Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική και την ποίηση. Η Γέννηση Federico Barrocci και "Νά' μουν του στάβλου έν' άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι" του Κωστή Παλαμά.

H Γέννηση  του Χριστού του Federico Barocci 

   Η Γέννηση του Federico Barocci (1528/1535-1612) είναι από τις αγαπημένες μου απεικονίσεις του κοσμοϊστορικού γεγονότος. Ο Ιταλός ζωγράφος απεικονίζει φωτισμένη εξαίσια τη γλυκύτατη Παναγία να προσεύχεται μπροστά στον νεογέννητο Χριστό, κοιτάζοντάς τον με τρυφερότητα και δέος. Η σκηνή διαδραματίζεται στο εσωτερικό ενός στάβλου υπό το βλέμμα των ζώων. Πίσω από την Παναγία διακρίνονται οι ποιμένες που έφθασαν για να προσκυνήσουν... Ο ένας έχει ήδη διαβεί το κατώφλι και "ανακαλύψει" τη Νέα Μητέρα με το Θείο Βρέφος και καλεί τους συντρόφους του, οι μορφές των οποίων διαγράφονται στο βάθος πίσω από την πόρτα...
  Μ΄αρέσει ιδιαίτερα να κοιτάζω τις λεπτομέρειες του εσωτερικού του στάβλου...και να σταματώ το βλέμμα μου στα άχυρα της φάτνης... Μου θυμίζουν ένα χριστουγεννιάτικο ποίημα του Κωστή Παλαμά. Το πρωτοδιαβάσαμε στο Δημοτικό, όταν ήμαστε παιδιά. Ανθολογείται ακόμα στα σχολικά εγχειρίδια.

                              Να ’μουν του στάβλου έν’ άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι,

την ώρα π’ άνοιξε ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι!

Να ιδώ την πρώτη του ματιά και το χαμόγελό του,

το στέμμα των ακτίνων του γύρω στο μέτωπό του.

Να λάμψω από τη λάμψη του κι εγώ σαν διαμαντάκι

κι από τη θεία του πνοή να γίνω λουλουδάκι,

να μοσχοβοληθώ κι εγώ από την ευωδία,

που άναψε στα πόδια του των Μάγων η λατρεία.

Να ’μουν του στάβλου έν’ άχυρο, ένα φτωχό κομμάτι,

την ώρα π’ άνοιξ’ ο Χριστός στον ήλιο του το μάτι...

Απόσπασμα από τα "Χριστούγεννα" του Κωστή Παλαμά

Federico Barocci, Η Γέννηση. 1597. Prado. Μαδρίτη.  Η στάση του σώματος και η έκφραση του προσώπου αποδίδουν την αγάπη και την τρυφερότητας της μητέρας προς το νεογέννητο παιδί της, αλλά και το δέος και τον θαυμασμό προς τον Υιό του Θεού που έχει ενσαρκωθεί. Υπέροχος ο φωτισμός της σκηνής.

Ο Federico Barocci (1528/1535-1612), ένας από τους σημαντικούς εκπροσώπους της ύστερης  Ιταλικής Γέννησης και του πρώιμου μανιερισμού, γεννήθηκε και πέθανε στο Ούρμπινο της Ιταλίας. Έζησε τα περισσότερα χρόνια της ζωής του στη γενέτειρά του, όπου ήταν γνωστός για το έργο του. Ήταν γνωστός επίσης και στη Ρώμη όπου διέμενε για σύντομο χρονικό διάστημα, όταν πήγε για σπουδές και όταν ανέλαβε να ζωγραφίσει για το Βατικανό. Τα τελευταία χρόνια οι ιστορικοί της τέχνης και οι φιλότεχνοι ανακαλύπτουν το έργο του Federico Barocci που αρχίζει να γίνεται ευρύτερα γνωστό και να μαγεύει τους θεατές για την ονειρική ατμόσφαιρα του φωτισμού και των παστέλ χρωμάτων. Σας παρουσιάζω μία επιλογή από πίνακες του Federico Barocci με την Αγία Οικογένεια και την Παναγία-Madonna.

Federico Barocci, H Παναγία των κερασιών. 1570-73. Σαν να έχουν πάει εκδρομή στην εξοχή. Μια ειδυλλιακή σκηνή με εξαιρετικές λεπτομέρειες. Στο δρόμο για την Αίγυπτο η Αγία Οικογένεια έχει σταματήσει για να ξεκουραστε κάτω από μία κερασιά. Ο Ιωσήφ μαζεύει κεράσια.  Πινακοθήκη των Μουσείων του Βατικανό. Ρώμη.

