Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Δευτέρα 28 Δεκεμβρίου 2020

Το θείο δώρο. Ένα ποίημα του Ντοστογιέφσκι για το Χριστουγεννιάτικο Δέντρο και ρωσικοί πίνακες με θέμα το Χειμώνα

Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι, Θείο Δώρο
(μετάφραση από τα ρωσικά:  Δημήτρης Β. Τριανταφυλλίδης)

   Στο πνεύμα των Χριστουγεννιάτικων Ημερών είναι το ρομαντικό αφηγηματικό ποίημα "Θείο Δώρο" του γνωστού Ρώσου συγγραφέα Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. Το "Θείο Δώρο" είναι ένα χριστουγεννιάτικο έλατο, που ένας άγγελος αναλαμβάνει από τον Θεό την αποστολή να το χαρίσει τις Παραμονές των Χριστουγέννων στο πιο ευαίσθητο και γλυκό παιδί πάνω στη Γη. Πρόκειται για μία πραγματικά δύσκολη αποστολή, αφού ο άγγελος πρέπει να αναζητήσει και να βρει τον αποδέκτη του δώρου. 
   Ποιο είναι το πιο "γλυκό", "τρυφερό" και "ευαίσθητο" παιδί στη Γη; Πώς θα το βρει; Αναρωτιέται, ο άγγελος. Πώς θα καταλάβει ότι αυτό είναι το ευλογημένο παιδί για το οποίο προορίζεται το "Θείο Δώρο";  Ποιος αξίζει την ευλογία και το δώρο του Θεού; O Ντοστογιέφσκυ δίνει την απάντηση με την ποιητική αφήγηση ενός παραμυθιού...Γιατί, ένα παραμύθι είναι το ποίημα αυτό, ένα παραμύθι αφιερωμένο σ' αυτούς που πιστεύουν ότι υπάρχουν άγγελοι απεσταλμένοι από τον Θεό για να μεταφέρουν τα δώρα Του, ένα Θεό που μεριμνά για αυτούς που έχουν ανάγκη...
V. Perov, Προσωπογραφία του Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι. 1872. Πινακοθήκη Tretyakov.

Eυγένεια, έλλειψη ανταγωνισμού, σεμνότητα, καλοσύνη, ανιδιοτέλεια και πάνω από όλα αγάπη χαρακτηρίζουν τη συμπεριφορά του μικρού παιδιού που ο άγγελος επιλέγει να χαρίσει το "Θείο Δώρο". Tελικά, είναι εύκολο να αναγνωρίσει ποιος αξίζει το "Θείο Δώρο". Είναι αυτός που προτιμά να χαρίσει το ανεκτίμητο δώρο σε κάποιον που το έχει περισσότερη ανάγκη, αυτός που προτιμά να δώσει τη χαρά του δώρου σε κάποιον άλλο. 
Τελικά, μήπως "Θείο Δώρο" είναι να νιώθεις χαρά,  όταν προσφέρεις χαρά σ' όποιον έχει ανάγκη... 

Κ. Trutovsky, Προσωπογραφία του Ντοστογιέφσκι. Σκίτσο. 1847.

Το ρομαντικό ποίημα του Ντοστογιέφσκι μου θύμισε πίνακες ζωγραφικής Ρώσων ζωγράφων με θέμα το Χειμώνα. Ας διαβάσουμε λοιπόν το ποίημα και ας δούμε τις ονειρεμένες εικόνες από τη χειμερινή Ρωσία στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα...

Nikolaj Bogdanov Belsky, Το πρωινό χιόνι. Γύρω στα 1935.

Boris Kustodiev, Χειμώνας, 1916.

Boris Kustodiev, Παζάρι Χριστουγεννιάτικων δέντρων, 1918.


S. Dosekin, Προετοιμασία για τα Χριστούγεννα, 1896.


Των Χριστουγέννων την παραμονή

ο Θεός έστειλε έναν μικρούλη άγγελο στη γη:

«Σ' ελατοδάσος σαν βρεθείς»,

είπε χαμογελώντας,

«κόψε ένα έλατο και στο πιο μικρό γλυκό

μικρό παιδί πάνω στη Γη,

στο πιο ευαίσθητο και τρυφερό

να το χαρίσεις, από Εμένα ενθύμιο».

Viktor Vasnetsov, Άγγελος με λάμπα, 1885-1896.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά σε έλκηθρο, 1941.


Στενοχωρήθηκε ο μικρούλης άγγελος:

«Σε ποιον να το δώσω;

Πώς θα καταλάβω ποιο απ' τα παιδάκια

έχει την ευλογία του Θεού;»

«Μόνος σου θα το καταλάβεις», απάντησε ο Θεός.

Κι έφυγε ο ουράνιος επισκέπτης.

Το φεγγάρι έφεγγε από ψηλά, ο δρόμος ήταν φωτεινός,

σε πολιτεία τεράστια οδηγούσε.



