Το σχολείο στη ζωγραφική και τη φωτογραφία. Στο δρόμο για το σχολείο
Είναι ένας από τους πιο αγαπημένους μου πίνακες που απεικονίζουν σκηνές με μαθητές και στιγμιότυπα από τη σχολική ζωή παλαιοτέρων εποχών. Ο Γάλλος ζωγράφος Pierre Éduard Frère (1819-1886) απεικονίζει με τρυφερό ρεαλισμό ένα ζευγάρι μαθητών, ένα κορίτσι και ένα αγόρι, να πηγαίνουν στο σχολείο μια βροχερή ημέρα, περπατώντας στο δρόμο μιας μουντής πόλης. Κουβαλούν τις τσάντες τους και το κορίτσι κρατά μια παλιά κουρελιασμένη ομπρέλα. Δίπλα στο κορίτσι και κάτω από την ομπρέλα περπατά το ψηλότερο αγόρι που σκύβει ελαφριά. Τα παιδιά είναι φτωχικά ντυμένα, η έκφρασή τους σοβαρή, θλιμμένη και στοχαστική. Αυτόν τον πίνακα, λοιπόν, που αγαπώ και τον αφιερώνω πάντα στους παλιούς μου μαθητές, μου θύμισε μια ασπρόμαυρη φωτογραφία του γνωστού Έλληνα φωτογράφου Κώστα Μπαλάφα που βρήκα ξεφυλλίζοντας το ημερολόγιο Ελληνόπουλα του 2014 με φωτογραφικό υλικό από το αρχείο του Μουσείου Μπενάκη. Σχεδόν εκατό χρόνια μετά από τον πίνακα ζωγραφικής του Γάλλου ζωγράφου, ο Έλληνας φωτογράφος αποτυπώνει μέσα από το φωτογραφικό του φακό μία σχεδόν παρόμοια σκηνή από ελληνική επαρχιακή πόλη (τα Ιωάννινα) το 1960. Δύο φτωχοντυμένα παιδιά, ένα αγόρι και ένα κορίτσι κουβαλώντας τις σχολικές τους τσάντες πηγαίνουν στο σχολείο. Η μέρα είναι βροχερή...Το αγόρι, έχοντας σκύψει ελαφρά, είναι αυτό που κρατά τη μεγάλη μαύρη ομπρέλα.
Τελικά, τα έργα τέχνης, ακόμα και αν ανήκουν σ' άλλη εποχή και σ' άλλον τόπο, μπορούν να "επικοινωνούν", να "συνομιλούν", να συνδέονται με υπόγειες διαδρομές, όταν μεταφέρουν εικόνες από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και, κυρίως, όταν το βλέμμα του καλλιτέχνη βλέπει με συμπάθεια, κατανόηση και ανθρωπισμό...
Τελικά, τα έργα τέχνης, ακόμα και αν ανήκουν σ' άλλη εποχή και σ' άλλον τόπο, μπορούν να "επικοινωνούν", να "συνομιλούν", να συνδέονται με υπόγειες διαδρομές, όταν μεταφέρουν εικόνες από την καθημερινή ζωή των ανθρώπων και, κυρίως, όταν το βλέμμα του καλλιτέχνη βλέπει με συμπάθεια, κατανόηση και ανθρωπισμό...
Pierre Éduard Frère, Πηγαίνοντας στο σχολείο. Ιδιωτική Συλλογή.
Κώστας Μπαλάφας, Για το σχολείο. 1960. Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη.
Μια εξαιρετική ασπρόμαυρη φωτογραφία του Κώστα Μπαλάφα (1920-2011), με την οποία ο μεγάλος Έλληνας φωτογράφος "συναντά" στο δρόμο της τέχνης έναν μάλλον άγνωστο για το ευρύ κοινό Γάλλο ζωγράφο του 19ου αιώνα.
Για τη φωτογραφία, βλ. Ημερολόγιο 2004. Ελληνόπουλα. Φωτογραφικό Αρχείο Μουσείου Μπενάκη, έκδ. Τα Νέα, Αθήνα 2014 (επιμέλεια Ελένη Κεχαγιόγλου)
Πόσο με συγκινούν οι φωτογραφίες του Κώστα Μπαλάφα (όπως και της Βούλας Παπαϊωάννου και του Χαρισιάδη), δεν μπορώ να σας πω. Η τρυφερότητα της οπτικής του γωνίας, όσο σκληρή κι αν είναι η πραγματικότητα που απεικονίζει, δείχνει μια βαθιά ευγένεια ψυχής, μια ανθρωπιά συγκλονιστική.
ΑπάντησηΔιαγραφήΜε συγκινείτε κι εσείς που την επιλέξατε μαζί με τον πίνακα του Pierre Éduard Frère.
Ευχές για μια καλή και τυχερή χρονιά, πιο ανθρώπινη!
...Πράγματι και εγώ αγαπώ πολύ αυτές τις φωτογραφίες που κρατούν στη μνήμη της συλλογικής συνείδησης εικόνες μιας Ελλάδας της μεταπολεμικής, εμφυλιακής και μετεμφυλιακής εποχής...Σκέφτομαι πολύ συχνά ότι τα παιδιά αυτά με τα φτωχικά ρούχα και το στοχαστικό πρόσωπο, που πηγαίνουν σχολείο για να μάθουν γράμματα και να έχουν ένα καλύτερο μέλλον, ήταν οι παππούδες και οι γονείς πολλών από εμάς...
ΑπάντησηΔιαγραφήΑνταποδίδω τις ευχές σας από καρδιάς!