Federico Barocci, Στάση ξεκούρασης στο δρόμο για την Αίγυπτο. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Βικτώρια Αυστραλίας. Γκραβούρα.

 Federico Barocci, Στάση ξεκούρασης στο δρόμο για την Αίγυπτο. 1555-1612. Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο. Γκραβούρα.

Federico Barocci, H Παναγία στα σύννεφα. Διακρίνονται δεξιά και αριστερά κεφαλάκια αγγέλων. Χαρακτικό.  Ινστιτούτο Τέχνης του Σικάγο. 

Μία ακόμα εκτύπωση του ίδιου χαρακτικού.

Federico Barocci, H Παναγία στα σύννεφα. Διακρίνονται δεξιά και αριστερά κεφαλάκια αγγέλων.  Μητροπολιτικό Μουσείο Καλών Τεχνών. Νέα Υόρκη. 1580-1584. Χαρακτικό. 

Federico Barocci, H Παναγία με τη Γάτα (Madonna Del Gato), 1575.  Ένα σπάνιο θέμα. Η οικογενειακή σκηνή με την Παναγία και τον Ιωσήφ. Η Παναγία κρατά στην αγκαλιά της τον νεογέννητο Ιησού και λίγο μεγαλύτερο Ιωάννη, ενώ στα πόδια της βλέπουμε μία γάτα. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Λονδίνο.

Federico Barocci, Η Παναγία με τον Χριστό μπροστά σε παιδικό κρεβατάκι.  Πίσω δεξιά, στο άλλο δωμάτιο, διακρίνεται ο Ιωσήφ να διαβάζει. Ιδιωτική Συλλογή. Αριστοτεχνική απεικόνιση της Παναγίας να κρατά το Νεογέννητο Χριστό  και να ετοιμάζεται να τον εναποθέσει στο κρεβατάκι του...

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-C105/702/4632,20978/

https://www.nationalgallery.org.uk/artists/federico-barocci

https://en.wikipedia.org/wiki/Federico_Barocci

https://www.theguardian.com/artanddesign/2013/feb/16/barocci-brilliance-grace-national-gallery

https://www.theguardian.com/artanddesign/gallery/2013/feb/16/federico-barocci-old-master-national-gallery-pictures

https://www.museodelprado.es/en/the-collection/art-work/the-nativity/8cfdf439-9f30-4451-8be1-2f095f9e4e88

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Federico_Barocci_-_The_Nativity_-_WGA01293.jpg

http://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en/collezioni/musei/la-pinacoteca/federico-barocci--la-madonna-delle-ciliegie.html

https://www.nationalgallery.org.uk/paintings/federico-barocci-the-madonna-of-the-cat-la-madonna-del-gatto

https://www.ngv.vic.gov.au/explore/collection/work/30630/

https://www.artic.edu/collection?artist_ids=Federico+Barocci

https://www.metmuseum.org/art/collection/search/358245?searchField=All&sortBy=relevance&ft=Barocci&offset=0&rpp=20&pos=4

https://www.christies.com/lotfinder/Lot/federico-barocci-urbino-1528-1612-the-madonna-5339077-details.aspx

http://www.artnet.com/artists/federico-barocci/7του

Η Γέννηση του Χριστού στη ζωγραφική και την ποίηση. H μουσική των Αγγέλων.

Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Η Μουσική των Αγγέλων

Παραμονή Χριστουγέννων σήμερα!

Aς γιορτάσουμε τα Χριστούγεννα με τη μουσική των Αγγέλων. Ας γιορτάσουμε με τις μουσικές συναυλίες που δόθηκαν από τους Αγγέλους στη σεμνή φάτνη της Γέννησης. Δυστυχώς, δεν μπορούμε να τις ακούσουμε, αλλά μπορούμε να φανταστούμε ότι τις ακούμε...και ας διαβάσουμε το ποίημα του Γιώργου Θέμελη, Φάτνη.
  Από τους τέσσερις Ευαγγελιστές μόνο οι δύο, ο Ματθαίος και ο Λουκάς αφηγούνται το γεγονός της Γέννησης του Ιησού Χριστού. Από αυτούς τους δύο, μόνο ο Λουκάς αναφέρεται στην υμνολογία, στη δοξαλογία των Αγγέλων εκείνη τη νύχτα της Γέννησης στη Βηθλεέμ της Ιουδαίας.
...Ξαφνικά εμφανίστηκαν στρατιές αγγέλων να υμνούν τον Θεό: "Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία."  

