στον αρχαιολογικό χώρο.

Ένα πασχαλινό γλέντι με λαϊκούς χορούς. Χορεύουν χαρούμενοι και χαμογελαστοί. Στο πρώτο πλάνο μία νεαρή κοπέλα βάζει κρασί στο ποτήρι  του νεαρού.

Ένα "βουκολικό" ζευγάρι με εθνικές ενδμασίες αγκαλιάζονται. και  ανταλλάσσουν ευχές. Το τοπίο σχεδόν ειδυλλιακό. Ανοιξιάτικο λιβάδι και στο βάθος διακρίνεται η εκκλησία. Ένα καλάθι με πολύχρωμα αυγά στο δάπεδο και δύο προβατάκια....

Κυριακή των Βαΐων. Ο Χριστός εισέρχεται στην Ιερουσαλήμ

Ένας πίνακας του Hippolyte Flandrin και ένα ποίημα του Νίκου Καρούζου

   Εκπνέει η Κυριακή των Βαΐων... Ο Χριστός εισήλθε θριαμβευτικά στην Ιερουσαλήμ με τη συνοδεία των μαθητών του. Πλήθους κόσμου τον υποδέχθηκε με ενθουσιασμό, κρατώντας κλαδιά του φοίνικα. Ο Γάλλος ζωγράφος Hippolyte Flandrin(1809-1864) απεικονίζει αριστοτεχνικά τη σκηνή της θριαμβευτικού εισόδου του Ιησού. Απαλά χρώματα φωτίζουν τη σκηνή και δημιουργούν ονειρική ατμόσφαιρα.

Hippolyte Flandrin, η  είσοδος του Χριστού στην Ιερουσαλήμ. 1842. Γονατίζουν με κατάνυξη και σεβασμό μπροστά στον γλυκύτατο Ιησού, προσδοκώντας στο θαύμα και ελπίζοντας σ' ένα καλύτερο μέλλον. Η δοξολογία όμως σύντομα θα γίνει προδοσία και καταδίκη. Ο οδοιπόρος οδεύει προς τη θυσία. Δοκιμασία και πόνος τον περιμένουν στην Ιερουσαλήμ. 

Η θερμή υποδοχή που σύντομα θα μετατραπεί σε εγκατάλειψη, μου θύμισε στίχους του Νίκου Καρούζου, που χαρακτηρίζονται από λυρισμό και πνευματικότητα...

Νίκος Καρούζος, Άσμα μικρό 

Χάθηκε αυτός ο οδοιπόρος.

Είχε συνάξει λίγα φύλλα

ένα κλαδί γεμάτο φως

είχε πονέσει.

Και τώρα χάθηκε…

Αγγίζοντας αληθινά πουλιά στο έρεβος

αγγίζει νέους ουρανούς

η προσευχή του μάχη.

Έαρ μικρό έαρ βαθύ έαρ συντετριμμένο.

http://sigxroniekfrasi.blogspot.gr/2012/04/8.html http://www.artmagick.com/pictures/picture.aspx?id=6559&name=jesus-riding-into-jerusalem

Στην εκκλησία. Ποιήματα και πίνακες ζωγραφικής

Ποιήματα και πίνακες ζωγραφικής για την εκκλησία και την προσευχή. Κωνσταντίνος Καβάφης, Άγγελος Βλάχος, Γεώργιος Δροσίνης, Γιάννης Ρίτσος, Απόστολος και Λουκάς Γεραλής

     Σκέφτομαι ότι για ακόμη μια χρονιά αρχίζει η Μεγάλη Εβδομάδα. Για κάποιους είναι εποχή για εκκλησία και προσευχή, εποχή για περισυλλογή και ενδοσκόπηση. Θυμήθηκα το ποίημα του Καβάφη, Στην εκκλησία. Ένα από τα λίγα "Βυζαντινά" ποιήματα του. Η εκκλησία γίνεται το σκηνικό για την παράσταση μίας τελετουργίας που για το ποιητικό υποκείμενο συνδέεται συνειρμικά με τον "ένδοξο Βυζαντινισμό"... 

Κ. Καβάφης,  Στην εκκλησία

Την εκκλησίαν αγαπώ — τα εξαπτέρυγά της,
τ’ ασήμια των σκευών, τα κηροπήγιά της,
τα φώτα, τες εικόνες της, τον άμβωνά της.

