Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Δευτέρα 30 Ιουνίου 2014

Γυναίκες που θερίζουν. Μια φωτογραφία της Nelly και ένας πίνακας του Pissaro

Γυναίκες που θερίζουν
    Είναι μία υπέροχη φωτογραφία της γνωστής Ελληνίδας φωτογράφου Nelly's. Θα μπορούσε να είναι ιμπρεσιονιστικός πίνακας ζωγραφικής. Μαυροφορεμένες γυναίκες και παιδιά της Ηπείρου σε χωράφι με θημωνιές. Σκύβουν με τρυφερότητα πάνω από την κούνια ενός μωρού. Ο ήλιος στο βάθος με λευκά σύννεφα. 
   Εποχή του Μεσοπολέμου στην αγροτική ελληνική ύπαιθρο. Το θέμα είναι ηθογραφικό, αλλά και ταυτόχρονα βαθύτατο ανθρωπιστικό. Τότε που οι γυναίκες δούλευαν σκληρά στα χωράφια και αναγκάζονταν να έχουν μαζί και τα παιδιά τους, ακόμα και τα μωρά.



Nelly's, Ηπειρώτισες στις θημωνιές.  1930. Φωτογραφικό Ιστορικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.

Nelly's, Ηπειρώτισες στις θημωνιές.  1930. Η ίδια φωτογραφία σε πιο κοντινό πλάνο.
Βλ. Άλκης Ξανθάκης, Ιστορία της ελληνικής φωτογραφίας 1839-1970, Πάπυρος, 2008, σ. 298

...Και η φωτογραφία μου θύμισε έναν πίνακα του Γάλλου ζωγράφου Pissaro με θέμα τον θερισμό του καλοκαιριού στη γαλλική ύπαιθρο.

C. Pissaro, Ο θερισμός. 1882. Bridgestone Μουσείο. Τόκυο


http://annagelopoulou.blogspot.gr/2013/06/cammille-pissarro.html

http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Camille_Pissarro_-_The_Harvest.jpg

Θερισμός σιταριού τον Ιούνιο. Φωτογραφίες του Δ. Χαρισιάδη και ένας πίνακας του V. Van Gogh

Θερισμός σιταριού τον Ιούνιο

...Είναι εποχή θερισμού ο Ιούνιος...Έβλεπα τα θερισμένα σιταροχώραφα δίπλα στον αυτοκινητόδρομο, καθώς ταξίδευα και θυμήθηκα δύο παλιές ασπρόμαυρες φωτογραφίες του Δ. Χαρισιάδη που απεικονίζουν στιγμές θερισμού. 

Τέλη της δεκαετίας του 1950...Θερίζουν τα κίτρινα σιταροχώραφα...Κάπου στη Δυτική Μακεδονία. Τότε που ακόμα θέριζαν οι άνθρωποι και όχι οι μηχανές.

 Δ. Χαρισιάδης, Θερισμός σιταριού. Δυτική Μακεδονία. Ιούνιος 1957.

 Δ. Χαρισιάδης, Θερισμός σιταριού. Δυτική Μακεδονία. Ιούνιος 1957.


...Και από τις φωτογραφίες η σκέψη έφθασε σ' έναν από τους πολλούς πίνακες του Van Gogh που απεικονίζουν σιταροχώραφα.  Υπό το φως ενός εκτυφλωτικού ήλιου ο αγρότης θερίζει...

V. Van Gogh, Σιταροχώραφο με θεριστή και ήλιο. 1889. Μουσείο Van Gogh. Άμστερνταμ.
   
   O Van Gogh ζωγράφισε τον πίνακα στο Saint-Rémy, ένα μικρό χωριό κοντά στην Arles. Aπό τον Απρίλιο του 1889 νοσηλευόταν στο νοσοκομείο που βρισκόταν εκεί, λόγω των διανοητικών κρίσεων που τον βασάνιζαν. Στο νοσοκομείο συνέχιζε να ζωγραφίζει και να αναζητά την ηρεμία της ταραγμένης του ψυχής στη ζωγραφική. Οι γιατροί του επέτρεπαν να ζωγραφίζει στον κήπο και να βγαίνει από το νοσοκομείο στην ύπαιθρο όπου ζωγράφιζε εικόνες από τα τοπία της περιοχής και από την αγροτική ζωή.