 Στο Κεφ. Β' 13-15 ο Ευαγγελιστής περιγράφει σύντομα την εμφάνιση των Αγγέλων και παραθέτει τον ύμνο τους:

"καὶ ἐξαίφνης ἐγένετο σὺν τῷ ἀγγέλῳ πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνούντων τὸν Θεὸν καὶ λεγόντων• (14) Δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία. {15} Καὶ ἐγένετο ὡς ἀπῆλθον ἀπ' αὐτῶν εἰς τὸν οὐρανὸν οἱ ἄγγελοι, καὶ οἱ ἄνθρωποι οἱ ποιμένες εἶπον πρὸς ἀλλήλους• Διέλθωμεν δὴ ἕως Βηθλέεμ καὶ ἴδωμεν τὸ ῥῆμα τοῦτο τὸ γεγονὸς ὃ ὁ Κύριος ἐγνώρισεν ἡμῖν".

Η σύντομη αυτή αναφορά του Ευαγγελιστή Λουκά έχει εμπνεύσει πολλούς ζωγράφους να απεικονίσουν τη σκηνή της Γέννησης με τους Αγγέλους να δοξολογούν τον Θεό, παίζοντας μουσική.  Ιδού, λοιπόν, μία μικρή επιλογή από αγαπημένες μου μουσικές συναυλίες των Αγγέλων που δεν τις έχω ακούσει, αλλά τις έχω δει....  Θα ξεκινήσω από ένα υπέροχο έργο, δια χειρός του Γερμανού Matthias Grünewald (1470-1528) που απεικονίζει τη Γέννηση.  Η Παναγία κρατά με τρυφερότητα τον νεογέννητο Χριστό, ενώ οι άγγελοι δίνουν συναυλία και δοξολογούν τη Γέννησή του.

Matthias Grünewald,  Η Γέννηση και η Συναυλία των Αγγέλων από το εικονοστάσιο του

Isenheim. Περίπου 1512-1516. Ο κορυφαίος της ορχήστρας είναι ένας άγγελος που παίζει τσέλο.

Matthias Grünewald,  H Συναυλία των Αγγέλων. Λεπτομέρεια. Ένας άγγελος παίζει τσέλο....

Ένας ακόμα υπέροχος πίνακας από τους πιο αγαπημένους. Αποτυπώνεται αριστοτεχνικά η ονειρική ατμόσφαιρα της εξαίσιας μελωδίας του ύμνου των Αγγέλων.

Pierro Dela Francesca, Η Γέννηση. 1470-1475. Εθνική Πινακοθήκη. Λονδίνο. Σαν όνειρο η εικόνα... Οι Άγγελοι δοξολογούν τον νεογέννητο Ιησού Χριστό υπό τη μουσική του αναγεννησιακού λαούτου. Γλυκύτατη η μορφή της Παναγίας που γονατιστή προσεύχεται για τον Γιο της.

Mία ακόμα ονειρική εικόνα που αγαπώ πολύ δια χειρός της Marianne Stokes, της Αυστριακής ζωγράφου που εγκαταστάθηκε στην Αγγλία και βρέθηκε υπό την επιρροή των Προραφαηλιτών. Δύο αγγελάκια παίζουν αρχαία λύρα στο νεογέννητο Ιησού!

Marianne Stokes, Άγγελοι ψυχαγωγούν το Θείο Βρέφος. 1893.  Εξαίσια αγγελική μελωδία στον αχυρώνα. Η Παναγία με κλειστά τα μάτια ακούει μαγεμένη.

Για τη μουσική των Αγγέλων μιλά και το παρακάτω ποίημα του Γιώργου Θέμελη.

III. Φάτνη

Μέσα μας γίνεται η Γέννηση.

Έξω στέκει το σχήμα της –

Μας φανερώνεται.

Εδώ που στήσαμε τη φάτνη,

Εδώ που κρεμάσανε το άστρο,

Είναι σα μια μεγάλη πέτρα –

Πέτρα υψηλή, μετέωρη.

Ένα πυκνό σημείο αιωνιότητας.

Το Βρέφος, ο Ιωσήφ και η Μαρία,

Τ’ αγαθά ζώα. Οι Άγγελοι

Σταματημένοι σε μια πτήση

Ψηλά, στη σιωπή, παίζοντας όργανα.

Άρπα, κορνέτα, βιολί και φυσαρμόνικα.

Ακίνητοι σαν από πορσελάνη,

Με σιωπή απόλυτη, μουσική.

(Η Νύχτα απλώνεται σαν την ηχώ

Αυτής της μουσικής, της σιωπής,

Της μουσικής των Αγγέλων μέσα μας, έξω μας).

