Σαπφώ. Για τη Σελήνη.
Το σεληνόφως και οι αστερόεσσες νύχτες υπήρξε κατεξοχήν αγαπημένο θέμα των ποιητών και των καλλιτεχνών του ρομαντισμού. Αμέτρητα είναι τα έργα των ποιητών, ζωγράφων και μουσικών στα οποία αποτυπώνονται εικόνες από σεληνόφωτες βραδιές. Το θέμα έχει εμπνεύσει και τους Αρχαίους Έλληνες λυρικούς ποιητές. Στον παρακάτω πίνακα του γνωστού Ρώσου ζωγράφου Ivan Aivazovsky (1817-1900) απεικονίζονται οι λυρικοί ποιητές της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας να ατενίζουν τη θάλασσα υπό το σεληνόφως σε μία παραλία της Αρχαίας Ελλάδας.
"κι ὅσ’ ἄστρα γύρω βρίσκονται στὴν ἔκπα
γλη σελήνη παρευθὺς τὸ φωτεινὸ τους πρό
σωπο κρύβουν κάθε φορὰ ποὺ ἐκείνη ὁλόγιο
μη καταλάμπει τὴ γῆ τὴ σκοτεινὴ ἀνεβαί
νοντας ~ ἀσημοκαπνισμένη."
Ανασύνθεση και απόδοση από τον Οδυσσέα Ελύτη
"Τ᾽ αστέρια γύρω απ᾽ τ᾽ όμορφο φεγγάρι
τη φωτεινή θωριά τους πάλι κρύβουν,
όταν γεμάτο λάμπει επάνω (σ᾽ όλη)
τη γη…..
ασημένιο."
σε μετάφραση Ηλία Βουτιερίδη
"Τ᾽ αστέρια γύρω στο φεγγάρι τ᾽ όμορφο
πώς κρύβουν όλα τη φεγγοβολή τους,
κάθε φορά που ολόγιομο το φως του
στη γη χαρίζει."
μετάφραση Ι.Θ. Κακριδή
"Τ᾽ αστέρια γύρω από την όμορφη σελήνη, κρύβουν το λαμπρό τους πρόσωπο, όταν αυτή ολόγεμη φέγγει πάν᾽ απ᾽ τη γη… ασημένια."
σε μετάφραση Ι.Ν. Καζάζη
Ένα ακόμα απόσπασμα της Σαπφούς για τη σελήνη
"δέδυκε μὲν ἀ σελάννα
καὶ Πληΐαδες· μέσαι δὲ
νύκτες, παρὰ δ᾿ ἔρχετ᾿ ὤρα,
ἔγω δὲ μόνα κατεύδω".
"Η Σελήνη και οι Πλειάδες έδυσαν,
είναι μεσάνυχτα· εποχή, ώρα, νιότη
παρέρχονται κι εγώ κοιμάμαι μόνη."
Aπόδοση K. Καστοριάδη
"Γρήγορα η ώρα πέρασε, μεσάνυχτα κοντεύουν,
πάει το φεγγάρι πάει κι η Πούλια βασιλέψανε -
και μόνο εγώ κείτομαι δω μονάχη
κι έρημη."
ανασύνθεση και απόδοση του Οδυσσέα Ελύτη
"Πάει το φεγγάρι, η Πούλια σβεί στον ουρανό,
μεσάνυχτα σημαίνει,
περνάν οι ώρες… κι άχ εγώ
μονάχη πλαγιασμένη!"
απόδοση Αλεξάνδρου Πάλλη
"Το φεγγαράκι εμίσεψε
μεσάνυχτα σημαίνει, οι ώρες φεύγουν και περνούν
κι εγώ κοιμάμαι μόνη…."
απόδοση Αργύρη Εφταλιώτη
Σαπφικόν Παράπονον του Παύλου Νιρβάνα
Πίσω απ’ τον λόφον έγειρεν ερωτικά η Σελήνη,
έσβησε η Πούλια στον γλαυκό της Λέσβος ελαιώνα
και τα γλυκά μεσάνυχτα στρώνουνε γάμου κλίνη…
Ώ σαπφικό παράπονον: “Εγώ καθεύδω μόνα.”
Aνθολογία Αρχαίας Λυρικής Ποίησης. Ψηφίδες της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.