Δημήτριος Χαρισιάδης, Μακεδονία. Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη, Τα Νέα, Αθήνα 2014, σ. 84-85
.
http://www.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=2935&lang=en
http://www.benaki.gr/index.asp?id=1020106&lang=gr







Σάββατο 28 Ιουνίου 2014

Καλοκαίρι στη Θεσσαλονίκη. Φωτογραφίες του Δ. Χαρισιάδη

Παλιές φωτογραφίες από τη Θεσσαλονίκη

   Μεταπολεμική Θεσσαλονίκη. Ιούνιος του 1946 είναι η χρονολογία των φωτογραφιών που τράβηξε στη Θεσσαλονίκη ο γνωστός φωτογράφος Δημήτριος Χαρισιάδης (1911-1993).
   Ο φακός του φωτογράφου αποτυπώνει στο ασπρόμαυρο φιλμ εικόνες-σκηνές από την καλοκαιρινή ραστώνη της πόλης. Εικόνες γαλήνης και ηρεμίας με ποιητικές φωτοσκιάσεις και παιχνίδια του φωτός σε άσπρο και μαύρο.

Δ. Χαρισιάδης, Θεσσαλονίκη. Ιούνιος 1946. Φωτογραφικό Αρχείο Μπενάκη.

Υπό το βλέμμα του Λευκού Πύργου, οι μικροί κολυμβητές ετοιμάζονται να βουτήξουν στα τότε ακόμα καθαρά νερά του Θερμαϊκού. Υπέροχος ουρανός με λευκά συννεφάκια...

Δ. Χαρισιάδης, Ο παγωτατζής. Θεσσαλονίκη. Ιούνιος 1946. Φωτογραφικό Αρχείο Μπενάκη.

   Σε φτωχογειτονιά της πόλης ο λευκοντυμένος πλανόδιος παγωτατζής πουλάει παγωτό στα ξυπόλυτα παιδάκια. 

Δ. Χαρισιάδης, Υπαίθρια μηχανή ζυγίσματος. Θεσσαλονίκη. Ιούνιος 1946. Φωτογραφικό Αρχείο Μπενάκη.

Στην παραλία, απέναντι από τον Λευκό Πύργο, μια υπαίθρια μηχανή ζυγίσματος...

Δ. Χαρισιάδης, Πλανόδιος φωτογράφος. Θεσσαλονίκη. Ιούνιος 1946. Φωτογραφικό Αρχείο Μπενάκη.

   Ένας πλανόδιος φωτογράφος φωτογραφίζει τα δύο φανταράκια που προφανώς έχουν έξοδο στην πόλη. Φόντο της φωτογραφίας ο Λευκός Πύργος με την ελληνική σημαία να κυματίζει σ΄έναν καλακαιρινό ουρανό με λευκά σύννεφα.

Δ. Χαρισιάδης, Η Αψίδα του Γαλερίου. Θεσσαλονίκη. Ιούνιος 1946. Φωτογραφικό Αρχείο Μπενάκη.

Μία κατεξοχήν σκηνή από την καθημερινότητα της Θεσσαλονίκης. Τότε το τραμ περνούσε κάτω από την Αψίδα του Γαλερίου, δηλαδή την Καμάρα...

Δημήτριος Χαρισιάδης, Μακεδονία. Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη, Τα Νέα, Αθήνα 2014, σ. 58-64.
http://www.benaki.gr/index.asp?id=1020106&lang=gr

Πέμπτη 26 Ιουνίου 2014

Γιώργος Σαραντάρης, Η φλόγα και η στάχτη των ματιών σου και John Atkinson Grimshaw, μια γυναίκα στον κήπο υπό το φως του φεγγαριού.


...Συνεχίζω με ένα ακόμα ποίημα του αγαπημένου μου Γιώργου Σαραντάρη. 

Η φλόγα και η στάχτη των ματιών σου

Η φλόγα και η στάχτη των ματιών σου
Η φυγή της λύπης σου
Έλα εδώ να σου τις πω πριν πέσουν
Πριν γίνουν λίμνη και ιτιές

Έλα εδώ
Τα δέντρα φίλησαν τα δέντρα
Το άρωμα ανέβηκε της γης
Το φεγγάρι κόπηκε
Κι έγινε χυμός.

