Άννα Αγγελοπούλου: Στο café της χαμένης νιότης, του Patrick Modiano

Patrick Modiano, Στο café της χαμένης νιότης

Διαβάζω τη νουβέλα του Patrick Modiano στο café της χαμένης νιότης. Μ' έχει συνεπάρει, μ΄έχει γοητεύσει η ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα της ιστορίας που αφηγείται ο Μοντιανό. Μ' έχει μαγέψει η αινιγματική αφήγηση με τις σιωπές, τους υπαινιγμούς και τις σκιές.

Ο συγγραφέας σκιαγραφεί το πορτρέτο μίας αινιγματικής νεαρής γυναίκας, που ζει στο Παρίσι τη δεκαετία του 60 και κάποια στιγμή εγκαταλείπει τον άχρωμο και βαρετό σύζυγό της και εξαφανίζεται από τη ζωή του. Την παρακολουθούμε να κινείται στους δρόμους του Παρισιού και να συχνάζει μαζί με άλλους μποέμ τύπους στο café της χαμένης νιότης, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα. Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για αυτήν, ούτε το πραγματικό της όνομα. Μόνο το ψευδώνυμό της, "Λουκί", με το οποίο την ονόμασε κάποιος από τους θαμώνες του café. Η αφήγηση της ιστορίας ξετυλίγεται μέσα από τις "φωνές" κάποιων που την γνώρισαν. Ο αναγνώστης ακούει τις "φωνές" τους να μιλάνε για αυτήν, αλλά χωρίς στην πραγματικότητα να μαθαίνει σαφείς και ακριβείς πληροφορίες για τη ζωή της. Ένας φοιτητής, ένας εν δυνάμει συγγραφέας, ο ιδιωτικό ντετέκτιβ που προσέλαβε ο άνδρας της για να την βρεί. Όλοι έχουν γοητευτεί από το μυστήριο που αποπνέει η "Λουκί". Όλοι προσπαθούν να την προσεγγίσουν, όμως αυτή παραμένει μακρινή, απρόσιτη, ανεξιχνίαστη. Μία παρουσία "θαμπή" που περιβάλλεται από ομίχλη. Παράλληλα ακούμε και την ίδια να μιλά και να περιγράφει με ασπρόμαυρες πινελιές τη ζωή της, με φόντο πάντα το Παρίσι, τους σκοτεινούς δρόμους μιας πόλης, που δεν είναι η "πόλη του φωτός".

Ο Πατρίκ Μοντιανό (γεν. 1945) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2014. Το έργο του χαρακτηρίζεται από χαμηλόφωνο ύφος, υπαινικτικούς τόνους, σιωπές και ποιητική ατμόσφαιρα σ' ένα ασπρόμαυρο Παρίσι με ανώνυμους, αινιγματικούς και μυστηριώδεις ήρωες που κινούνται ως οπτασίες και χάνονται στο σκοτάδι.

Παραθέτω λίγες σειρές από την αρχή της αφήγησης της νουβέλας στο café της χαμένης νιότης.

"Από τις δύο εισόδους του café εκείνη χρησιμοποιούσε πάντα την πιο στενή, αυτήν που την λέγαμε πόρτα του ίσκιου. Διάλεγε το ίδιο τραπέζι, στο βάθος της μικρής αίθουσας. Τον πρώτο καιρό, δεν μιλούσε σε κανέναν…

Εdward Hopper, Αυτόματο. 1927. Des Moines Art Center.

…Δεν ερχόταν μια σταθερή ώρα. Μπορεί να την βρίσκατε καθισμένη εκεί απ' τα χαράματα. αλλά μπορεί και να εμφανιζόταν γύρω στα μεσάνυχτα και να' μενε ως το κλείσιμο του μαγαζιού. Ήταν το café που, μαζί με το Bouquet και το Pergola, έμενε ανοιχτό ως πολύ αργά στη γειτονιά κι είχε την πιο αλλόκοτη πελατεία. Τώρα που έχει περάσει καιρός, αναρωτιέμαι μήπως και μόνο η παρουσία της ήταν αυτή που έκανε εκείνον το χώρο και εκείνους τους ανθρώπους να φαίνονται αλλόκοτοι, σαν να τους είχε όλους εμποτίσει με το άρωμά της.

Edgar Degas, Μέσα σ' ένα café. 1875-1876. Musée d; Orsay.

---

Πράγματι, όσο πιο πολύ το σκέφτομαι, τόσο πιο πολύ επιβεβαιώνεται η αρχική μου εντύπωση: είχε βρει καταφύγιο εδώ, στο Condé, σαν να' θελε να γλυτώσει από κάτι, να ξεφύγει από έναν κίνδυνο. Αυτή η σκέψη μού ήρθε βλέποντάς την μόνη, στο βάθος, σ' ένα σημείο όπου κανείς δεν μπορούσε να την προσέξει. Μα ούτε όταν ήταν συντροφιά με τους άλλους τραβούσε την προσοχή. Παρέμενε κλειστή και σιωπηλή άκουγε μόνο…"