Αν στέκουν εδώ, πετούν εκεί,

Στον άλλο χώρο∙ αντλούν

Αίμα σκληρό απ’ το αίμα μας,

Αγάπη απ’ την αγάπη μας.

Παίρνουν τα όνειρά μας και τα ψηλώνουν.

Η Μάνα στέκει κοντά τους ακίνητη,

Σαν από πορσελάνη, αγγίζει τα εύθραυστα πόδια τους.

Βλέπει το αόρατο στο μαγικό καθρέφτη του ορατού.

Τι τώρα, τι πάντα.

Ω καθαρότατη ψυχή,

Άμωμη, αμόλυντη, ανυπόκριτη.

Ο χρόνος ανοίγει σαν το φεγγίτη που μας φωτίζει.

Τα παίρνουμε και τα πλαγιάζουμε

Μέσα σ’ ένα κουτί να κοιμηθούν

Πάνω σε χάρτινο άχυρο να μη ραγίσουν.

***

Από το ποιητικό έργο Η Μόνα παίζει (1961)

Adolphe William Bouguereau, Το τραγούδι των Αγγέλων. 1881. ...και το βιολί στη δοξολογία της Γέννησης. Ένας επίσης ονειρεμένος πίνακας. Παναγία και νεογέννητος Χριστός έχουν μαγευτεί από τη μελωδία των Αγγέλων. 

Ένας διάσημος πίνακας της Αναγέννησης που απεικονίζει τη χαρά της μουσικής μυσταγωγίας της Γέννησης και αποτυπώνει αριστοτεχνικά τη χαρμοσύνη ατμόσφαιρα της στιγμής. Στρατιές από χαρούμενα αγγελάκια χορεύουν και δοξολογούν πάνω από την ταπεινή φάτνη του Ιησού Χριστού, ενώ ξεχωρίζουν τρεις άγγελοι να άδουν τον ύμνο. Θεωρείται σπάνιο θέμα στην εικονογραφία της Γέννησης. 

Sadro Botticelli, Η Μυστική Γέννηση. 1500-1501. Εθνική Πινακοθήκη. Λονδίνο.  O μόνος υπογεγραμμένος πίνακας δια χειρός του Botticelli. Οι Άγγελοι δεν παίζουν μουσική, αλλά χορεύουν.

https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%94%CF%8C%CE%BE%CE%B1_%CE%B5%CE%BD_%CF%85%CF%88%CE%AF%CF%83%CF%84%CE%BF%CE%B9%CF%82_%CE%98%CE%B5%CF%8E_...

http://www.artinsociety.com/the-isenheim-altarpiece-pt-1-pestilence-and-the-concert-of-angels.html
https://www.wikiart.org/en/matthias-grunewald/nativity-and-concert-of-angels-from-the-isenheim-altarpiece-central-panel-1516
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Mystical_Nativity
https://www.nationalgallery.org.uk/paintings/piero-della-francesca-the-nativity
https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/art/great-works/great-works-the-nativity-1470-75-by-piero-della-francesca-8426410.html
https://www.revolvy.com/page/Marianne-Stokes
https://en.wikipedia.org/wiki/File:Marianne_Stokes_-_Angels_Entertaining_the_Holy_Child.jpg
https://uploads2.wikiart.org/images/william-adolphe-bouguereau/song-of-the-angels-1881.jpg

Αποχαιρετώντας τον Νοέμβριο. Ο σπορέας του Vincent Van Gogh και του J. François Millet,

Ο  Σπορέας

   Ας αποχαιρετήσουμε τον Νοέμβριο και ας υποδεχτούμε τον Δεκέμβριο, τον τελευταίο μήνα του έτους, με μία ελληνική παροιμία:

 Δεκέμβρης και δεν έσπειρες, λίγο σιτάρι θα ’χεις. 

  Η σπορά! αρχέγονη αγροτική εργασία του ανθρώπου που μεριμνά για την κάλυψη της πιο βασικής και στοιχειώδους ανάγκης, της τροφής. Η παροιμία αυτή μου θύμισε την απεικόνιση του σπορέα από τον γνωστό Ολανδό ζωγράφο Vincent Van Gogh.  Μία φιγούρα αγρότη σπέρνει δίπλα σ'ένα δέντρο, έχοντας πίσω του τον ήλιο την ώρα της Δύσης... Στο βάθος μόλις διακρίνονται τα σπίτια του χωριού.

Vincent Van Gogh, Ο σπορέας. 1888. Μουσείο Βαν Γκογκ. Άμστερνταμ.