Εκεί σαν μπω, μες σ’ εκκλησία των Γραικών·
με των θυμιαμάτων της τες ευωδίες,
μες τες λειτουργικές φωνές και συμφωνίες,
τες μεγαλοπρεπείς των ιερέων παρουσίες
και κάθε των κινήσεως τον σοβαρό ρυθμό —
λαμπρότατοι μες στων αμφίων τον στολισμό —
ο νους μου πηαίνει σε τιμές μεγάλες της φυλής μας,
στον ένδοξό μας Βυζαντινισμό.

   Οι αδελφοί Λουκάς και Απόστολος Γεραλής  (1875-1958 και 1886-1983), ζωγράφοι με καταγωγή από τη Μυτιλήνη, απεικονίζουν σκηνές από τη θρησκευτική ζωή των απλών, καθημερινών ανθρώπων. Συγκινητικές εικόνες προσευχής μπροστά στα εικονίσματα σε σεμνές φτωχικές εκκλησιές. Τα έργα τους συνεχίζουν τον Ακαδημαϊσμό και τα ηθογραφικά θέματα των ζωγράφων της Σχολής του Μονάχου.
   Οι εικόνες από τις εκκλησίες των αδελφών Γεραλή δε θυμίζουν το λαμπρό Βυζαντινισμό του Καβάφη. 

Λουκάς Γεραλής (1875-1958), Στην εκκλησία. Μία μαυροφορεμένη γυναίκα μαζί μ' ένα κοριτσάκι στέκονται μπροστά στην εικόνα.

...Και ένα τρυφερό ποίημα του Γεωργίου Δροσίνη που περιγράφει λυρικά το "ρημαγμένο" παρεκκλήσι την εποχή της Άνοιξης, ένα Απριλιάτικο σούρουπο. 

Γεώργιος Δροσίνης, Ἑσπερινός

Στὸ ρημαγμένο παρακκλήσι
τῆς Ἄνοιξης τὸ θεῖο κοντύλι
εἰκόνες ἔχει ζωγραφίσει
μὲ τ᾿ ἀγριολούλουδα τ᾿ Ἀπρίλη.

Ὁ ἥλιος, γέρνοντας στὴ δύση,
μπροστὰ στοῦ ἱεροῦ τὴν πύλη
μπαίνει δειλὰ νὰ προσκυνήσῃ
κι ἀνάφτει ὑπέρλαμπρο καντήλι.

Σκορπάει γλυκειὰ μοσκοβολιὰ
δάφνη στὸν τοῖχο ριζωμένη -
θυμίαμα ποὺ καίει ἡ Πίστις -

καὶ μία χελιδονοφωλιά,
ψηλὰ στὸ νάρθηκα χτισμένη,
ψάλλει τὸ Δόξα ἐν Ὑψίστοις..

Αποστολος Γεραλής (1886-1983), Προσευχή. Σε φτωχικό εκκλησάκι προσεύχονται. Το κοριτσάκι είναι ξυπόλητο...

Απόστολος Γεραλής, Κορίτσι που προσεύχεται. Μία απόλυτα ιδιωτική κατανυκτική στιγμή. Η στιγμή της προσευχής!  Παρακλήσεις και ευχαριστίες, ελπίδες και προσδοκίες, ευγνωμοσύνη και μετάνοια...

Μας προτρέπει να  ακούσουμε τα "σήμαντρα των εξοχικών εκκλησιών" στην εξαίσια ποιητική σύνθεση "Εαρινή Συμφωνία", που είναι ο νεανικός ύμνος του Γιάννη Ρίτσου για την Άνοιξη και τον έρωτα.

Γιάννης Ρίτσος, Εαρινή Συμφωνία
(απόσπασμα)

Άκου τα σήμαντρα
των εξοχικών εκκλησιών.
Φτάνουν από πολύ μακριά
από πολύ βαθιά.
Απ’ τα χείλη των παιδιών
απ’ την άγνοια των χελιδονιών
απ’ τις άσπρες αυλές της Κυριακής
απ’ τ’ αγιοκλήματα και τους περιστεριώνες
των ταπεινών σπιτιών.

Άκου τα σήμαντρα
των εαρινών εκκλησιών.
Είναι οι εκκλησίες
που δε γνώρισαν τη σταύρωση
και την ανάσταση.

Γνώρισαν μόνο τις εικόνες
του Δωδεκαετούς
που ‘χε μια μάνα τρυφερή
που τον περίμενε τα βράδια στο κατώφλι
έναν πατέρα ειρηνικό που ευώδιαζε χωράφι
που ‘χε στα μάτια του το μήνυμα
της επερχόμενης Μαγδαληνής.