Βλ. Γιώργος Σαραντάρης, Ποιήματα, Θεσσαλονίκη, εκδ. Ζήτρος, 1999, σ. 468.

Οι στίχοι αυτοί μου θύμισαν την ατμόσφαιρα μυστηρίου και ονείρου από έναν πίνακα του Βρετανού ζωγράφου John Atkinson Grimshaw. Μια γυναίκα στον κήπο κοιτάζει το εκτυφλωτικό φεγγάρι...

John Atkinson Grimshaw, Μια γυναίκα στον κήπο υπό το φως του φεγγαριού. 1882. Ιδιωτική Συλλογή.




Τετάρτη 25 Ιουνίου 2014

Τα μάτια σου απόψε. Ένα ποίημα του Γιώργου Σαραντάρη

Γιώργος Σαραντάρης, Τα μάτια σου απόψε...

Αγαπημένος μου ποιητής ο Γιώργος Σαραντάρης! Για αυτό, απόψε ας συγκινηθούμε μ' ένα ποίημα του που μιλά για τα "μάτια σου".

Τα μάτια σου απόψε έχουν παίξει με τα μαλλιά σου
Κι έγινες νεροσυρμή κι έγινες γαλάζιο σεργιάνι
Έγινες βουνοκορφή έγινες αμόλυντες ώρες
Η δική μου χαρά πίνει απ' τη χαρά σου
Η δική μου ζωή έχει ζωή και για σένα
Που' σαι τώρα νεράιδα στο δάσος
Χωρίς φωτιά. 

Βλ. Γιώργος Σαραντάρης, Ποιήματα, Θεσσαλονίκη, εκδ. Ζήτρος, 1998, σ. 468.

August Macke, Ένα ζευγάρι στο δάσος. 1912. Ιδιωτική Συλλογή.


Δευτέρα 23 Ιουνίου 2014

To Καλοκαίρι στη ζωγραφική. Νεαρή γυναίκα στην παραλία

Αμερικανικός ιμπρεσιονισμός. Willard Metcaff, νεαρή γυναίκα στην παραλία

   Κομψά ντυμένη κάθεται, μάλλον θλιμμένη, σ' ένα βράχο στην παραλία. Το περίεργο είναι ότι δεν έχει θέα στη θάλασσα. Είναι ένα κλασικό θέμα του αμερικανικού ιμπρεσιονισμού. Ο Willard Metcaff επικεντρώνει στη γυναικεία μορφή, στην έκφραση του προσώπου, στις λεπτομέρειες του ενδύματος. Η ατμόσφαιρα είναι ονειρική, αποπνέει γαλήνη και θλίψη.

  O Willard Leroy Metcaff (1858-1925) θεωρείται ένας από τους εκπροσώπους του Αμερικανικού ιμπρεσιονισμού. Σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών του Μουσείου της Βοστόνης και στη συνέχεια παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής στο Παρίσι. Ζωγράφιζε κυρίως τοπία της αμερικανικής υπαίθρου.

Willard Metcaff, Γυναίκα στην παραλία. 1878. Ιδιωτική Συλλογή.

http://www.wikiart.org/en/willard-metcalf/young-lady-on-the-beach


Κυριακή 22 Ιουνίου 2014

Ένα ποίημα του Ρώμου Φιλύρα και ένας πίνακας του Denis Maurice


Ρώμος Φιλύρας, Φτερούγα

1

Την ανωτέρα υπερφυία, την υψηλήν πνοή κι ορμή,
το πέταμα σ' άφθαστα ύψη, τα βάθη που πλέουν οι στοχασμοί,
πάντα ο νους μας, πάει να φθάσει, κι όλο θαρρεί και σταματά,
είναι τ' ασύλληπτο, ποτέ του οπού δεν φτάνει, όσ' αν πετά.
Φεβρ. 1936. Δημοσ.: 1981

Maurice Denis, H σκάλα στις φυλλωσιές. 1892. Prieuré. Saint Germain-en-Laye.