Τον Νοέμβριο του 1888 ο Van Gogh ζωγραφίζει σε διάφορες παραλλαγές την εικόνα του σπορέα, που συχνά έβλεπε στους περιπάτους του στα περίχωρα της αγροτικής κωμόπολης Arl όπου ζούσε...

Vincent Van Gogh, Ο σπορέας. 1888. Ίδρυμα Ε. G. Bührle. Zυρίχη.

Vincent Van Gogh, O σπορέας στα περίχωρα του Αρλ. 1888. Armand Hammer Μουσείο Τέχνης. Λος Άντζελες.

Vincent Van Gogh, O σπορέας. 1888. Kröller-Müller Museum

 Μουσείο Τέχνης.

Vincent Van Gogh, Σπορέας στη Δύση του Ήλιου. 1888.

Vincent Van Gogh, Ο σπορέας. 1888. Μουσείο Βαν Γκογκ. Άμστερνταμ.

   Στον παρακάτω πίνακα η σπορά απεικονίζεται με τη σκοτεινή φιγούρα του αγρότη που σπέρνει το χωράφι από τον Γάλλο ζωγράφο Jean François Millet. Η εξαιρετική ρεαλιστική εικόνα του σπορέα του Millet θεωρείται ότι ενέπνευσε τον Van Gogh.

J. François Millet, Ο σπορέας, 1850. Μουσείο Καλών Τεχνών της Βοστόνης.

https://www.vangoghmuseum.nl/en/collection/s0029V1962

https://www.wikiart.org/en/jean-francois-millet/the-sower-1850
https://vangoghmuseum.nl/en/collection/s0029V1962?gclid=Cj0KCQiA3IPgBRCAARIsABb-iGIxyRDdLQNB6-PV7Pxoxp4wvDfT7jDuWsBko-cH21hqtS3wNVzoXj4aAr-2EALw_wcB
https://krollermuller.nl/en/vincent-van-gogh-the-sower
http://art-vangogh.com/arles_105.html
https://www.vangoghmuseum.nl/en/collection/d0348V1962
http://art-vangogh.com/arles_132.html
http://www.pemptousia.gr/2017/07/o-sporeas-tou-mige/

Το Φθινόπωρο στην ποίηση και τη ζωγραφική. Γυναίκες σε φθινοπωρινά τοπία. Μέρος Δεύτερο

Τα χειρόγραφα του Φθινοπώρου. Ένα ποίημα του Τάσου Λειβαδίτη και εικόνες με γυναίκες σε φθινοπωρινά τοπία

  Τελειώνει το Φθινόπωρο για ακόμη μια χρονιά. Αγαπημένη εποχή για ποιητές και ζωγράφους. Ο Νοέμβριος διανύει τις τελευταίες μέρες του. Ας το αποχαιρετήσουμε μ' ένα απόσπασμα από την ποιητική συλλογή του Τάσου Λειβαδίτη, Τα χειρόγραφα του Φθινοπώρου, μαζί με αγαπημένους πίνακες ζωγραφικής που απεικονίζουν γυναίκες σε φθινοπωρινά τοπία.

Carl Larsson, Φθινόπωρο. 1884.

Marry Cassatt, Φθινόπωρο ή το προφίλ της Λυδίας Cassatt (αδελφής της ζωγράφου). 1880. Musée du Petit Palais. Paris.

Φθινόπωρο

…καθένας μας έχει μια μυστική περιουσία από ξεχασμένες ταπεινώσεις.

 «Φθινόπωρο».

Ονειρεύομαι ένα άγαλμα να κλαίει μες στην ομίχλη,

έναν φυλακισμένο να τραγουδά,

μια γυναίκα να μην κλέβει τα χρόνια της,

ένα παιδί που να μη ρωτά.

George Henry (Scottish, 1858-1943), Φθινόπωρο.

Το φθινόπωρο θα μαζέψω όλα τα φύλλα στην πόρτα μου

να γείρει η χαμένη ζωή μου.

 «Φθινοπωρινό σούρουπο».

Από τα Χειρόγραφα του Φθινοπώρου του Τάσου Λειβαδίτη

Henri Le Sidaner, Ένα φθινοπωρινό απόγευμα. 1895.  Museo Thyssen Bornemisza. Madrid.

Carl Larsson, H Karin το Φθινόπωρο. 1884.

George Henry (1858-1943), Φθινόπωρο. Paisley Museum and Art Galleries.

