Άννα Αγγελοπούλου: Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Παλιές φωτογραφίες και καρτ ποστάλ

Διεθνής Έκθεση Θεσσαλονίκης. Εικόνες από το παρελθόν

Ας επιστρέψουμε σ' ένα αγαπημένο μου θέμα: εικόνες από το παρελθόν της Θεσσαλονίκης. Σκέφτηκα μία επετειακή ανάρτηση για την Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης, για τότε που πολλοί,-μικρότεροι, μικροί, μεγάλοι και μεγαλύτεροι στην ηλικία-περίμεναν κάθε χρόνο την έναρξη της περιόδου της Έκθεσης για να επισκεπτούν τους χώρους της. Και δεν εννοώ τον οικονομικό και πολιτικό κόσμο- τους οικονομικούς παράγοντες, τους μεγάλους επιχειρηματίες και εμπόρους, την πολιτική ηγεσία της χώρας και τους εκπροσώπους όλων των πολιτικών κομμάτων, δηλαδή όλους αυτούς που οι επισκέψεις τους ήταν "υποχρεωτικές", είχαν μόνο επαγγελματικό χαρακτήρα και εξυπηρετούσαν οικονομικές και πολιτικές σκοπιμότητες. Εννοώ όλους τους υπόλοιπους, τους πολλούς και περισσότερους, που περίμεναν να ανοίξουν οι πύλες της Έκθεσης για να "ταξιδέψουν" κυριολεκτικά και μεταφορικά. Γιατί η επίσκεψη στην Έκθεση ήταν ένα "ταξίδι", ένα ταξίδι από την κοντινή και μακρινή επαρχία (κυρίως της Βορ. Ελλάδος) στην πρωτεύουσα-μητρόπολη, τη Θεσσαλονίκη, από τα μακρινά προάστεια, τις απόμερες συνοικίες και φτωχές γειτονιές στο κέντρο του άστεως της Θεσσαλονίκης, ένα παραμυθένιο ταξίδι από την καθημερινότητα του πραγματικού "μικρόκοσμου" σε κόσμους ονειρικούς και μαγεμένους, γεμάτους με χρώματα, ήχους, γεύσεις, αρώματα, εντυπώσεις-εμπειρίες ενός άλλου "σύμπαντος".

Έχω να επισκεφθώ την Έκθεση πολλά χρόνια από τότε, που ήμουν μαθήτρια στο Δημοτικό και το Γυμνάσιο και πηγαίναμε με τους γονείς μου κάθε χρόνο στη Θεσσαλονίκη από την κοντινή επαρχιακή πόλη όπου μέναμε. Το ίδιο ισχύει και για συγγενείς, φίλους και γνωστούς μου. "Από το 1985 έχω να πάω στην Έκθεση", μου είπε σήμερα μία φίλη...Εγώ δεν θυμάμαι την τελευταία χρονιά που πήγα, θυμάμαι, όμως, τη γλυκιά αίσθηση που μου άφηνε η επίσκεψη και κυρίως την ευχάριστη αγωνία της αναμονής της επίσκεψης.

Εικόνα από τη 2η Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (1927). Στο σημερινό εκθεσιακό χώρο μεταφέρθηκε το 1937. Διακρίνουμε ένα κτίριο απομίμηση του Λευκού Πύργου με διαφημιστικές επιγραφές. Βρισκόμαστε στην περίοδος του Μεσοπολέμου. Δεν έχουν περάσει ακόμα δέκα χρόνια από τον Πρώτο Μεγάλο Πόλεμο, από τότε που η Θεσσαλονίκη είχε γίνει το κέντρο των συμμαχικών στρατευμάτων του Μακεδονικού Μετώπου και έδρα της κυβέρνησης της "Εθνικής Άμυνας" του Ελ. Βενιζέλου. Τώρα (1926) φιλοδοξεί να γίνει το εμπορικό κέντρο των Βαλκανίων.

Η Έκθεση λειτούργησε για πρώτη φορά το 1926 σε διαφορετικό χώρο από το σημερινό, σε μία εποχή που ο η Ελλάδα προσπαθούσε να συνέλθει από την ήττα του Μικρασιατικού Πολέμου, να αποκαταστήσει τους προσφυγικούς πληθυσμούς, να προσαρμοσθεί με τις ανάγκες της πραγματικότητας, να αποδεχθεί τη μεγάλη απώλεια μίας Μεγάλης Ιδέας και να επιλύσει με ρεαλισμό τα προβλήματα. Χωρίς αμφιβολία, η ιδέα για την πραγματοποίηση μίας ετήσιας διεθνούς εμπορικής έκθεσης στη Θεσσαλονίκη, την οποία έθεσε σε εφαρμογή από το 1925 ο τοπικός βουλευτής Ν. Γερμανός, ήταν ασφαλώς ρεαλιστική και ορθολογιστική.

O Ελευθέριος Βενιζέλος στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. 1929. Ο πρώτος σημαντικός Έλληνας πολιτικός ηγέτης που επισκέφθηκε την Έκθεση.