Παρασκευή 20 Ιουνίου 2014

Ο έρωτας στη ζωγραφική. Marc Chagall, Ερωτευμένοι στο φως του φεγγαριού

Marc Chagall, Ερωτευμένοι στο φως του φεγγαριού
    
    Είναι από τους πιο αντιπροσωπευτικούς πίνακες του Marc Chagall (1887-1985) όπου εμπλέκεται η πραγματικότητα με το όνειρο. Mέσα από ένα ανοιχτό παράθυρο βλέπουμε δύο ερωτευμένους να αγκαλιάζονται με πάθος υπό το σεληνόφως. Στο νυχτερινό ουρανό διακρίνουμε το φεγγάρι.  Κάτω ένας άγγελος να πετάει. Η φτερωτή μορφή του θυμίζει τον θεό Έρωτα. Στο νυχτερινό ουρανό διακρίνουμε το φεγγάρι. 
   Στον πίνακα συναντώνται ο λυρισμός, ο ρομαντισμός, το θρησκευτικό/υπερβατικό στοιχείο, η ονειρική ατμόσφαιρα και η ποιητικότητα του αφηρημένου, δηλαδή τα χαρακτηριστικά της τέχνης του Chagall.

Marc Chagall, Ερωτευμένοι στο φως του φεγγαριού. 1938. Ιδιωτική Συλλογή.

   …Και ακόμα δύο πίνακες με ένα ζευγάρι ερωτευμένων υπό το φως του φεγγαριού.

Marc Chagall, Ερωτευμένοι στο φως του φεγγαριού. 1938. Ιδιωτική Συλλογή.

Marc Chagall, Εραστές με μισό φεγγάρι. 1926. Ιδιωτική Συλλογή.


Πέμπτη 19 Ιουνίου 2014

Ποιήματα για τη βροχή. Κική Δημουλά, Μια μετέωρη κυρία

Απόψε το βράδυ, έβρεξε πάλι…και είπα να βγω στο μπαλκόνι για να αισθανθώ τη βροχή.


Κική Δημουλά, Μια μετέωρη κυρία

Βρέχει...
Μία κυρία ἐξέχει στὴ βροχὴ
μόνη
πάνω σ᾿ ἕνα ἀκυβέρνητο μπαλκόνι.
Κι εἶναι ἡ βροχὴ σὰν οἶκτος
κι εἶναι ἡ κυρία αὐτὴ
σὰν ράγισμα στὴ γυάλινη βροχή.
Τὸ βλέμμα της βαδίζει στὴ βροχή,
βαριὲς πατημασιὲς καημοῦ
τὸν βρόχινό του δρόμο
γεμίζοντας. Κοιτάζει...
Κι ὅλο ἀλλάζει στάση,
σὰν κάτι πιὸ μεγάλο της,
ἕνα ἀνυπέρβλητο,
νά ῾χει σταθεῖ
μπροστὰ σ᾿ ἐκεῖνο ποὺ κοιτάζει.
Γέρνει λοξὰ τὸ σῶμα
παίρνει τὴν κλίση τῆς βροχῆς
―χοντρὴ σταγόνα μοιάζει―
ὅμως τὸ ἀνυπέρβλητο μπροστά τῆς πάντα.
Κι εἶναι ἡ βροχὴ σὰν τύψη.
Κοιτάζει...
Ρίχνει τὰ χέρια ἔξω ἀπ᾿ τὰ κάγκελα
τὰ δίνει στὴ βροχὴ
πιάνει σταγόνες
φαίνεται καθαρὰ ἡ ἀνάγκη
γιὰ πράγματα χειροπιαστά.
Κοιτάζει...
Καί, ξαφνικά,
σὰν κάποιος νὰ τῆς ἔγνεψε «ὄχι»,
κάνει νὰ πάει μέσα.
Ποῦ μέσα ―
μετέωρη ὡς ἐξεῖχε στὴ βροχὴ
καὶ μόνη
πάνω σ᾿ ἕνα ἀκυβέρνητο μπαλκόνι.


Τετάρτη 18 Ιουνίου 2014

Προετοιμασία. Ένα ποίημα της Κικής Δημουλα

Κική Δημουλά, Προετοιμασία


Φορέσαμε μια ξαστεριά στα μάτια,
τη νύχτα
με τις φωτοβολίδες της ελπίδας κεντήσαμε,
και με συνέπεια εφοδιαστήκαμε.

