Άννα Αγγελοπούλου: Παραινέσεις του ποιητή Κλείτου Κύρου για τις παλιές φωτογραφίες και εικόνες της Θεσσαλονίκης μέσα από τον φωτογραφικό φακό του ποιητή

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Δευτέρα 30 Ιουλίου 2018

Παραινέσεις του ποιητή Κλείτου Κύρου για τις παλιές φωτογραφίες και εικόνες της Θεσσαλονίκης μέσα από τον φωτογραφικό φακό του ποιητή

Εικόνες της Θεσσαλονίκης από τον φωτογραφικό φακό του Κλείτου Κύρου

και το ποίημά του Παραινέσεις

Ο Κλείτος Κύρου (1921-2006) γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος (1951-1983). Στη λογοτεχνία παρουσιάστηκε αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με τη δημοσίευση ποιημάτων σε φοιτητικά περιοδικά. Τοποθετείται στη λεγόμενη πρώτη Μεταπολεμική Γενιά της νεοελληνικής ποίησης και είναι από τις σημαντικότερες ποιητικές φωνές της Γενιάς αυτής. Εξέδωσε μεγάλο αριθμό ποιητικών συλλογών, ενώ ασχολήθηκε και με τις λογοτεχνικές μεταφράσεις και την κριτική.

Από την εφηβική του ηλικία ασχολήθηκε ερασιτεχνικά με την τέχνη της φωτογραφίας και κατά τη διάρκεια της ζωής του φωτογράφιζε με πάθος. Ο ίδιος σημειώνει "...τι να πω για τα διάφορα πάθη που με κατείχαν μια ολόκληρη ζωή! Για το πάθος που είχα για τη φωτογραφία από τα δεκαπέντε μου, που με κατεδίωκε όπου κι αν πήγαινα..."(βλ. το αυτοβιογραφικό κείμενο Οπισθοδρομήσεις. Αναδρομή ζωής, εκδ. Άγρα) .
Η δια βίου ενασχόλησή του με τη φωτογραφία είχε ως αποτέλεσμα ένα μεγάλο αρχείο από φωτογραφίες, αρνητικά και διαφάνειες που ο ίδιος ταξινομούσε και κατέγραφε συστηματικά. Μετά το θάνατο του ποιητή η οικογένειά του δώρισε το φωτογραφικό αρχείο αλλά και τα χειρόγραφα των κειμένων του στο Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας (ΜΙΕΤ) και στο Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (ΕΛΙΑ).
Η στενή σχέση του ποιητή με τη Θεσσαλονίκη, τη γενέτειρά του και πόλη όπου πέρασε τη ζωή του αποτυπώνεται σε μια σειρά φωτογραφιών του. Σας παρουσιάζω κάποιες εικόνες της πόλης μέσα από το φωτογραφικό φακό του ποιητή.

Κλείτος Κύρου, Κάστρα. Θεσσαλονίκη. 1940. Μία ονειρική, ειδυλλιακή εικόνα. Είναι από τις αγαπημένες μου φωτογραφίες.

Ο Κλείτος Κύρου φωτογράφιζε εικόνες και σκηνές από τη Θεσσαλονίκη, τις εκδρομές του στη Μακεδονία και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, από τα ελληνικά νησιά σε μία εποχή που ακόμα δεν είχε αρχίσει ο μαζικός τουρισμός, από τα ταξίδιά του στο εξωτερικό. Ένα σημαντικό μέρος του φωτογραφικού του αρχείου παρουσιάστηκε στην Έκθεση Φωτογραφίας Ψήγματα μνήμης. Φωτογραφίες 1936-2000, που διοργανώθηκε από το ΜΙΕΤ-ΕΛΙΑ στη βίλα Καπαντζή στη Θεσσαλονίκη, την έδρα του Πολιτιστικού Κέντρου του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη. Στο χώρο αυτό έχει μεταφερθεί και το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο (παράρτημα της Θεσσαλονίκης).

Ο ποιητής Κλείτος Κύρου στη Βενετία. 1967. Ο ποιητής φωτογραφίζεται, έχοντας κρεμασμένη στο λαιμό του μία από τις φωτογραφικές του μηχανές.

