Άννα Αγγελοπούλου: Φερνάντο Πεσσόα. Από το βιβλίο της ανησυχίας του Μπερνάρντο Σοάρες

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Κυριακή 9 Νοεμβρίου 2014

Φερνάντο Πεσσόα. Από το βιβλίο της ανησυχίας του Μπερνάρντο Σοάρες

Επιστρέφω στον αγαπημένο μου και στον αγαπημένο σας (γιατί γνωρίζω ότι κάποιοι από εσάς τον αγαπάτε ιδιαίτερα) Φερνάρντο Πεσσόα. Ένα απόσπασμα, λοιπόν, από "Το βιβλίο της ανησυχίας".

80.

ΟΔΥΝΗΡΟ ΔΙΑΛΕΙΜΜΑ

Όλα με κουράζουν, ακόμα και αυτά που δεν με κουράζουν. Η χαρά μου είναι τόσο οδυνηρή όσο και η οδύνη μου.

Και τι θα 'δινα να 'μαι ένα παιδί που ρίχνει χάρτινες βαρκούλες στη στέρνα μιας αγροικίας, κάτω από τη χωριάτικη σκέπη μιας κληματαριάς που τα κλήματά της σχηματίζουν μια σκακιέρα από φως και πράσινη σκιά στις σκοτεινές αντανακλάσεις του λιγοστού νερού.

Ανάμεσα σ' εμένα και τη ζωή υπάρχει ένα λεπτό τζάμι. Παρότι βλέπω και καταλαβαίνω τη ζωή ξεκάθαρα, δεν μπορώ να την αγγίξω.

Childe Hassam, Στο μπαλκόνι. 1888. Ιδιωτική Συλλογή.

Nα εξορθολογίσω τη θλίψη μου; Για ποιο λόγο, αν ο εξορθολογισμός είναι μια προσπάθεια; Όποιος είναι λυπημένος δεν μπορεί να καταβάλει προσπάθεια. Δεν παραιτούμαι καν από εκείνες τις καθημερινές χειρονομίες της ζωής από τις οποίες θα ήθελα τόσο να παραιτηθώ. Παραιτούμαι είναι προσπάθεια, και δεν διαθέτω την ελάχιστη ψυχή για να μπορώ να παραιτηθώ.

Childe Hassam, Κόντρα στο φως. 1910. Ιδιωτική Συλλογή.

…

Τα όνειρά μου είναι ένα ανόητο καταφύγιο, σαν ομπρέλα για να προφυλαχτείς από τον κεραυνό. Είμαι τόσο αδρανής, τόσο κακόμοιρος, τόσο ενδεής σε χειρονομίες και πράξεις.

Όσο περισσότερο βυθίζομαι μέσα μου, όλα τα μονοπάτια του ονείρου με οδηγούν στα ξέφωτα αγωνίας.

Childe Hassam, Η γυάλα του χρυσόψαρου. 1912. Ιδιωτική Συλλογή (Ball Brothers Foundation Gallery).

Ακόμα κι εγώ, που ονειρεύομαι τόσο, γνωρίζω διαλείμματα όπου το όνειρο φεύγει μακριά μου. Τότε τα πράγματα μου φαίνονται καθαρά. Η ομίχλη από την οποία περιβάλλομαι χάνεται. Και όλες οι ορατές ακίδες πληγώνουν τη σάρκα της ψυχής μου. Όλες οι σκληρότητες που έχω κοιτάξει με πληγώνουν γιατί τις γνωρίζω. Όλα τα ορατά βάρη των αντικειμένων με βαραίνουν μέσα στην ψυχή μου.

Η ζωή μου είναι σαν να με χτυπούσαν μ' αυτήν.