Σκοτώσαμε την επιφύλαξη
με την αιχμή του απόλυτου,
και τη σιωπή μας
μ' ένα καΐκι προσωρινότητας φυγαδέψαμε.

Στρώσαμε το τραπέζι του αναπάντεχου
με δύο ποτήρια να κεράσουμε το ενδεχόμενο,
κι ανάβοντας το κερί της ευαισθησίας
πλάι στην καρδιά μας,
διαβάζουμε το λυρικό σαν όλα τηλεγράφημα
γεμάτο ανακωχή, ίσως και ειρήνη,
που μια στιγμή συνεπαρμένη
και κατάφωτη το φέρνει
συντεταγμένο από τη μοίρα μας
που με κηδεμονία αγέρωχη μας δένει.

Από την ποιητική συλλογή Έρεβος (1956)

Ed. Munch, Το φιλί. 1897. Μουσείο Munch.

http://www.the-athenaeum.org/art/full.php?ID=52296

Τρίτη 17 Ιουνίου 2014

Τάσος Λειβαδίτης, Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας


"Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας": Είναι από τα πιο δημοφιλή ποιητικά έργα του Τάσου Λειβαδίτη. Στίχοι τρυφεροί που συγκινούν για την απλότητα και το χαμηλόφωνο λυρισμό τους. Επιλέγω ένα απόσπασμα, που αγαπώ πολύ.

"Ναι, αγαπημένη μου. Πολύ πριν να σε συναντήσω
εγώ σε περίμενα. Πάντοτε σε περίμενα.

Σαν ήμουνα παιδί και μ' έβλεπε λυπημένο η μητέρα μου
έσκυβε και με ρωτούσε. Τι έχεις αγόρι;
Δε μίλαγα. Μονάχα κοίταζα πίσω απ' τον ώμο της
έναν κόσμο άδειο από σένα.
Και καθώς πηγαινόφερνα το παιδικό κοντύλι
είτανε για να μάθω να σου γράφω τραγούδια.
Όταν ακούμπαγα στο τζάμι της βροχής ήτανε που αργούσες ακόμα
όταν τη νύχτα κοίταζα τ' αστέρια ήτανε γιατί μου λείπανε
τα μάτια σου
κι όταν κτύπαγε η πόρτα μου και άνοιγα
δεν ήτανε κανείς. Κάπου όμως μες στον κόσμο ήτανε
η καρδιά σου που χτυπούσε.
Έτσι έζησα. Πάντοτε.
Και όταν βρεθήκαμε για πρώτη φορά-θυμάσαι;- μου
άπλωσες τα χέρια τόσο τρυφερά
σα να με γνώριζες από χρόνια. Μα και βέβαια
με γνώριζες. Γιατί πριν μπεις ακόμα στη ζωή μου
είχες πολύ ζήσει μέσα στα όνειρα μου
αγαπημένη μου

Marcus Stone (1840-1921). Ερωτευμένοι υπό το φως φεγγαριού.
http://melodymistblogspotcom-mistyclouds.blogspot.gr/2012/11/lovers-embracing-by-moon-by-marcus.html

Κυριακή 15 Ιουνίου 2014

Ανάγνωση. Πίνακες του Théo van Russelberghe

Πίνακες για την ανάγνωση

    Συνεχίζω με την εμμονή μου στους πίνακες που απεικονίζουν ανάγνωση βιβλίων ή μάλλον θα έλεγα ότι απεικονίζουν μία στιγμή ακρόασης: ακρόαση της ανάγνωσης βιβλίου.
Μία γυναικεία συντροφιά σ' ένα ειδυλλιακό κήπο. Φορούν υπέροχα αιθέρια φορέματα των αρχών του 20ού αιώνα. Η μία κρατά ένα βιβλίο και διαβάζει, οι άλλες την ακούν με προσοχή. 

                   Théo van Russelberghe, Ανάγνωση στον κήπο. 1902. Ιδιωτική Συλλογή.
 
