Άννα Αγγελοπούλου: Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Χριστουγεννιάτικα λουλούδια και φυτά

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Σάββατο 23 Δεκεμβρίου 2017

Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Χριστουγεννιάτικα λουλούδια και φυτά

Τα Χριστούγεννα στη ζωγραφική. Απεικονίσεις από Χριστουγεννιάτικα λουλούδια.

Στην παράδοση των Χριστουγέννων δύο είναι κυρίως τα χριστουγεννιάτικα φυτά, που απεικονίζονται. Πρόκειται για φυτά, τα οποία καρποφορούν τους χειμωνιάτικους μήνες. Το πιο διαδεδομένο στις χριστουγεννιάτικες κάρτες και απεικονίσεις είναι το κλαδί του λεγόμενου αρκουδοπούρναρου. Το αρκουδοπούρναρο ή ίληξ (αρχαία ονομασία) ή ου ίναι ένας θάμνος με πράσινα αγκαθωτά φυλλαράκια και κόκκινους καρπούς. Οι κόκκινοι μικροί σφαιρικοί καρποί των κλαδιών δίνουν φωτεινό χαρούμενο χρώμα στις εορταστικές χριστουγεννιάτικες διακοσμήσεις. Πάμπολλες είναι οι χριστουγεννιάτικες κάρτες, παλιές, νεότερες και σύγχρονες, που απεικονίζουν τα κλαδιά αυτά. Θεωρείται ότι φέρνει καλοτυχία, ειρήνη, χαρά και συμβολίζει την εορταστική διάθεση. Είναι το Ιερό φυτό των Χριστουγέννων, γιατί το ευλόγησε η Παναγία. Σύμφωνα με την παράδοση ο Ιωσήφ, έκρυψε την Παναγία και τον Νεογέννητο Χριστό σ' ένα τέτοιο θάμνο κατά το ταξίδι της φυγής τους στην Αίγυπτο.

Παλιά Βρετανική χριστουεννιάτικη κάρτα της Βικτωριανής εποχής. Χαρούμενα Χριστούγεννα σε σένα μ' ένα κλαδί από ου. Γύρω στα 1880.

"Αυτή η ημέρα να σου φέρει ευτυχία. Χαρούμενα Χριστούγεννα", εύχεται η Χριστουγεννιάτικη Βρετανική κάρτα της Βικτωριανής περιόδου. Τέλη 19ου αιώνα.

Καμπανούλα, πουλάκι και κλαδιά με κόκκινα ου. Βρετανική χριστουγεννιάτικη κάρτα. 1912.

Κεντημένη Χριστουγεννιάτικη κάρτα με κλαδί ου. Πρώτος Παγκόσμιος Πολέμος. 1916.

Etienne Adolphe Plot (1825-1910), κορίτσι με κλαδιά ου στα μαλλιά.

Χριστουγεννιάτικες ευχές με μια νεαρή γυναίκα να κρατά ένα κλαδί με ου. Αρχές του 20ού αιώνα.

To κλαδί ου με τους κόκκινους καρπούς συχνά συγχέεται μ' ένα άλλο παραδοσιακό χριστουγεννιάτικο φυτό, το κλαδί με τους λευκούς καρπούς, τον ιξό ή γκυ. Το λευκό γκυ αποτελεί σύμβολο της αιώνιας αγάπης και αφοσίωσης. Είναι ιερό φυτό των αρχαίων Κελτών και συνδέεται με τις θρησκευτικές τελετές των Δρυίδων στα δάση.

Βρετανική Βικτωριανή Χριστουγεννιάτικη κάρτα που απεικονίζει τα δύο παραδοσιακά χριστουγεννιάτικα φυτά των Αγγλοσαξωνικών χωρών. Κλαδί με λευκό ιξό ή γκυ και κλαδί με κόκκινο αρκουδοπούρναρο ή ου, το ιερό φυτό των Χριστουγέννων. Τέλη 19ου αιώνα.

Ένας υπέροχος πίνακας από τον Προραραφαηλίτη Dante Gabriel Rossetti. Μια νεαρή γυναίκα κρεμά ου στο χριστουγεννιάτικο δέντρο.

Dante Gabriel Rossetti, Κρεμώντας κλαδιά από ιξό ή η κόρη του γεωργού. Χριστούγεννα του 1860, γράφει στο πλαίσιο της κορνίζας. Ιδιωτική Συλλογή.

Το φτωχό κοριτσάκι έχει μαζέψει στο χιονισμένο δάσος κλαδιά ου. Είναι παραμονές Χριστουγέννων.

J. Everett Millais, Κορίτσι που μαζεύει κλαδιά ιξού. 1894.

Carlton Alfred Smith, Παραμονή Χριστουγέννων. 1901. Ιδιωτική Συλλογή. Επέστρεψε σπίτι με κλαδιά ιξού ή ου.

Σύμφωνα με την αγγλοσαξωνική παράδοση, την παραμονή των Χριστουγέννων διακοσμούσαν τα σπίτια με κλαδάκια ιξού. Στα φτωχικά αγροτικά σπίτια, αλλά και στα σπίτια των λιγότερο ή περισσότερο εύπορων, στα χωριά, στις μικρές και μεγάλες πόλεις, τα κλαδιά με τους λευκούς καρπούς του ιξού ήταν η πιο διαδεδομένη χριστουγεννιάτικη διακόσμηση. Κρεμούσαν κλαδί ιξού συνήθως κάτω από μία πόρτα ή λάμπα. Αυτοί που βρίσκονταν κάτω από το κλαδί αγκαλιάζονταν και αντάλλασσαν φιλί.

George Bernard O' Neil (1828-1917), Κρεμούν κλαδιά ιξού. 1892. Ιδιωτική Συλλογή.

George Goodwin Kilburne (1839-1924), Παραμονή Χριστουγέννων. Το κοριτσάκι βοηθά τη μητέρα του να κρεμάσει κλαδιά με ιξό ή ου.

Οι Άγγλοσαξωνικοί λαοί θεωρούν ότι το φυτό αυτό είναι γούρι και το κρεμούν στο σπίτι για να διώξει την κακοδαιμονία και να τους φέρει τύχη.

Henri Gervex. Νεράιδα του χειμερινού δάσους με κλαδιά ιξού. Από το περιοδικό Figaro Illustration. 1898.

Από τα αρχαία και ρωμαϊκά χρόνια θεωρούσαν ότι το γκι είχε θεραπευτικές ιδιότητες. Οι Γαλάτες Δρυίδες έφτιαχναν από αυτό το φυτό μαγικά φίλτρα.

George Bernard O' Neil (1828-1917), Κάτω από τα κλαδιά του ιξού. Ιδιωτική Συλλογή.

Ρομαντική Βικτωριανή Χριστουγεννιάτικη κάρτα. Κάτω από τα κλαδιά του ιξού. Τέλη 19ου αιώνα-αρχές 20ού αιώνα.

Τα Χριστούγεννα οι ερωτευμένοι σπεύδουν να φιληθούν κάτω από τα κλαδιά του, για να εξασφαλίσουν αιώνια αγάπη και ευτυχία.

Ρομαντική Βικτωριανή Χριστουγεννιάτικη κάρτα. Κάτω από τα κλαδιά του ιξού. 1910.

Η ποϊνσέττια (poinsettia), ο δικός μας "αλεξανδρινός), και τα χριστουγεννιάτικα τριαντάφυλλα είναι επίσης χριστουγεννιάτικα λουλούδια που απεικονίζονται συχνά.