Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τετάρτη 2 Δεκεμβρίου 2015

Ο χειμώνας στην art nouveau ζωγραφική και στην ποίηση. Πίνακες της Elisabeth Sonrel και ένα ποίημα της Μυρτιώτισσας για το χιόνι

O χειμώνας της Elisabeth Sonrel

  Είναι χειμωνιάτικες εικόνες της Elisabeth Sonrel (1874-1953), Γαλλίδας ζωγράφου, σχεδιάστριας και εικονογράφου του κινήματος art nouveau. Στα τοπία και τις γυναικείες προσωπογραφίες της Sonrel διακρίνουμε χαρακτηριστικά της αλληγορίας, του συμβολισμού, και του μυστικισμού, ενώ είναι εμφανής και κάποια επιρροή από τους Προραφαηλίτες ζωγράφους.
    Η παρακάτω εικόνα είναι μία αλληγορία της εποχής του Χειμώνα. Σ' ένα χιονισμένο δάσος λευκοφορεμένες γυναικείες μορφές συμβολίζουν τον Χειμώνα.

Elisabeth Sonrel, Χειμώνας. 1890.

    Στην παρακάτω κάρτα μία λευκοφορεμένη γυναικεία μορφή ανάμεσα σε χιονισμένα λουλούδια συμβολίζει τον Χειμώνα. Η Sonrel σχεδίαζε κάρτες, αφίσσες και ημερολόγια.

Elisabeth Sonrel, Χειμώνας. 1902. Μουσείο Καλών Τεχνών. Βοστόνη. Aπό ημερολόγιο.

  Οι χιονισμένες εικόνες της Sonrel μου θύμισαν ένα ποίημα της Μυρτιώτισσας (1885-1968)για
το χιόνι. Το ποιητικό υποκείμενο απευθύνεται στο ερωτικό εσύ...

Μυρτιώτισσα, Αγαπημένε, στρώνεται το χιόνι

Αγαπημένε, στρώνεται το χιόνι
στον κήπο, στην αυλή, στα κεραμίδια.
Την αρχοντιά του όπου σταθεί ξαπλώνει,
περήφανο και πάναγνο το χιόνι,
στολίζοντας παλάτια και καλύβια.

Αγαπημένε, σα θα 'ρθεις κοντά μου
αργά κι όταν θα σβήσει το φανάρι
τ' αντικρινόν, από την κάμαρά μου,
μαζί θα δούμε, σα θα 'ρθεις κοντά μου
να βγει μες απ' τα νέφια το φεγγάρι,

κι όλο το θησαυρό του να σκορπίσει
απάνω από την κοιμισμένη πόλη
που, ω θάμα! τώρα όλη θα 'χει ανθίσει
και το φεγγάρι θα 'βγει να φωτίσει
απέραντο και μάγο περιβόλι!

Τότε, καλέ μου, μέσα στη λαμπράδα
μιας τέτοιας νύχτας, ταπεινή η ψυχή μας
του Έρωτα θα σβήσει τη λαμπάδα
με δέος, θαμπωμένη απ' τη λαμπράδα,
κι ας ζώνει ανατριχίλα το κορμί μας.

Ευλαβική στο πάναγνο το χιόνι
βλέπει η ψυχή βαθύτερα και νιώθει
πως πρέπει σ' ένα κάτασπρο σεντόνι,
κάτασπρο σαν το πάναγνο το χιόνι,
να νεκροτυλιχτούν απόψε οι πόθοι.
Από την ποιητική συλλογή της Μυρτιώτισσας, Κίτρινες Φλόγες (1924).

Elisabeth Sonrel, Χειμώνας. 1924.  Μία αναγεννησιακή δεσποσύνη στον χιονισμένο κήπο. Η επιρροή των Προραφαηλιτών είναι εμφανής. Η χρονολογία του έργου της Sonrel είναι ίδια
με τη χρονολογία έκδοσης της ποιητικής συλλογής της Μυρτιώτισσας.