Εικόνα από την ΔΕΘ του 1927. Οι Εύζωνες χορεύουν. Η ΔΕΘ ήταν πάντα ένα "πανηγύρι" με λαϊκά θεάματα.

Φωτογραφία από την επίσημη έναρξη της 5ης ΔΕΘ (1930.) Οι Εύζωνες εν παρατάξει. Διακρίνουμε στην επιγραφή το λατινικό V (5)

Μολονότι η οργάνωση και η πραγματοποίηση μίας ετήσιας διεθνούς εμπορικής έκθεσης ήταν πέρα έως πέρα ένα ρεαλιστικό σχέδιο δράσης με στόχο την ανάπτυξη της οικονομίας, για τον "απλό" κόσμο της Θεσσαλονίκης και της Βορείου Ελλάδος η θεσμοθέτηση αυτού του γεγονότος δημιούργησε μία "εικόνα-ιδέα" που εντυπώθηκε βαθιά στη συλλογική συνείδηση και αποτέλεσε σύνθεση πολλών και διαφόρων σημασιών Η ΔΕΘ σήμαινε πολλά και διάφορα για τον καθένα μας: το τέλος του καλοκαιριού και την αρχή του Φθινοπώρου, την έναρξη των σχολείων και την επιστροφή στη γκρίζα και σκοτεινή ρουτίνα του χειμώνα, το μαγικό ταξίδι στα περίπτερα κοντινών αλλά και μακρινών ξωτικών χωρών, διασκέδαση για όλους, ακόμα και για τους ανθρώπους του μεροκάματου, τους βιοπαλαιστές, ερωτικά βλέμματα και φλερτ, ευκαιρία για γνωριμίες, χαρούμενες πολύβοες στιγμές σε λουνα παρκ με συγκρουόμενα αυτοκινητάκια, σουβλάκια, γλυκά, παγωτά, και ποτά του δρόμου, δυνατή μουσική, χορός, ακροβατικά και τραγούδι. Η ΔΕΘ σήμαινε ακόμα το Φεστιβάλ Τραγουδιού με παρουσιαστή τον Άλκη Στέα, το Φεστιβάλ του Κινηματογράφου και τις μεγάλες συναυλίες στο Μπαλέ ντε Σπορ. Ο μικρός μας κόσμος γινόταν μεγάλος,"άνοιγε" σ' ό,τι πιο σύγχρονο που ερχόταν από τη Δύση και ξωτικό από την Ανατολή, εμπλουτιζόταν με γνώσεις και εμπειρίες για την τεχνολογία, για τα τόσα "μαγικά" και "θαυμαστά" που μπορούσαν να κάνουν τη ζωή πιο εύκολη και άνετη (εάν βέβαια μπορούσες να τα αγοράσεις). Η ΔΕΘ πρόσφερε ευκαιρίες και δυνατότητες για να σπάσει η μονοτονία της καθημερινότητας και κυρίως χάριζε ελπίδες για μία καλύτερη ζωή στο μέλλον, τροφοδοτούσε με εικόνες για να ονειρευτούμε και να στοχεύσουμε στην πραγματοποίηση των ονείρων μας, έδειχνε ότι αυτά που ονειρευόμαστε, ήταν αληθινά, ορατά και απτά, έδινε πρροπτική...

Πανοραμική εικόνα του χώρου της ΔΕΘ, στον οποίο εγκαταστάθηκε μετά το 1937.

Φωτογραφία του 1930. Δεξιά το περίπτερο της Ιαπωνίας.

Καφενείο στη ΔΕΘ.

Διαφήμιση για θεάματα κατά τη διάρκεια της ΔΕΘ της προπολεμικής περιόδου.

Ένα από πιο γνωστά περίπτερα των πρώτων ΔΕΘ.

Πανοραμική εικόνα της Έκθεσης του 1951. Η Έκθεση δεν λειτούργησε την περίοδο 1941-1950, λόγω του πολέμου.Κατά την περίοδο της Κατοχής οι Γερμανοί είχαν επιτάξει τους χώρους και τους χρησιμοποιούσαν για αποθήκες. Επαναλειτούργησε το 1951.

Φωτογραφία του 1934. Πλήθος κόσμου. Μπροστά διακρίνουμε το περίπτερο της Αιγύπτου.

Πανοραμική φωτογραφία του εσωτερικού της ΔΕΘ. Δεκαετία του 60.

Η Κεντρική είσοδος της ΔΕΘ. 1950-1960. Ελάχιστα ήταν τα αυτοκίνητα στο δρόμο.

Το περίπτερο των ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950, την εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Τεράστιο και εντυπωσιακό το περίπτερο της Μ. Δύναμης.

Περίπτερο με την ονομασία "Venus" ("Αφροδίτη"). Μία κολόνα με ιωνικό κιονόκρανο και πάνω ένα άγαλμα της Αφροδίτης.

Το περίπτερο της "Εθνικής Γεωργικής Παραγωγής" σε μία εποχή που η Ελλάδα ήταν κατεξοχήν αγροτική χώρα. Αρχαιοπρεπές οικοδόμημα, όπως και το προηγούμενο, δείγμα της αρχαιολατρίας του ελληνικού κράτους.