Χριστέ μου
τι θα ‘τανε η πορεία σου
δίχως τη σμύρνα και το νάρδο
στα σκονισμένα πόδια σου;

...

Λουκάς Γεραλής, Ανάβοντας το κανδήλι. Ανάβει το κανδήλι μπροστά σ' υπέροχο ξυλόγλυπτο τέμπλο.

...Και ένα ποίημα που κάποτε μάθαιναν από μνήμης οι μικροί μαθητές...

Άγγελος Βλάχος, Το εκκλησάκι

Εἰς τὸ βουνὸ ψηλὰ ἐκεῖ
εἶν᾿ ἐκκλησιὰ ἐρημική,
τὸ σήμαντρό της δὲ χτυπᾶ,
δὲν ἔχει ψάλτη οὔτε παπά.

Ἕνα καντήλι θαμπερὸ
καὶ ἕναν πέτρινο σταυρὸ
ἔχει στολίδι μοναχὸ
τὸ ἐκκλησάκι τὸ φτωχό.

Ἀλλ᾿ ὁ διαβάτης σὰν περνᾶ
στέκεται καὶ τὸ προσκυνᾶ
καὶ μὲ εὐλάβεια πολλὴ
τὸν ἄσπρο του σταυρὸ φιλεῖ.

Ἐπάνω στὸ σταυρὸ ἐκεῖ
εἶναι εἰκόνα μυστικὴ
μ᾿ αἷμα τὴν ἔγραψε ὁ Θεὸς
καὶ τὴν λατρεύει ὁ λαός.

Απόστολος Γεραλής, Το άναμμα του καντηλιού. 1923. Ανάβει το καντήλι στο εικονοστάσι του σπιτιού. Στον τοίχο δεξιά κρέμονται οι πασχαλινές λαμπάδες.

http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=93&

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/gewrgios_drosinhs_poems.htm#ΕΣΠΕΡΙΝΟΣ

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/aggelos_blaxos_poems.htm#ΤΟ_ΕΚΚΛΗΣΑΚΙ

https://paletaart.wordpress.com/2012/06/24/%CE%B3%CE%B5%CF%81%CE%B1%CE%BB%CE%AE%CF%82-%CE%BB%CE%BF%CF%85%CE%BA%CE%AC%CF%82-loukas-geralis-1875-1958/

https://itzikas.wordpress.com/%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%84%CE%B7%CE%BD-%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%BA%CE%B1%CE%B9-%CF%84%CE%BF%CF%85%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/%CE%B1%CF%86%CF%81%CE%B9%CE%BA%CE%AC%CE%BD%CE%BF%CE%B9-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%83%CE%B7-%CE%B3%CE%B9%CE%B1-%CF%80%CE%B1%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CE%B1-%CE%AD%CE%BB%CE%BB%CE%B7%CE%BD%CE%B5%CF%82-%CF%80%CE%BF%CE%B9%CE%B7%CF%84%CE%AD%CF%82/
http://www.artnet.com/artists/apostolos-geralis/past-auction-results

http://www.nikias.gr/view_artist_additional.php?prod_id=83&mode=paintings

Παπαρούνες. Ένα ποίημα της Μαρίας Πολυδούρη και ένας πίνακας του Edvard Munch

Παπαρούνες

Oι παπαρούνες άνθισαν ξανά... άνθισαν και πάλι, όπως κάθε Άνοιξη. To παρατήρησα αυτές τις ημέρες που είχα ταξιδέψει στην εξοχή. Οι αγροί έχουν γεμίσει παπαρούνες...κόκκινες πινελιές διάσπαρτες παντού. Στον παρακάτω πίνακα του Edward Munch βλέπουμε μία κομψή γυναίκα να κοιτάζει τις παπαρούνες και πιθανόν ετοιμάζεται να τις κόψει. Σε πρώτο πλάνο βλέπουμε τις παπαρούνες να ορθώνονται σχεδόν ανατριαχιστικές...Στο βάθος  διακρίνονται δένδρα του δάσους.

Edward Munch, Γυναίκα με παπαρούνες. 1919. Μουσείο Munch.

...και φυσικά θυμήθηκα το παρακάτω απόσπασμα της Μαρίας Πολυδούρη...Ένα δείγμα γνήσιου λυρισμού, βαθύτατο ερωτικό και τρυφερό...

Μαρία Πολυδούρη, [ΟΙ ΠΑΠΑΡΟΥΝΕΣ ΑΝΘΙΣΑΝ ΞΑΝΑ...]