Ας διαβάσουμε και ένα ποίημα του Κλείτου Κύρου για τις παλιές φωτογραφίες. Ο φωτογράφος ποιητής μας συμβουλεύει να μην προσφεύγουμε στις παλιές φωτογραφίες...

Κλείτος Κύρου, Παραινέσεις

Τώρα πια δεν ενδείκνυται

Η προσφυγή στις παλιές φωτογραφίες

Η ζωή έχει τόσες μεταπτώσεις

Μην εισχωρείτε στην εποχή των ερώτων

Στα βίαια καλοκαίρια μην υποκύπτετε

Στη σαγήνη των παλαιών φωνών

Η κυτταρίνη διατηρεί χαμόγελα και στάσεις

Στο λυκαυγές του βίου μορφές ασάλευτες

Που σας κοιτούν νοσταλγικά στιγμές

Αυτάρκειας που έχουν πια λησμονηθεί

Πρόσωπα που φτερούγισαν από κοντά σας

Η κυτταρίνη αποκαλύπτει την απάτη

Του χρόνου μεγεθύνοντας τον άλλο χρόνο

Που παραμένει ακέραιος χωρίς τα ελάχιστα

Σημεία χαλασμού γι’ αυτό μην ξεσκαλίζετε

Παλιές φωτογραφίες μην αποτολμάτε

Καμία σύγκριση που θ’ αποβεί σε βάρος σας

Μη διαβάζετε αφιερώσεις αιωνίας φιλίας ή αγάπης

Μην βλέπετε γνωστούς σας καλοβαλμένους κι αρυτίδωτους

Λες και θα ξεκινήσουνε για το μεγάλο γλέντι

Αποφεύγετε κάθε σας περιπλάνηση σε φωτογραφίες παλιές

Μην ταράζετε τη μακάρια γαλήνη τους

Είναι σοφές και ξέρουν να εκδικούνται...

Από τη συλλογή Κλειδάριθμοι (1963) του Κλείτου Κύρου

Κλείτος Κύρου, Η πορεία των καπνεργατών στην Θεσσαλονίκη. Μάιος 1936. Μία εργατική διαδήλωση φωτογραφίζει ο έφηβος Κλείτος Κύρου.

Κλείτος Κύρου, Εν πλω. Άγιον Όρος.

Κλείτος Κύρου, 25 Μαρτίου 1943. Εν μέσω Κατοχής οι φοιτητές της Θεσσαλονίκης κάνουν πορεία στους δρόμους του κέντρου της πόλης με αφορμή την εθνική επέτειο.

Ο καθηγητής Θεοδωρίδης ανεμίζει την ελληνική σημαία στο μπαλκόνι του σπιτιού του, καθώς περνά η διαδήλωση κάτω από το σπίτι του.

Κλείτος Κύρου, Κατάθεση στεφάνου στο άγαλμα Βότση στον Λευκό Πύργο.

25 Μαρτίου 1943. Την ίδια ημέρα οι διαδηλωτές καταθέτουν στεφάνι...

Κλείτος Κύρου, Σκηνή από την περίοδο της Κατοχής στη Θεσσαλονίκη.

Κλείτος Κύρου, Ο Μανώλης Αναγνωστάκης στη φυλακή του Επταπυργίου Θεσσαλονίκης. Περίοδος 1948-1952. Ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης ήταν φίλος του Κλείτου Κύρου. Κατά τη διάρκεια του Εμφυλίου είχε φυλακισθεί για την αριστερή ιδεολογία του.

Κλείτος Κύρου, Περπατώντας στην Άνω Πόλη. Θεσσαλονίκη. 1956.

Κλείτος Κύρου, Παραλία της Θεσσαλονίκης. 1966. Μία πραγματικά ποιητική φωτογραφία...

Κλείτος Κύρου, Σκηνή από δρόμο της Θεσσαλονίκης. Μεταφορά μίας τεράστιας ανθοδέσμης από γλαδιόλες. Δεκαετία 1970. Ο Κλείτος Κύρου φωτογράφιζε συχνά περίεργα, ευτράπελα, στιγμιότυπα...