Σαπφώ Αποσπάσματα Loeb Classical Library
Mετάφραση του ποιήματος από τον Κ. Καστοριάδη
http://www.aoidoi.org/poets/sappho/sap-2.html
Οδυσσέας Ελύτης-Σαπφώ. Fractalart.
Η Σαπφώ του Ελύτη, Το περιοδικό
https://www.filologikos-istotopos.gr/2018/01/21/sapfo-dedyke-m%E1%BD%B2n-%E1%BC%80-selanna-edyse-to-fengari/
Childe Hassam, Γυναίκα στο μπαλκόνι
ΚΑΛΟ ΜΟΥ ΦΕΓΓΑΡΙ
ΑπάντησηΔιαγραφήΚαλό μου, ερωτευμένο φεγγάρι
- είμαι μόνος -
καθώς μπαίνεις από το παραθύρι
αλαφρώνεις τη νύχτα μου.
- Είμαι μόνος -
και τα βιβλία δε με διδάξανε τίποτε.
Μόνος
δίπλα σε βιβλία και περιοδικά
σε σοφία, σε ήρωες, σε υπεράνθρωπους,
τους χαϊδεύεις, ερωτευμένο φεγγάρι,
καθώς ψάχνουν για ένα χέρι,
τρελοί ακουμπάνε απαλά
σε δοκάρια, νομίζουν για χέρια
το χρυσό, το βολάν, τη σοφία
- είμαι μόνος -
κραυγάζουν πως κινδυνεύουν,
σ' ένα πνιγμένο,
τι να τους κάνω ;
Έχω πιεί τόση θάλασσα!
Περιμένω τηλεφώνημα
- είμαι μόνος -
μ' αφήνει να περιμένω,
δεν έρχεται πιά ή έρχεται
να με χαϊδέψει με γνωμικά :
τι λέει ο Φλωμπαίρ, ο Ντοστογιέφσκη,
τι εγώ έχω πει για πνιγμούς, για θανάτους,
μ' ακουμπάει σ' ένα στρώμα και φεύγει,
δε θέλω ν' αναρρώσω,
(γιατί να πέφτω σε κρεβάτια ),
μ' αρέσει να πνίγομαι σε κάποια μάτια,
μη με βγάζεις της λέω απ' τη θάλασσά τους
- είμαι μόνος -
πρέπει να ξαναρχίσεις,
τι ; πότε ; Περάσαν τα χρόνια.
Καλό μου φεγγάρι
- είμαι μόνος -
ποιος είμαι ; ο Δημήτρης, ο Ιβάν, ο Αλιόσα
ο κ. Κ. του Κάφκα ;
Τους βαρέθηκα,
φέξε να μου να βρω ένα χέρι
με κερκίδα, ωλένη, με δάχτυλα.
Το βρήκα και με μαστίγωσε.
Φέξε μου γι' άλλο και γι' άλλο,
τι ωραίο το μάτωμα!
βαρέθηκα την περιγραφή της θωπείας,
θα σας κάψω βιβλία μου
- είμαι μόνος -
μ' έφαγε η σοφία σας,
μην αγοράζετε βιβλία
θα σας ρημάξουν μια μέρα.
Καλό μου φεγγάρι,
ότι έχω γράψει
είναι ένα γράμμα στον έρωτα.
Σαν ένα παράξενο ζώο
ακολουθώ τους ανθρώπους
στο δρόμο, στο σπίτι, στο όνειρο.
Τους βλέπω σαν χέρια,
τους ακούω σαν νάταν αηδόνια,
κομπάζω ντυμένος τα γιορτινά μου.
Γελούνε με τα ερωτικά μου γράμματα.
Καλό μου φεγγάρι,
μην τους φέγγεις,
δεν πρέπει να τα διαβάζουν,
και μένα μην μου φέγγεις να γράφω,
δε χρειάζονται αυτά,
οι στίχοι μ' έφαγαν
σαν νάταν τα στόματα των σπαραχτών μου.
Είμαι μόνος.
Έστησα μιαν αψίδα,
έπλασα είδωλα, εμψύχωσα πετρωμένους,
οργάνωσα γιορτές,
πέρασα από κάτω,
είχα πιστέψει πως έγινα ένδοξος
- είμαι μόνος -
τα θούρια έφταναν σε άλλες μοναξιές,
έραινα με λουλούδια τη δόξα μου.
