Τέλλος Άγρας, Πρώτη μέρα στο σχολειό. Εικόνες από το σχολείο του παρελθόντος

Τέλλος Άγρας, Πρώτη μέρα στὸ σχολειό

   Ας κάνω μία ακόμα ανάρτηση που αποπνέει κάποια διάθεση νοσταλγίας, αν και δεν θα ήθελα να επιστρέψω στα μαθητικά μου χρόνια. Δεν μου άρεσε να είμαι μαθήτρια...

   Το θυμάσθε αυτό το χαριτωμένο ποιηματάκι του Τέλλου Άγρα που μαθαίναμε στο Δημοτικό Σχολείο; Ένα παιδάκι τρέχει χαρούμενο στο αγαπημένο του σχολείο. Βιάζεται να επιστρέψει στη σχολική τάξη και στα μαθήματά του...Συνέβαινε, όμως, πράγματι αυτό ή απλά έχουμε μία πλαστή εξιδανικευμένη εικόνα του πρόσχαρου και πρόθυμου μαθητή να επιστρέψει στο σχολείο... Αγαπούσαν πράγματι το σχολείο οι μαθητές του προηγούμενου αιώνα, αγαπούσαμε εμείς πράγματι το σχολείο μας; Χαιρόμασταν όταν κάθε Σεπτέμβριο άνοιγαν τα σχολεία;
   Συνοδεύω το ποίημα με παλιές φωτογραφίες και εικόνες μνήμης από το σχολείο προηγούμενων δεκαετιών.

Παλιά προπολεμική φωτογραφία (1930) με μαθήτριες στη Θεσσαλονίκη. Φορούν μαύρη ποδιά με λευκό γιακά. Μια τέτοια ποδιά φορούσε η μητέρα μου, όταν πήγαινε στο τότε Εξατάξιο Γυμνάσιο. Η μαύρη ποδιά αντικαταστάθηκε από την μπλε το 1964 με την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση του Γ. Παπανδρέου και Αλ. Παπανούτσου. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Διαφημιστική αφίσα για σχολική μόδα ενός από τα πρώτα μεγάλα πολυκαταστήματα, του Μινιόν. Μπλε ποδιές σχεδιασμένες δια χειρός Γιάννη Τσεκλένη. Ήταν πολύ πιο ακριβές από τις απλές "ανώνυμες" ποδιές. Οι ποδιές ως υποχρεωτικό σχολικό ένδυμα για τις μαθήτριες καταργήθηκαν τον Φεβρουάριο του 1982. Πρόλαβα να φορέσω μπλε ποδιά.

Μαθητικό πηλίκιο φορούσαν τα αγόρια. Διακρίνεται η "σοφή" κουκουβάγια. Ο πατέρας μου φορούσε πηλίκιο όταν ήταν μαθητής στο Γυμνάσιο.  Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Παλιά σχολική τάξη. Σε τέτοια τάξη κάναμε μάθημα στο Δημοτικό. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Παλιά σχολική τάξη. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

μικρό τετράδιο μικρού μαθητή, που απεικονίζει ένα παιδάκι να παίζει ακορντεόν. Μουσείο σχολική ζωής και εκπαίδευσης.

«Τόση βιάση καὶ σπουδή; 

Γιὰ ποῦ πᾶς, καλὸ παιδί; 

Κίνησες νωρὶς-νωρὶς 

καὶ τρεχάτος προχωρεῖς;

Στάσου δὰ νὰ διασκεδάσεις 

μὲ τὶς ὀμορφιὲς τῆς Πλάσης! 

Κόψε ἀπ᾿ τὰ περβόλια πάλι 

τοῦ χινόπωρου τὰ κάλλη!»

«Νὰ σταθῶ; Δὲν εὐκαιρῶ, 

γιατὶ πάω στὸ φτερό. 

Καὶ ποῦ πάω, νὰ στὸ πῶ; 

Στὸ σχολειό μου π᾿ ἀγαπῶ!

Ἄνοιξε γιὰ πρώτη μέρα. 

Βλέπεις τὰ παιδιὰ ἐκεῖ πέρα; 

Ἔχουν μόνα τους ταιριάξει 

χωριστὰ κάθε μιὰ τάξη».

Παλιά σχολική τάξη με τα ξύλινα θρανία. Απαραίτητο εποπτικό υλικό οι χάρτες. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Δεν είχαν, όμως, όλες οι τάξεις αυτή την εικόνα.

Φωτογραφία της Βούλας Παπαϊωάννου από τη Μεταπολεμική Περίοδο. Φωτογραφικά ιστορικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

«Εἶσαι, βλέπω, μαθητής. 

Μὰ στὸν ὦμο τὶ κρατεῖς, 

ποὺ μὲ τὴ ματιὰ τὴν πρώτη 

σ᾿ ἔκαμα γιὰ στρατιώτη;»

Παλιά μαθητική τσάντα. Μία τέτοια περίπου σάκα είχα στο Δημοτικό. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Παλιά ζωγραφισμένη ξύλινη μαθητική κασετίνα. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

«Εἶναι τ᾿ ἄρματά μου αὐτά, 

τ᾿ ἀκριβά τ᾿ ἀγαπητά: 

Τὸ κοντύλι μου κι ἡ πλάκα, 

τὸ βιβλίο μου στὴ σάκα.

Όταν δεν υπήρχαν ακόμα τα στιλό....Μελανοδοχεία και μελάνη. Απαραίτητα υλικά για τη γραφή. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Πένες και κονδυλοφόροι. Μουσείο Ιστορικής Ζωής και Εκπαίδευσης.

 Παλιό τετράδιο μαθητή. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Ένα υπέροχο παλιό τετράδιο μαθητή με δένδρα και πουλιά. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Δεν είχαν, όμως, όλα τα παιδιά τέτοια τετράδια

Φωτογραφία της Βούλας Παπαϊωάννου από σχολείο της υπαίθρου της Μεταπολεμικής Ελλάδας. Ιστορικά φωτογραφικά αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Κι ἔλα πιὰ νὰ σὲ χαρῶ, 

μὲ ρωτᾶς κι ἀργοπορῶ... 

Εἶναι ἡ ὥρα περασμένη, 

ἄκου, ὁ κώδωνας σημαίνει.

Το παλιό σχολικό κουδούνι. Το χτυπούσαμε κάθε μέρα με τη σειρά οι μαθήτριες και οι μαθητές της Έκτης τάξης του 7ου Δημοτικού Σχολείου της Βέροιας. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

Το εξώφυλλο ενός υπέροχου παλιού τετραδίου. Κοριτσάκι που παίζει πιάνο. Μουσείο σχολικής ζωής και εκπαίδευσης.

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/tellos_agras_poems.htm#ΠΡΩΤΗ_ΜΕΡΑ_ΣΤΟ_ΣΧΟΛΕΙΟ
Βλ. την εξαιρετική ιστοσελίδα του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης http://www.ekedisy.gr/category/mousio-scholikis-zois-ke-ekpedefsis/

Για τις παλιές φωτογραφίες, βλ. http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/09/blog-post_28.html