George Henry (1858-1943), Φθινόπωρο, 1889.  Kelvingrove Art Gallery and Museum. Glasgow.

https://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=108
https://www.the-athenaeum.org/art/list.php?m=a&s=tu&aid=4094
https://artuk.org/discover/artworks/search/actor:henry-george-18581943/page/5
http://www.artnet.com/artists/george-henry/
https://www.museothyssen.org/en/collection/artists/sidaner-henri/autumn-evening
http://www.the-athenaeum.org/art/detail.php?ID=8448

Ο Άνεμος του Φθινοπώρου. Νίκος Εγγονόπουλος και Lucien Lévy-Dhurmer

Το Φθινόπωρο στην ποίηση και τη ζωγραφική. Ο άνεμος του Φθινοπώρου.
Ένα ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου και πίνακες ζωγραφικής του Lucien Lévy-Dhurmer

   Καθώς προχωράμε στο Φθινόπωρο, ο καιρός αγριεύει. 

Φυσάει σήμερα δυνατά και βρέχει. Φθινοπωρινή καταιγίδα και ανεμοθύελλα. Ουρλιάζουν οι ριπές των ανέμων και κυριαρχούν στο τοπίο...

Lucien Lévy-Dhurmer (1865-1933), Φθινόπωρο.

Ο άνεμος στροβιλίζει και σαρώνει τα ξερά κιτρινοκόκκινα πεσμένα στο έδαφος φύλλα... Φθινοπωρινά φύλλα παντού για να μας θυμίζουν τον κύκλο των εποχών και τον κύκλο της ζωής, τη φθορά και την αναγέννηση.

  Για αυτό σκέφθηκα τις ατμοσφαιρικές φθινοπωρινές εικόνες του Γάλλου συμβολιστή καλλιτέχνη Lucien Lévy-Dhurmer και το ποίημα του Νίκου Εγγονόπουλου "Περί ανέμων, υδάτων και άλλων πολλών".

Lucien Lévy-Dhurmer (1865-1933), Φθινόπωρο. Καταιγίδα. 1896.

Νίκος Εγγονόπουλος, Περί Ανέμων και Υδάτων και άλλων πολλών

…balancant le feston et l’ourlet…
                     CH. BAUDELAIRE

φυσάει ο άνεμος
του φθινοπώρου
και σαρώνει
πάνω στο πλακόστρωτο της αυλής
τα ξερά φύλλα
που επέσαν απ’ τα δέντρα
σκισμένες επιστολές
κουρέλια
πόθους
ελπίδες
όνειρα

Lucien Lévy-Dhurmer (1865-1933), Η ανεμοθύελλα ή η ριπή του ανέμου. 1896.

Lucien Lévy-Dhurmer (1865-1933), Η ανεμοθύελλα ή η ριπή του ανέμου. 1896.

άλλοτε ο άνεμος φυσά
κι’ ανοίγει τρύπες στο νερό
απ’ όπου αναβλύζουν
τα δάκρυα των ψαριών
λουλούδια
φραντζόλες
πόθοι
ελπίδες
όνειρα

Lucien Lévy-Dhurmer (1865-1933), Η ανεμοθύελλα. 1897.


κι’ άλλοτε ο άνεμος φυσά
και σε όχι πολύ παρωχημένες εποχές
«μούντερνε» κάτω από τις μακρυές τις φούστες
των ωραίων γυναικών
κι’ έφτανε μέχρι
τα ευγενικά τους κάλλη
τα μυστικά

Από το βιβλίο του Νίκου Εγγονόπουλου, Στην κοιλάδα με τους ροδώνες

Lucien Lévy-Dhurmer (1865-1933), Πορτρέτο νεαρής κοπέλας σε φθινοπωρινό 
τοπίο. 1896.

http://www.artnet.com/artists/lucien-l%C3%A9vy-dhurmer/?type=paintings
http://www.jasonjacques.com/historic/lucien-levy-dhurmer

https://imaginistes.wordpress.com/2018/09/28/%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%83-%CE%B5%CE%B3%CE%B3%CE%BF%CE%BD%CE%BF%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%83-%CF%80%CE%B5%CF%81%CE%AF-%CE%B1%CE%BD%CE%AD%CE%BC%CF%89%CE%BD-%CF%85%CE%B4%CE%AC%CF%84/

Το Πολυτεχνείο στην τέχνη. Πίνακες ζωγραφικής του Κώστα Μαλάμου και ένα ποίημα του Τάκη Σινόπουλου

Για την Επέτειο του Πολυτεχνείου

   Αυτές τις μέρες, κάθε χρόνο, θυμόμαστε τα γεγονότα του Πολυτεχνείου τον Νοέμβριο του 1973 και τον αγώνα εναντίον της Δικτατορίας του 1967-1974. Σαρανταπέντε χρόνια από την 17η Νοεμβρίου του 1973 έχουν πια περάσει. Όσοι υπήρξαμε παιδιά εκείνη την εποχή έχουμε μεγαλώσει και έχουμε μπει στην ηλικία της ωριμότητας, ενώ όσοι ήταν νέοι έχουν μάλλον γεράσει... Συνοδεύω αυτή την ανάρτηση μνήμης με έργα τέχνης της εποχής εμπνευσμένα από το ιστορικό γεγονός και ένα απόσπασμα από τον ποιητή Τάκη Σινόπουλο.