από το ποιητικό έργο "Ξεφάντωμα"

Οἱ παπαροῦνες ἄνθισαν ξανά. Στὰ ἴδια μέρη

τὶς ἔκοψα γεμίζοντας, ὡς τότε, τὴν ἀγκάλη.

Μονάχα τώρα θλιβερὸ κι᾿ ἂν ἔστηνα καρτέρι

δὲ σ᾿ εἶδα ξάφνου πλάι μου νὰ προσπερνᾶς καὶ πάλι.

Τὸ Δάσος σιγαλότατο στὸ λαῦρο μεσημέρι,

τὶς λεῦκες τὶς γλυκόλογες μὲ τὰ γιγάντια κάλλη,

μ᾿ ἀπ᾿ ὅλα τὸ σπιτάκι σου - καημὸ ποὺ μοὔχει φέρει,

τὰ βρῆκα δίχως σένανε καὶ δίχως ἐλπίδα ἄλλη

Νὰ σὲ ξαναβρῶ - θἄσωνα νὰ καρτεράω χρόνια.

Κ᾿ ἔκλαψα. Μὰ θυμήθηκα στερνὰ ποὺ ξεκινοῦσες

μὲ συνοδεία μουσικὴ τὰ δέντρα καὶ τ᾿ ἀηδόνια

Μὲ τὴ ματιὰ νοσταλγικιὰ στὰ γύρω ποὺ σκορποῦσες

καὶ στὴν καρδιά μου σ᾿ ἔκλεισα, μὲ σὲ νὰ χαιρετήσω

ὅλα ποὺ μ᾿ ἔκανες ἐσὺ νὰ ἰδῶ καὶ ν᾿ ἀγαπήσω.

http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=91110
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/maria_polydoyrh/jefantwma.htm

Ποιήματα του Γιάννη Ρίτσου και του Γιώργου Σεφέρη με πίνακες ζωγραφικής για ανθισμένες αμυγδαλιές

Γιάννη Ρίτσου, Όνειρο Καλοκαιρινού Μεσημεριού (απόσπασμα για τις αμυγδαλιές) 

και Γιώργου Σεφέρη, Λίγο ακόμα

   Αγαπώ πολύ τα ανθισμένα δέντρα της Άνοιξης. Είναι απτό δείγμα της αναγέννησης, σύμβολο του κύκλου της ζωής και της συνέχειας της...σύμβολο του έρωτα και της τόλμης για την "περιπέτεια" της ζωής...

 Για αυτό,  δύο εμβληματικά κείμενα με θέμα τις ανθισμένες αμυγδαλιές από δύο ποιητές, βασικούς εκπρόσωπους της νεωτερικής ποίησης, τον Γιάννη Ρίτσο και τον Γιώργο Σεφέρη.

William Henry Holmes, Ανοιξιάτικα άνθη. 1927. Smithsonian Art Museum. 

Απόσπασμα από το Όνειρο Καλοκαιρινού Μεσημεριού του Γιάννη Ρίτσου

…ΤΗ ΝΥΧΤΑ οι μυγδαλιές με τ’ άσπρα τους φορέματα περάσαν κάτου απ’ τα παράθυρα μας αργές και λυπημένες, όμοιες με κείνα τα χλωμά κορίτσια του ορφανοτροφείου όταν γυρίζουν από μια μικρή εκδρομή την Κυριακή, πιασμένες δυό δυό απ’ το χέρι, χωρίς να μιλάνε, χωρίς να βλέπουν τ’ άστρα που φυτρώνουν ένα ένα μες στον ίσκιο, μακρινά κι ευτυχισμένα. Αύριο θα στείλουμε τις μυγδαλιές περίπατο στο ακροθαλάσσι να πλύνουνε τα πρόσωπα τους απ’ τη σκόνη της λύπης μας. Και το βράδυ που θα γυρίσουν χαρούμενες, θα μας φέρουν τα πρώτα μας λόγια πλυμένα στη θάλασσα, κι εμείς θα κλαίμε στο ανοιχτό παράθυρο απ’ τη χαρά μας που μπορούμε να κλαίμε.

John William Godward, Τοπίο με ανθισμένη αμυγδαλιά. 1876. Ιδιωτική Συλλογή.

Γιώργου Σεφέρη, Λίγο ακόμα

ΚΓ'  από το Μυθιστόρημα (1935)

Λίγο ἀκόμα θὰ ἰδοῦμε

τὶς ἀμυγδαλιὲς ν᾿ ἀνθίζουν.