Nikolaj Bogdanov Belsky, Χειμώνας. Παιδιά που κουβαλούν ξυλεία στο χιόνι.

Konstantin Korovin (1861-1939), Χειμωνιάτικο τοπίο με μικρή εκκλησία. 1876-1939. Ashmolean Museum.

Παντού ακούγονταν λόγια γιορταστικά,

παντού περιμένει η ευτυχία τα παιδάκια...

Ρίχνοντας στον ώμο το μικρό έλατο,

βαδίζει ο άγγελος με χαρά...

Κοιτάξτε μόνοι σας στα παράθυρα,-

μεγάλη γίνεται γιορτή!

Τα έλατα φωτίζονται με λαμπιόνια,

όπως γίνεται πάντα τα Χριστούγεννα.

Aleksander Moravov, Χριστουγεννιάτικο Δέντρο, 1921.


Konstantin Korovin, Χειμώνας. 1894.

Από σπίτι σε σπίτι βιαστικά

ο άγγελος άρχισε να περνά,

για να βρει εκείνο το παιδί που πρέπει

το έλατο του Θεού να χαρίσει.

Όμορφα κι υπάκουα

πολλά είδε παιδάκια,

του Θεού το έλατο σαν έβλεπαν

ξεχνούσανε τα πάντα κι έτρεχαν προς αυτό.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στο χιόνι. 1929.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στο παράθυρο. 1934.


Το ένα λέει: «Αξίζω το έλατο αυτό!»

Ένα άλλο του φωνάζει:

«Μη συγκρίνεσαι μ' εμένα,

είμαι καλύτερος από σένα!»

«Όχι, εγώ είμαι καλύτερη απ' όλους

δικό μου είναι το έλατο αυτό!»

Ο άγγελος ήρεμα ακούει,

κοιτώντας τους με θλίψη.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Χειμώνας. Γύρω στα 1920.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Παιδιά στο χιόνι. 1934.

Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Χειμερινή σκηνή με παιδιά σε έλκηθρο.

Όλοι εναντίον όλων,

καθένας παίνευε μόνο τον εαυτό του,

τον ανταγωνιστή κοιτάζοντας με τρόμο

ή με μίσος φοβερό.

Βγήκε ο άγγελος στο δρόμο,

τρομαγμένος... «Θεέ μου!

Δίδαξε με πώς το δώρο το ανεκτίμητο

το δικό Σου να χαρίσω!»

Viktor Vasnetsov, Σεραφείμ, 1896.

Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Αγόρι με γράμμα. 1930.


Ο άγγελος στο δρόμο συναντάει

έναν μικρούλη –στέκεται τούτος και κοιτάει

το έλατο του Θεού–

και φλέγεται από ενθουσιασμό το βλέμμα του.

«Έλατο! Ελατάκι!», είπε χτυπώντας

παλαμάκια. «Τι κρίμα που δεν είμαι άξιος

το έλατο αυτό να πάρω,

μα ούτε κι αυτό για μένα είναι...

Nikolaj Bogdanov Belsky, To χωριατόπουλο. 1902.


Nikolaj Bogdanov Belsky, Ένα νέο παραμύθι, 1891.


Να το πας όμως στην αδελφούλα μου

που στο κρεβάτι άρρωστη είναι.

Δώσ' της χαρά μεγάλη –

αξίζει το έλατο αυτό!

Άδικα να μην κλαίει!»

Ψιθύρισε στον άγγελο το αγοράκι

και ο άγγελος χαμογελώντας καθαρά

το έλατο του δίνει.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Κοριτσάκι στον καναπέ.

Nikolaj Bogdanov Belsky, Χιόνι τη νύχτα, 1935.

Θαύμα μεγάλο έγινε

αστέρια άρχισαν από τον ουρανό να πέφτουν

λάμποντας σμαραγδένια,

στου έλατου κάθισαν τα κλαδιά.

Φέγγει το έλατο, λαμποκοπά,

ουράνιο φέρει σημάδι·

τρέμει από ενθουσιασμό

ο έκπληκτος πιτσιρικάς...

Nikolaj Bogdanov Belsky (1868-1945), Χειμώνας. Παιδιά. 


Konstantin Korovin, Φεγγαρόφωτη βραδιά. Χειμώνας, 1913. Πινακοθήκη Tretyakov.


Κι αγάπη έλαβε τόση

ο άγγελος, συγκινημένος δακρύζει,

στο Θεό κλαδάκι όμορφο

σαν δώρο ανεκτίμητο πήγε.


Viktor Vasnetsov, Η νεράιδα του χιονιού, 1899. 

2 σχόλια:

  1. Εξαιρετικό! Γνώριζα μόνο το "Χριστουγεννιάτικο δέντρο" του Cummings, αυτό καλύτερο!

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Χαίρομαι πολύ που σου άρεσε το "Θείο Δώρο" του Ντοστογιέφσκι...και το "Χριστουγεννιάτικο δέντρο" του Cummings είναι πολύ όμορφο.Καλή Χρονιά!

      Διαγραφή