Άννα Αγγελοπούλου: Ρενέ Μαγκρίτ, αυταπάτες και ψευδαισθήσεις της πραγματικότητας

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Κυριακή 29 Απριλίου 2012

Ρενέ Μαγκρίτ, αυταπάτες και ψευδαισθήσεις της πραγματικότητας

Ρενέ Μαγκρίτ, Η "αυτοκρατορία" του φωτός

Εξομολογούμαι! Είναι ένα από τα λίγα έργα του γνωστού Βέλγου υπερρεαλιστή ζωγράφου που μου αρέσουν. Ίσως, γιατί σου δείχνει ξεκάθαρα ότι η αλήθεια της πραγματικότητας και η ψευδαίσθηση μπορούν να συνυπάρξουν...ότι μπορείς την ίδια στιγμή να είσαι στην πραγματικότητα και να βρίσκεσαι πέρα και πάνω από αυτή, να τη "μεταμορφώνεις", έχοντας επίγνωση της αυταπάτης...

Η "αυτοκρατορία" του φωτός-έτσι, όπως συνήθως, ονομάζεται ο πίνακας- θεωρείται ως ένα από τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του Ρενέ Μαγκρίτ και είχε μεγάλη εμπορική επιτυχία. Θα μου άρεσε να μεταφράσω τον τίτλο και ως "η κυριαρχία" ή η "επικράτεια" του φωτός. Με την πρώτη ματιά, εάν δεν είσαι προσεκτικός παρατηρητής, νομίζεις πως βλέπεις ένα ρεαλιστικό, ίσως, μυστηριώδες νυχτερινό τοπίο ενός εξοχικού σπιτιού. Όμως, το τοπίο είναι υπερρεαλιστικό, γιατί αν το κοιτάξεις προσεκτικά, θα παρατηρήσεις ότι το νυχτερινό σπίτι μέσα στα δέντρα που φωτίζεται απαλά από την εξωτερική λάμπα και τα αχνοφωτισμένα από το εσωτερικό φως παράθυρά του, βρίσκεται κάτω από γαλανό ουρανό ημέρας με διάσπαρτα λευκά σύννεφα...
Η μέρα συνάντησε τη νύχτα ή η νύχτα συνάντησε την ημέρα... Ένας φωτεινός ουρανός και ένα αχνοφωτισμένο νυχτερινό σπίτι που περιβάλλεται από σκοτεινά δέντρα...Και γιατί, τελικά, όλα στη ζωή μας είναι ζήτημα φωτός...Εμείς αποφασίζουμε πώς θα τα φωτίσουμε...

Ρενέ Μαγκρίτ, Η αυτοκρατορία του φωτός. 1954. Musées Royaux des Beaux Arts de Belgique-Βρυξέλλες. Νομίζω πως είναι από τις καλύτερες παραλλαγές.

To έργο είχε μεγάλη επιτυχία και έγινε περιζήτητο. Κατά την περίοδο 1950-1967 o Μαγκρίτ ζωγράφισε το ίδιο θέμα σε πολλές παραλλαγές, γύρω στις 16 ελαιογραφίες και 7 με την τεχνική του γκουάς.