Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Δευτέρα 19 Ιουνίου 2017

Πατέρας και κόρη. Το πρωινό άστρο του Γιάννη Ρίτσου

Το πρωινό άστρο. Ένα ποίημα από τον πατέρα στην κόρη

Το 1955 γεννιέται η κόρη του ποιητή Γιάννη Ρίτσου, Έρη. Την ίδια χρονιά ο ποιητής γράφει ένα εκτενές ποίημα που αποτελείται από δώδεκα ενότητες με τον τίτλο "Πρωινό Άστρο" που το αφιερώνει στην νεογέννητη κόρη του Έρη. Πρόκειται για ένα τρυφερότατο και άκρως λυρικό πατρικό μονόλογο που θυμίζει παραμυθένιο νανούρισμα. Το ποιητικό υποκείμενο, ένας πατέρας που απευθύνεται στο μωρό-κοριτσάκι του, εκφράζει με συγκίνησή την άμετρη αγάπη του μέσα από υπερεαλιστικές εικόνες της φύσης...Η γέννηση του παιδιού σημαίνει αναγέννηση του ίδιου του εαυτού του...

Berthe Morisot, Ο Ευγένιος Μανέ και η κόρη του στον κήπο. 1883.

Ο Γιάννης Ρίτσος με την κόρη του Έρη στο γραφείο του ποιητή.

Στην κόρη μου ΕΡΗ

Κοριτσάκι μου, θέλω να σου φέρω
τα φαναράκια των κρίνων
να σου φέγγουν τον ύπνο σου.


Θέλω να σου φέρω
ένα περιβολάκι
ζωγραφισμένο με λουλουδόσκονη
πάνω στο φτερό μιας πεταλούδας
για να σεργιανάει το γαλανό όνειρό σου.


Θέλω να σου φέρω
ένα σταυρουλάκι αυγινό φως
δυο αχτίνες σταυρωτές απ’ τους στίχους μου
να σου ξορκίζουν το κακό
να σου φωτάνε
μη μου σκοντάψεις, κοριτσάκι,
έτσι γυμνόποδο και τρυφερό
στ’ αγκάθι κ’ ενός ίσκιου.


Κοιμήσου.
Να μεγαλώσεις γρήγορα.
Έχεις να κάνεις πολύ δρόμο, κοριτσάκι,
κ’ έχεις δυο πεδιλάκια μόνο από ουρανό.
Κοιμήσου.


Το πρόσωπο της μητερούλας φέγγει
πάνω απ’ τους ρόδινους λοφίσκους του ύπνου σου
εαρινό φεγγάρι
ανάμεσα από τα στάχυα της έγνοιας της
και τα τριαντάφυλλα των τραγουδιών μου.


Κοιμήσου, κοριτσάκι.
Είναι μακρύς ο δρόμος.
Πρέπει να μεγαλώσεις.
Είναι μακρύς
μακρύς
      μακρύς ο δρόμος.



Ο Γιάννης Ρίτσος με τη γυναίκα και την κόρη του.

Ο Γιάννης Ρίτσος με την κόρη και τη γυναίκα του.


Πέρα όμως από την πατρική αγάπη, το ποιητικό υποκείμενο εκφράζει και το ανθρωπιστικό όραμά του για ένα καλύτερο κόσμο...


Κοιμήσου.
Να μεγαλώσεις γρήγορα.
Είναι πικρή – πικρή η ζωή μας, κοριτσάκι,
και πρέπει να τη σιάξουμε
γλυκειά – γλυκειά τη ζωή σου.


Γιατί δεν είναι κοριτσάκι,
να μάθεις μόνο
εκείνο που είσαι
εκείνο που έχεις γίνει,
είναι να γίνεις
ό,τι σου λέει
κι ο ρόδινος καρπός που πέφτει
κ’ η μακρινή σελήνη
στον κοντινό καθρέφτη.


Άλλη χαρά 
δεν είναι πιο μεγάλη
απ’ τη χαρά που δίνεις.

Να το θυμάσαι κοριτσάκι.
Πρέπει να φυλαχτούμε, κοριτσάκι.

Οι άνθρωποι είναι λυπημένοι – 
δε συχωρνάνε τη χαρά μας.
Πρέπει να θυμηθούμε, κοριτσάκι – 
οι άνθρωποι είναι κουρασμένοι.


Πρέπει να πάρουμε στα χέρια μας
τα πικρά τους χέρια
τα γονατισμένα χέρια τους. 


ΠΟΥ γύριζες κοριτσάκι, πριν έρθεις;
Εκεί που σμίγει η αγάπη της μητέρας
και του πατέρα,
εκεί που σμίγει η αγάπη των ανθρώπων
είναι η πατρίδα σου.
...
 
Berthe Morisot, O Ευγένιος Μανέ με την κόρη του στο Bougival. 1881. Musée Marmottan Monet,  Παρίσι.





4 σχόλια:

  1. Υπέροχα !!!
    Καλή εβδομάδα και καλή συνέχεια !!!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Το «Πρωινό άστρο» – μια μικρή εγκυκλοπαίδεια υποκοριστικών, όπως το αποκαλούσε ο ίδιος ο Ρίτσος- με αφορμή τη γέννηση της κόρης του, μιλά για τα πάντα, με αφάνταστη τρυφερότητα κι αγάπη. Τι να πρωτοδιαλέξεις από αυτό το έ ξ ο χ ο ποίημα.

    ...Κοριτσάκι
    πώς τα φίλιωσες όλα, πώς τα ’σμιξες –
    καμιά φωνή δε λέει μου «όχι»,
    έτσι καθώς με δένεις
    μ’ εχτρούς και φίλους
    με τα παλιά και τ’ αυριανά
    όλα αυριανά
    κι όλα για πάντα.

    Πού ’ναι ο παλιός γκρεμνός; – δε βλέπω –
    γκρεμνός δεν είναι –
    γεφύρι εσύ
    κι ούτε γεφύρι,
    ζωή.

    Ανάμεσα στη μάνα σου και μένα
    εσύ
    ανάμεσα στο χτες και τ’ αύριο
    εσύ
    ανάμεσα στο χώμα και το φως
    εσύ –
    η ζωή τραβάει, τραβάει
    κ’ η σιωπή
    άκου πώς μιλάει
    πώς χαμογελάει.

    Έτσι καθώς με φίλιωσες
    μ’ εχτρούς και φίλους
    οι φλέβες μου μες στα πουλιά
    οι ρίζες μου στη θάλασσα
    τα φύλλα μου στ’ αστέρια.
    Έτσι να κάνω θα διαβώ
    με μια μονάχα δρασκελιά
    γη κι ουρανό…

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι που συμπλήρωσες με τα αποσπάσματα αυτά. Όλα είναι υπέροχα. Ποιο να πρωτοδιαλέξεις; Καλή μας εβδομάδα!

      Διαγραφή