...Και επειδή κάποιος μου είπε "γιατί μόνο γυναίκες που διαβάζουν και όχι άντρες;". Ιδού και ένας πίνακας με ανάγνωση ανδρών.
Ο παρακάτω πίνακας έχει ιστορία: O Bέλγος μεταϊμπρεσιονιστής και ποαντιγιστής ζωγράφος Théo van Russelberghe απεικονίζει τη συνάντηση μιας ομάδας Βέλγων και Γάλλων καλλιτεχνών στο Παρίσι, στο σπίτι του ποιητή Emile Verharen. Στις αρχές του 20ού αιώνα οι συναντήσεις τους γινόντουσαν κάθε Δευτέρα. Ο Emile Verharen είναι ο άνδρας με το φωτεινό κόκκινο ένδυμα που διαβάζει με δραματικό τρόπο την ποίησή του στους ακροατές της συντροφιάς.

                            Théo van Russelberghe,  Η ανάγνωση. 1903. Μουσείο Καλών Τεχνών. Ghent.

http://www.mskgent.be/en/collection/1900-three-portraits/theo-van-rysselberghe-the-lecture-by-emile-verhaeren

http://www.wikiart.org/en/theo-van-rysselberghe/a-reading-in-the-garden-1902

Μπερνάρντο Σοάρες (Φερνάντο Πεσσόα), Από το βιβλίο της ανησυχίας

Για τους ονειροπόλους, ένα απόσπασμα από το βιβλίο της ανησυχίας του Φερνάντο Πεσσόα.

Gustave Caillebotte, Νεαρός άνδρας στο παράθυρο. 1875. Ιδιωτική Συλλογή.

"...Δεν έκανα τίποτα άλλο από το να ονειρεύομαι. Αυτό ήταν, και μόνο αυτό, το νόημα της ζωής μου. Ποτέ δεν είχα άλλη πραγματική ενασχόληση πέρα από την εσωτερική μου ζωή. Οι μεγαλύτερες συμφορές της ζωής μου σβήνουν όταν ανοίγοντας το παράθυρο μέσα μου μπορώ και τις ξεχνώ κοιτάζοντας την αδιάλειπτη κίνηση εντός μου.
    Ποτέ δεν θέλησα να είμαι τίποτα άλλο πέρα από ονειροπόλος. Σε όποιον μου είπε να ζήσω δεν έδωσα ποτέ σημασία. Ανήκα ανέκαθεν σ' αυτό που δεν είναι όπου είμαι και σ' αυτό που ποτέ δεν μπόρεσα να είμαι. Ό,τι δεν είναι δικό μου, όσο ταπεινό και να είναι, είχε πάντα ποίηση για μένα. Ποτέ δεν αγάπησα άλλο από το τίποτα. Ποτέ δεν επιθύμησα άλλο από αυτό που δεν μπορούσα να φανταστώ. Από τη ζωή τίποτα άλλο δεν ζήτησα πέρα από το να περάσει από μέσα μου χωρίς να την αισθανθώ. Από την αγάπη το μόνο που ζήτησα ήταν να μείνει για πάντα ένα όνειρο μακρινό. Από τα εσωτερικά μου τοπία, όλα τους μη πραγματικά, αυτό που με είλκυε ήταν το μακρινό, και τα τοξωτά γεφύρια που έσβηναν, σχεδόν στην απόσταση των τοπίων των ονείρων μου, είχαν μια γλυκύτητα ονείρου σε σχέση με άλλα μέρη του τόπου-μια γλυκύτητα που μ' έκανε να τ' αγαπώ.
   Η μανία μου να δημιουργώ έναν κόσμο ψεύτικο με συνοδεύει ακόμα, και μόνο με το θάνατό μου θα μ' εγκαταλείψει…"

Μπερνάρντο Σοάρες (Φερνάντο Πεσσόα), Το βιβλίο της ανησυχίας, τ. Α΄, μετάφραση Μαρία Παπαδήμα, εκδόσεις Εξάντας, Αθήνα 2004, σ. 141-142.

Gustave Caillebotte, Ανηφορικό μονοπάτι. 1881. Ιδιωτική Συλλογή.