Λίγο ἀκόμα θὰ ἰδοῦμε

τὰ μάρμαρα νὰ λάμπουν,

νὰ λάμπουν στὸν ἥλιο

κι ἡ θάλασσα νὰ κυματίζει.

Λίγο ἀκόμα, νὰ σηκωθοῦμε

λίγο ψηλότερα.

Sorolla y Bastida, Ανθισμένη Αμυγδαλιά. 1889. Μουσείο Sorolla. Μαδρίτη.

Γιώργος Ιακωβίδης (1853-1932), Αμυγδαλιές. Ιδιωτική Συλλογή.

https://paletaart.wordpress.com/2012/06/22/%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%89%CE%B2%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-iakovidis-georgios-1853-1932-2/%CE%B9%CE%B1%CE%BA%CF%89%CE%B2%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82-%CE%B3%CE%B5%CF%8E%CF%81%CE%B3%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CE%BC%CF%85%CE%B3%CE%B4%CE%B1%CE%BB%CE%B9%CE%AD%CF%82/

http://americanart.si.edu/collections/search/artwork/?id=10643
http://www.wikiart.org/en/john-william-godward/landscape-blossoming-red-almond-study

Η αμυγδαλιά στην ποίηση και τη ζωγραφική.

Αμυγδαλιά του Γεώργιου Δροσίνη και του Κώστα Μόντη με πίνακες του Pierre Bonard και του

V.  Van Gogh

Συνεχίζω ανοιξιάτικα με αμυδαλιές...Δύο πίνακες και δύο ποιήματα που επικοινωνούν διακειμενικά.

   Λένε ότι είναι το τελευταίο έργο του μετα-ιμπρεσιονιστή ζωγράφου Bonnard. Tην έβλεπε ανθισμένη από το παράθυρο του δωματίου του.

Pierre Bonnard, Η αμυγδαλιά. 1945. Ιδιωτική Συλλογή.

Γ. Δροσίνης , Ἡ μυγδαλιά

Ἐκoύνησε τὴν ἀνθισμένη μυγδαλιὰ
μὲ τὰ χεράκια της
κι ἐγέμισε ἀπὸ ἄνθη ἡ πλάτη, ἡ ἀγκαλιὰ
καὶ τὰ μαλλάκια της.

Ἄχ! χιονισμένη σὰν τὴν εἶδα τὴν τρελλὴ
γλυκὰ τὴ φίλησα,
τῆς τίναξα τὰ ἄνθη ἀπ᾿ τὴν κεφαλὴ
κι ἔτσι τῆς μίλησα:

-Τρελλὴ νὰ φέρεις στὰ μαλλιά σου τὴ χιονιὰ
τὶ τόσο βιάζεσαι;
Μόνη της θὲ νὰ ῾ρθεῖ ἡ βαρυχειμωνιά,
δὲν τὸ στοχάζεσαι;

Τοῦ κάκου τότε θὰ θυμᾶσαι τὰ παλιὰ
τὰ παιχνιδάκια σου,
κοντὴ γριούλα μὲ τὰ κάτασπρα μαλλιὰ
καὶ τὰ γυαλάκια σου

V.   Van Gogh, ανθισμένη αμυγδαλιά, 1890. Μουσείο Βαν Γκογκ. Άμστερνταμ.

Ο Κώστας Μόντης φαίνεται να συνδιαλέγεται με την πολυτραγουδισμένη αμυγδαλιά του Δροσίνη.
 ...τoυλάχιστo oι πoιητὲς
ας μην τη λέμε "τρελλή"...

Κώστας Μόντης, Η αμυγδαλιά

Καθ’ην στιγμήν εμείς συζητάμε ακόμα
  η αμυγδαλιὰ άναψε ήδη ντόμπρα τα κεράκια της
κι ανήρτησε σε κoινὴ θέα τις πρoθέσεις της.
  Ω ναι, τoυλάχιστo oι πoιητὲς
ας μην τη λέμε "τρελλή"
πoυ πήρε την απόφαση,
τoυλάχιστo oι πoιητὲς ας μην τη λέμε “τρελλή”
πoυ ἐπωμίσθηκε τις ευθύνες της,
πoυ διεκινδύνευσε τη νoημoσύνη της
στα όμματα των δειλών,
πoυ διεκινδύνευσε τη νoημoσύνη της
στα όμματα των ανίδεων,
στα όμματα τωv θερκoκηπίων.