  Δεν ξέρω πια τι σημαίνει η επέτειος του Πολυτεχνείου για τους νεότερους και ποιο είναι το περιεχόμενο του εορτασμού. 

Ασφαλώς, όμως, πάντα μας γοητεύουν, μας συναρπάζουν οι εικόνες νέων ανθρώπων που εξεγείρονται και αγωνίζονται εναντίον της αυταρχικής εξουσίας των δικτατορικών καθεστώτων... Οι εικόνες της επόμενων ημερών και χρόνων του αγώνα είναι ίσως λιγότερο συναρπαστικές...

Κώστας Μαλάμος (1913-2007), Την άλλη μέρα. 1976.

Τάκη Σινόπουλου,  XVI, από το Δοκίμιο του 73-74

7/10/74 Η Ελλάδα ταξιδεύει χρόνια μέσα στην Ελλάδα ακολουθώντας το χυμένο αίμα το σπαταλημένο. Αίμα σταλαματιές κυλάνε στάζουν κάτω στον Άδη Πέφτουν απάνω στους νεκρούς οι σκοτωμένοι αλλάζουν θέση δεν ξυπνάνε. Μόνο το χέρι τους υψώνεται και δείχνει τη μεριά που περπατάνε οι δολοφόνοι. Η Ελλάδα ταξιδεύει χρόνια ανάμεσα στους δολοφόνους. Από την Ποιητική Συλλογή Το χρονικό (1975)

Κώστας Μαλάμος (1913-2007), Πρώτη Επέτειος. 1975. Εθνική Πινακοθήκη. Λεπτομέρεια.

http://www.nationalgallery.gr/el/sulloges/collection/sulloges/i-proti-epeteios.html

https://paletaart.wordpress.com/2012/07/11/%CE%BC%CE%B1%CE%BB%CE%AC%CE%BC%CE%BF%CF%82-%CE%BA%CF%8E%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%82-kostas-malamos-1913-2007/

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C113/351/2368,9023/extras/activities/index08_08_metaselida/index08_08_parallilo_sinopoulos.html

Στρατιώτες στο Αλβανικό Μέτωπο. Ένα ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου και φωτογραφίες του Δημήτρη Χαρισιάδη

Στρατιώτες στον  πόλεμο. Αλβανικό Μέτωπο. 1940.

   Ας κάνω μία επετειακή ανάρτηση για ακόμη μια φορά. 

   Σαν σήμερα, στις 28 Οκτωβρίου 1940, άρχισε ο ελληνοϊταλικός πόλεμος στο Αλβανικό Μέτωπο και η Ελλάδα εισήλθε στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τους Έλληνες να αμύνονται για τα πάτρια εδάφη... Σαν σήμερα, λοιπόν, γιορτάζουμε κάθε χρόνο την αρχή του πολέμου. Θυμόμαστε-τους θυμόμαστε; αναρωτιέμαι-αυτούς που με ενθουσιασμό και ορμή ξεκίνησαν για να πολεμήσουν στο Αλβανικό Μέτωπο. 

 Για αυτό, ας δούμε κάποιες εικόνες από το φωτογραφικό φακό ενός σημαντικού φωτογράφου, του Δημήτρη Χαρισιάδη, με σκηνές από την καθημερινή ζωή των στρατιωτών στο Αλβανικό Μέτωπο και ας διαβάσουμε ένα αντιπολεμικό ποίημα του Νικηφόρου Βρεττάκου. "Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο Μέτωπο", είναι ο τίτλος του. Ο φωτογράφος και ο ποιητής,  ο Χαρισιάδης και ο Βρεττάκος, υπηρέτησαν και οι δύο στο Αλβανικό Μέτωπο, γνώρισαν τη θύελλα του πολέμου και έζησαν τις στιγμές που αποτύπωσαν φωτογραφικά και ποιητικά...

Δημήτρης Χαρισιάδης, Χιονοθύελλα κοντά στον ποταμό Δεβόλη. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιωτική κατασκήνωση στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Μουσεία Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιωτική κατασκήνωση στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Μουσεία Μπενάκη.