Τετάρτη 11 Ιουνίου 2014

Η αγάπη στην ποίηση. Ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον

Ποιήματα της Έμιλυ Ντίκινσον για την αγάπη


Να περιμένεις μία Ώρα-είναι πολύ-
Αν η Αγάπη είναι λίγο πιο πέρα-
Και λίγη-μια Αιώνια αναμονή-
Αν η Αγάπη είναι στο τέρμα-
(1863)

Όλα όσα υπάρχουν είναι Αγάπη,
Αυτό μόνο γνωρίζουμε γι' Αυτήν
Και αρκεί, έπρεπε νά' ναι το φορτίο
Ανάλογο με την υποδοχή.
(χ.χ.)

Emily Dickinson, Το ανεξάντλητα Σημαίνον. 91 Ποιήματα, Επιλογή-Μετάφραση-Πρόλογος Έλλη Συνοδινού, Ιδεόγραμμα, Αθήνα 2004, σ. 28, 41.

P. A. Renoir, Στον κήπο. 1885. Μουσείο Ερμιτάζ. Αγ. Πετρούπολη.

http://www.arthermitage.org/Pierre-Auguste-Renoir/In-the-Garden.html

Δευτέρα 9 Ιουνίου 2014

Το καλοκαίρι στη ζωγραφική. Πίνακες του Théo van Rysselberghe

Περίπατος στην παραλία
   
   Θέλω να κάνω μία "καλοκαιρινή" ανάρτηση σήμερα. Ας προσπαθήσουμε να αφηγηθούμε την ιστορία που μας διηγούνται οι δύο παρακάτω πίνακες του Βέλγου ζωγράφου Théo van Rysselberghe, δείγματα μεταϊμπρεσιονιστικού πουαντιγισμού. Είναι μία καλοκαιρινή ημέρα, αρχές του καλοκαιριού. Οι λευκοφορεμένες κυρίες κάνουν μία βόλτα στην παραλία. Ανεμίζουν τα φορέματα. Φυσάει, μάλλον λιγάκι. Πρέπει να κρατήσουν τα καπέλα τους, για να μην τα πάρει το αεράκι.

Théo van Rysselberghe, Περίπατος. 1901. Βασιλικά Μουσεία Καλών Τεχνών του Βελγίου. Βρυξέλλες.

   Τις απογευματινές ώρες της ημέρας θα τις περάσουν στον κήπο. "Τσάι στον κήπο"…Η μία κεντά, η δεύτερη κρατά το φλιτζάνι και κοιτάζει αφηρημένη και η τρίτη διαβάζει το βιβλίο της. Μία καλοκαιρινή ημέρα ραστώνης των γυναικών της ευρωπαϊκής μεγαλοαστικής τάξης των αρχών του 20ού αιώνα. Η ημέρα κυλά αργά με ρυθμούς βραδείς…Τι μπορεί να σκέφτονται, τι μπορεί να ονειρεύονται, τι μπορεί να περιμένουν αυτές οι γυναίκες;

Théo van Rysselberghe, Καλοκαιρινό απόγευμα. Τσάι στον κήπο. 1901. Ιδιωτική Συλλογή.

Κυριακή 8 Ιουνίου 2014

Ένα ακόμα ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον και πίνακες του Théo van Rysselberghe

 

   Επειδή χθες μου χάρισαν ένα λουλούδι ή μάλλον δύο λουλούδια, συνεχίζω σήμερα με ένα ακόμα ποιηματάκι της αγαπημένης μου Έμιλυ Ντίκινσον…και μην προσπαθήσετε να αναλύσετε το νόημα των στίχων. Η ποίηση της Έμιλυ Ντίκινσον δεν "αναλύεται".


Κρύβομαι στο λουλούδι μου,
Που ενώ στο Βάζο σου μαραίνεται,
Νιώθεις, εσύ, για μένα, ανύποπτος-
Μια μοναξιά σχεδόν.
(1864)

Από το βιβλίο Emily Dickinson, Το ανεξάντλητα Σημαίνον. 91 ποιήματα (επιλογή-μετάφραση-πρόλογος Έλλη Συνοδινού), εκδ. Ιδεόγραμμα, Αθήνα 2006, σ. 108.

   Και αφού μιλάμε για "βάζα με λουλούδια", ιδού δύο πίνακες του Βέλγου ζωγράφου μεταϊμπρεσιονιστή και πουαντιγιστή ζωγράφου Théo (Théophile) van Rysselberghe  (1862-1926).

Théo van Rysselberghe, Νεαρό κορίτσι με βάζο με λουλούδια. Ιδιωτική Συλλογή.