.

http://www.vangoghmuseum.nl/en/collection/s0176V1962
http://nga.gov.au/bonnard/Detail.cfm?IRN=122444
http://www.myriobiblos.gr/greekliterature/montis_amygdalia.htmlhttp://www.myriobiblos.gr/greekliterature/montis_amygdalia.html

Αμυγδαλιά. Ποιήματα του Κώστα Καρυωτάκη και του Νικηφόρου Βρεττάκου με πίνακες του Henry Ryland

Ανθισμένη Αμυγδαλιά

   Έχω ξεχάσει ότι είναι ακόμα Άνοιξη...ότι βρισκόμαστε στην "καρδιά" της Άνοιξης. Οι αμυγδαλιές, όπως και άλλα δένδρα,  έχουν ανθίσει εδώ και εβδομάδες...

  Δύο πίνακες και δύο ποιήματα με αμυγδαλιές...

   Ο Βρεττανός ζωγράφος της Βικτωριανής εποχής Henry Ryland (1856-1924) ζωγραφίζει μία γλυκιά κοπέλα σε νεοκλασικό πλαίσιο να κρατά και κοιτάζει τρυφερά ένα κλαδί ανθισμένης αμυγδαλιας.

Henry Ryland, Άνθος αμυγδαλιάς. Γύρω στα 1890. Οι επιδρασεις του νεοκλασικισμού του S. L. Tadema και η ατμόσφαιρα των Προραφαηλιτών είναι εμφανείς

Ένα τρυφερό λυρικό ποίημα του Καρυωτάκη που αντανακλά γλυκιά θλίψη και εκφράζει νοσταλγία για το αγαπημένο πρόσωπο που έχει χαθεί. Το εγώ (ποιητικό υποκείμενο) εξομολογείται τον έρωτά του σε μία γυναίκα που έχει πεθάνει... Η ευαίσθητη και ευάλωτη αμυγδαλιά γίνεται σύμβολο της γυναικείας μορφής, του ερωτικού αντικείμενου πάθους του ποιητή.

Κ. Καρυωτάκη, Μυγδαλιά

Κι ακόμα δεν μπόρεσα να καταλάβω
πώς μπορεί να πεθάνει μια γυναίκα
που αγαπιέται.

Εχει στον κήπο μου μια μυγδαλιά φυτρώσει
κι είν' έτσι τρυφερή που μόλις ανασαίνει·
μα η κάθε μέρα, η κάθε αυγή τηνε μαραίνει
και τη χαρά του ανθού της δε θα μου δώσει.

Κι αλίμονό μου! εγώ της έχω αγάπη τόση...
Κάθε πρωί κοντά της πάω και γονατίζω
και με νεράκι και με δάκρυα την ποτίζω
τη μυγδαλιά που 'χει στον κήπο μου φυτρώσει.

Αχ, της ζωούλας της το ψέμα θα τελειώσει·
όσα δεν έχουν πέσει, θα της πέσουν φύλλα
και τα κλαράκια της θε ν' απομείνουν ξύλα.
Την άνοιξη του ανθού της δε θα μου δώσει

Κι όμως εγώ ο φτωχός της είχ' αγάπη τόση...

Κ. Δ. Καρυωτάκης, O πόνος των ανθρώπων και των πραγμάτων (1919)

   ΄Ενα ακόμα ποίημα-του Νικηφόρου Βρεττάκου)  με χαρούμενη ατμόσφαιρα και αισιόδοξη διάθεση. Η γυναικεία μορφή του ερωτικού αντικειμένου ταυτίζεται με το ανθισμένο δέντρο, την αμυγδαλιά.

Νικηφόρος Βρεττάκος, μια μυγδαλιά και δίπλα της εσύ

Μιὰ μυγδαλιὰ καὶ δίπλα της, 
ἐσύ. Μὰ πότε ἀνθίσατε; 
Στέκομαι στὸ παράθυρο 
καὶ σᾶς κοιτῶ καὶ κλαίω.

Τόση χαρὰ δὲν τὴν μποροῦν 
τὰ μάτια.
Δός μου, Θεέ μου, 
ὅλες τὶς στέρνες τ' οὐρανοῦ 
νὰ στὶς γιομίσω.

Henry Ryland, Primavera (Άνοιξη). Με φόντο μία ανθισμένη αμυγδαλιά η γυναίκα δείχνει σε περισυλλογή. Τι να σκέφτεται, άραγε;

http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=8&text_id=991

http://www.artmagick.com/pictures/artist.aspx?artist=henry-ryland

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Henry_Ryland_-_Almond_Blossom.jpg