Νικηφόρου Βρεττάκου, Ένας στρατιώτης μουρμουρίζει στο μέτωπο

Ποιος θα μας φέρει λίγον ύπνο εδώ που βρισκόμαστε;

Θα μπορούσαμε τότες τουλάχιστο

να ιδούμε πως έρχεται τάχατε η μάνα μας

βαστάζοντας στη μασχάλη της ένα σεντόνι λουλακιασμένο

με μια ποδιά ζεστασιά και κατιφέδες από το σπίτι μας.

Ένα φθαρμένο μονόγραμμα στην άκρη του μαντιλιού:

ένας κόσμος χαμένος.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Αλβανική Εκστρατεία. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Έφιπποι στρατιώτες στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Τριγυρίζουμε πάνω στο χιόνι με τις χλαίνες κοκαλιασμένες.

Ποτέ δεν βγήκε ο ήλιος σωστός απ' τα υψώματα του Μοράβα,

ποτέ δεν έδυσε ο ήλιος αλάβωτος απ' τ' αρπάγια της Τρεμπεσίνας.

Τρεκλίζω στον άνεμο χωρίς άλλο ρούχο,

διπλωμένος με το ντουφέκι μου, παγωμένος και ασταθής.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια

της πατρίδας μου

δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Δημήτρης Χαρισιάδης, Μεταγωγικά στην όχθη του ποταμού Δεβόλη. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες και ημιονηγοί στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτης σε ανοιχτό παράθυρο στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτης διαβάζει γράμμα. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δε θα μου πήγαινε αυτή η προσβολή περασμένη υπό μάλης,

δε θα μου πήγαινε αυτό το ντουφέκι αν δεν ήσουν εσύ,

γλυκό χώμα που νιώθεις σαν άνθρωπος,

αν δεν ήτανε πίσω μας λίκνα και τάφοι που μουρμουρίζουν

αν δεν ήτανε άνθρωποι κι αν δεν ήταν βουνά με περήφανα

μέτωπα, κομμένα θαρρείς απ' το χέρι του θεού

να ταιριάζουν στον τόπο, στο φως και το πνεύμα του.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες στη σειρά για το συσσίτιο στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες τρώνε στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Συσσίτιο στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Η νύχτα μάς βελονιάζει τα κόκαλα μέσα στ' αμπριά*·

εκεί μέσα

μεταφέραμε τα φιλικά μας πρόσωπα και τ' ασπαζόμαστε

μεταφέραμε το σπίτι και την εκκλησιά του χωριού μας

το κλουβί στο παράθυρο, τα μάτια των κοριτσιών,

το φράχτη του κήπου μας, όλα τα σύνορά μας,

την Παναγία με το γαρούφαλο, ασίκισσα*,

που μας σκεπάζει τα πόδια πριν απ' το χιόνι,

που μας διπλώνει στη μπόλια της πριν απ' το θάνατο.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες στο Αλβανικό Μέτωπο σε ώρες χαλάρωσης. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Μα ό,τι κι αν γίνει εμείς θα επιζήσουμε.

Άνθρωποι κατοικούν μες στο πνεύμα της Ελευθερίας

αμέτρητοι,

Άνθρωποι όμορφοι μες στη θυσία τους, Άνθρωποι.

Ένας μεγάλος καταυλισμός είναι η έννοια της αρετής.

Το ότι πεθάναν, δεν σημαίνει πως έπαψαν να υπάρχουν εκεί,

με τις λύπες, τα δάκρυα και τις κουβέντες τους.

Ο ήλιος σας θα 'ναι ακριβά πληρωμένος.

Αν τυχόν δεν γυρίσω, ας είστε καλά,

σκεφτείτε για λίγο πόσο μου στοίχισε.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Ξεψήρισμα στρατιώτη. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Στρατιώτες που πλένονται στο Αλβανικό Μέτωπο. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

(Σαν ήμουνα μικρός καθρεφτιζόμουνα στα ρυάκια

της πατρίδας μου

δεν ήμουν πλασμένος για τον πόλεμο).

Δημήτρης Χαρισιάδης, Παιδιά που παίζουν με ξύλα σε χωριό της Αλβανίας. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

Δημήτρης Χαρισιάδης, Αγόρι δίπλα σε βρύση σε χωριό της Αλβανίας. 1940. Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη.

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSDIM-E111/322/2164,7893/

https://www.benaki.gr/index.php?option=com_collections&view=creator&collectionId=20&id=111&lang=el