Théo van Rysselberghe, Λευκές παιωνίες. 1913. Ιδιωτική Συλλογή. 




Πέμπτη 5 Ιουνίου 2014

Ο έρωτας στη ζωγραφική. Περαστική καταιγίδα. Ένας πίνακας του James Tissot

James Tissot, μια περαστική καταιγίδα

   Πολλές καταιγίδες επεφύλασσαν οι πρώτες ημέρες του Ιουνίου. Ευτυχώς, είναι μάλλον περαστικές. Πιστεύω, δηλαδή, ότι είναι "περαστικές". Ιδού, λοιπόν, και ένας πίνακας του Γάλλου ζωγράφου James Tissot με θέμα μία "περαστική καταιγίδα".
   Ο Tissot συνήθιζε να ζωγραφίζει σκηνές με φόντο παράθυρα. Έτσι, στην κύρια σκηνή εγκιβωτίζει την εικόνα που φαίνεται από το παράθυρο. Στο παρακάτω έργο ο ζωγράφος "παίζει" με τη φυσική κατάσταση που απεικονίζεται στο τοπίο του εξωτερικού χώρου και την ψυχική κατάσταση των προσώπων του εσωτερικού χώρου. Σε πρώτο πλάνο μία νεαρή γυναίκα βρίσκεται ξαπλωμένη στον καναπέ και έχει γυρίσει την πλάτη της στον άνδρα που στέκεται στη βεράντα και κοιτάζει μέσα στο δωμάτιο από το παράθυρο. Προφανώς, είναι δύο ερωτευμένοι που έχουν μαλώσει. Η κοπέλα φαίνεται αναστατωμένη και τον κρατά επιδεικτικά σε απόσταση. Τα παράθυρα και η ανοιχτή μπαλκονόπορτα του δωματίου, που βρίσκονται πίσω από την κοπέλα, έχουν θέα στο λιμάνι με τα ιστιοφόρα. Στο βάθος διακρίνουμε συννεφιασμένο τον ουρανό…Ο φωτισμός του τοπίου δείχνει πως έρχεται καταιγίδα...

J. Tissot,  Μια Περαστική καταιγίδα. 1876. Beaverbrook Art Gallery (New Brunswick, Canada).

   Ένας υπέροχος πίνακας με πραγματικά ατμοσφαιρικό φωτισμό τόσο στον εσωτερικό όσο και τον εξωτερικό χώρο. Πρόκειται για ένα δωμάτιο με ονειρική θέα στο λιμάνι. Η καταιγίδα της φύσης συνδυάζεται με την "καταιγίδα" της σχέσης του ζευγαριού. Όπως στη φύση έτσι και στη σχέση των δύο νέων, η καταιγίδα είναι περαστική. Ή μήπως δεν είναι;

Έμιλυ Ντίκινσον. Ένα ποίημα για το βιβλίο


Για το βιβλίο

   Έχω αρχίσει να διαβάζω ένα πολύ αγαπημένο βιβλίο. Το κρατούσα για καιρό στη βιβλιοθήκη "άθικτο", να περιμένει…και τώρα ωρίμασε η στιγμή της ανάγνωσης…Για αυτό, ιδού ένα ποίημα της Έμιλυ Ντίκινσον για το βιβλίο.

Σαν το Βιβλίο καμιά Φρεγάτα δεν υπάρχει
Μακριά σε Χώρες να μας πάει
Ούτε της Κούρσας Άλογα που ορθώνονται
Σαν μια Σελίδα Ποίησης που ορμάει-
Ταξίδι σαν κι αυτό και πένητες μπορούν να κάνουν
Χωρίς Διοδίων βάρη-
Πόσο το Άρμα είναι λιτό
Ψυχή όταν κουβαλάει.
(1873)

Βλ. Emily Dickinson, Το ανεξάντλητα Σημαίνον. 91 Ποιήματα. Επιλογή, Μετάφραση, Πρόλογος Έλλη Συνοδινού, Ιδεόγραμμα, Αθήνα 2006, σ. 106.

J. Tissot, Γυναίκα που διαβάζει σε δωμάτιο με θέα στο λιμάνι. 1876-78. Ιδιωτική Συλλογή.