Επί τέλους, τα χρόνια δεν έχουν σημασία,
γίνεσαι ρόδο, γαρούφαλο, πανσές,
κήπος ο κόσμος στα μάτια σου,
τι είναι αυτά που είχα τραγουδήσει
τα μελαγχολικά; σκίστα ψυχή μου,
χαρά, λησμόνησε τα - έλεγα -
δεν είχα φρύγανα τότε
ν' ανάψω φωτιά,
τώρα ξυλοκόπησα δάση,
χειμώνα καταραμένε, ζεστάθηκα,
πάρτε τα μάλλινα μου ξεπαγιασμένοι,
ιδού γυμνός, φυσικός κι ωραίος ακόμα
κοιτάζω το ερημητήριο που κατεδάφισα.
Καλό μου φεγγάρι,
γιατί με παραπλάνησες
παίζοντας φωτεινές συναυλίες
πάνω σε πρόσωπα σκοτεινά ;
όψη λυπημένη, ψυχή ποντισμένη σε βυθούς,
μάτια πλημμυρισμένα από εκκλησίες,
το ανέκφραστο με υψωμένα χέρια,
έτσι την έβλεπα.
Αλλά τούτα είμουν εγώ,
δεν τόξερα πως έβλεπα σε καθρέφτη.
Απορούσε
που της έριχνα ένα σκοινί
εκεί στα ρηχά που κολυμπούσε.
Καλό μου φεγγάρι,
άφησε με να δω καθαρά,
μου έλειψε η κόλαση κι ακόμα
με παραπλάνησε ο Αλιγκιέρι.
Τώρα είμαι μόνος,
και ακόμα τα τέρατα είναι μια συντροφιά.
Καταραμένη ωραία ζωή,
καταραμένη ωραία αγάπη
σας δίψασεν η γλώσσα μου.
Καλό μου φεγγάρι,
το ωραίο είναι η έκφραση του ανεκπλήρωτου.
Ώ σύ γλυκιά μελαγχολία του Μπερλιόζ,
Ώ πόνε τρυφερέ του Μπετόβεν,
Ώ ασίγαστο πάθος του Μπωντλαίρ,
στο διάβολο αυτό το ωραίο
που σας εστέρησε την εκπλήρωση.
Το ξέρουμε πιά
οι ζωγραφιές ψεύτικες, ψεύτικες οι απεικονίσεις
γιατί η ζωή έξω απ' τους πίνακες σφαδάζει.
Καλό μου φεγγάρι
σου μίλησα άσχημα,
έχασα τη λαλιά μου.
Δεν έχω ύπνο
αλλά ούτε και θέλω να κοιμηθώ.
Μη φύγεις. Σου υπόσχομαι :
Θα ξαναγίνω αηδόνι.
ΚΡΙΤΩΝ ΑΘΑΝΑΣΟΥΛΗΣ, ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΜΟΥ ΣΥΜΠΑΝ, ΔΙΦΡΟΣ ΑΘΗΝΑ 1969
ΥΓ. Φιλώ σας!
Πολύ ωραίο το ποίημα!
ΔιαγραφήYπέροχο, Rosa. Δεν το ήξερα. Σ' ευχαριστώ από καρδιάς. Την αγάπη μου!
ΑπάντησηΔιαγραφήΣυγχαρητήρια για το ιστολόγιό σας! Με πολλή εκτίμηση, Γεράσιμος Μοσχόπουλος.
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρομαι πολύ που σας αρέσει! Εύχομαι "καλή Χρονιά" με υγεία!
ΔιαγραφήΝα είστε καλά! Καλή χρονιά!
ΔιαγραφήΠολύ όμορφο!
ΑπάντησηΔιαγραφήΧαίρομαι που σας αρέσει! Καλή Χρονιά με υγεία!
Διαγραφή..όαση η ποίηση..μια νύχτα σσν κι αυτή...
ΑπάντησηΔιαγραφήΕυχαριστώ!!+
Ευχαριστώ πολύ για το σχόλιο. Χαίρομαι πολύ που "νύχτες σαν κι αυτές" η ποίηση και γενικά η τέχνη γενικότερα μπορεί να αποδειχθεί λυτρωτική.
Διαγραφή