3 σχόλια:


  1. Το χιόνι

    Στον Κρίτωνα Ζωάκο


    Χιονίζει πάλι σήμερα.
    Απ' το παράθυρό μου
    βλέπω τα δέντρα, τις στέγες των αντικρινών
    σπιτιών, όλα μες στ' άσπρα.
    Θυμάμαι
    ένα πρωί, σαν ήμασταν παιδιά –χαράματα ήταν
    κι έτσι και τότε χιόνιζε– βγαίνω στον κήπο
    και βρίσκω τ' αδερφάκι μου.
    Είχε ανοίξει
    μια τρύπα μες στο χιόνι κι είχε μπει
    μέσα κι έπαιζ' εκεί με τ' αρκουδάκι του.
    Τι κάνεις
    εδώ, του λέω, μονάχος, δεν κρυώνεις;

    Δεν θα ξαναγυρίσω σπίτι σας, άκουσα τη φωνή του
    οδυνηρά αινιγματική, γεμάτη πείσμα
    και μια κακία που δε θα λησμονήσω
    –κι έλαμπαν στο μισόφωτο τα ωραία του μάτια–,
    για ν' απομείνει εκεί στους άθλιους πάγους
    για ν' απομείνει εκεί ανεξήγητα
    παρ' όλες έκτοτε τις συνεχείς εκκλήσεις μου.

    Τη μέρα εκείνη μίσησα το χιόνι
    κι ορθός, σε στάση προσοχής, μπρος στ' αδερφάκι μου
    ορκίστηκα να το πολεμώ μέχρι θανάτου.

    Αυτά ήτανε τα πρώτα μου μαθήματα
    πολύ προτού μάθω την αλφαβήτα.
    Αργότερα,
    όσο ο καιρός περνούσε κι ένιωθα
    να μου έχει δωρηθεί από τους θεούς
    της ομιλίας η χάρη, είναι γνωστό το χιόνι
    πως όχι μόνο το κατάγγειλα με χίλιους τρόπους
    παρά πως του αφιέρωσα για να το στιγματίσω
    τις πιο παράφορες, πιο ρωμαλέες στροφές της ποίησής μου.

    Σήμερα ωστόσο,
    μισό σχεδόν αιώνα απ' το πρωί εκείνο
    των πρώτων παιδικών μου χρόνων,
    χιονίζει πάλι.
    Απ' το παράθυρό μου
    βλέπω τα δέντρα, τις στέγες των αντικρινών
    σπιτιών, όλα μες στ' άσπρα.

    Πέφτει το χιόνι τώρα και σκεπάζει
    με μια δική του απόρρητη δικαιοσύνη
    τις πράξεις και τις παραλείψεις μας
    τις χαρές και τις λύπες μας
    τα μεγαλόπνοα σχέδια και τις μικρότητές μας
    τους έρωτες
    τις φιλίες
    τα λάθη μας και τις εξάρσεις.

    Κατευνάζει την αλαζονεία∙
    διδάσκει την ισότητα∙
    χορηγεί την ειρήνη.

    Χιόνι της Ευσπλαχνίας –όχι της Ορφάνιας.
    Χιόνι της Συγκατάβασης –όχι της Τιμωρίας.

    Χιόνι της μυστικής αγάπης πια.

    Ανέστης Ευαγγέλου, Από τη συλλογή Το χιόνι και η ερήμωση (χειρόγραφα - 1994) [Από την ενότητα Το χιόνι (1987-1990)]

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ τρυφερό αυτό το ποίημα του Ανέστη Ευαγγέλου. Σκεφτόμουν να το αναρτήσω κάποια στιγμή, κάποια μέρα με χιόνι. Με πρόλαβες!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Σίγουρα το ποίημα αξίζει για κύρια ανάρτηση και όχι μόνο ως σχόλιο, όπως εξάλλου και ο ίδιος ο Ανέστης Ευαγγέλου.
    Κάλλιστο και χρησιμότατο να θυμόμαστε τα ωραία ποιήματα πιο συχνά και να τα μοιραζόμαστε.
    Προτείνω (να μη διστάσετε) να το αναρτήσετε εν ευθέτω. Έτσι θα το δουν περισσότεροι.

    ΑπάντησηΔιαγραφή