Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Σάββατο 17 Ιανουαρίου 2015

Στο café της χαμένης νιότης, του Patrick Modiano

Patrick Modiano, Στο café της χαμένης νιότης


   Διαβάζω τη νουβέλα του Patrick Modiano στο café της χαμένης νιότης. Μ' έχει συνεπάρει, μ΄έχει γοητεύσει η ονειρική, ποιητική ατμόσφαιρα της ιστορίας που αφηγείται ο Μοντιανό. Μ' έχει μαγέψει η αινιγματική αφήγηση με τις σιωπές, τους υπαινιγμούς και τις σκιές. 
  Ο συγγραφέας σκιαγραφεί το πορτρέτο μίας αινιγματικής νεαρής γυναίκας, που ζει στο Παρίσι τη δεκαετία του 60 και κάποια στιγμή εγκαταλείπει τον άχρωμο και βαρετό σύζυγό της και εξαφανίζεται από τη ζωή του. Την παρακολουθούμε να κινείται στους δρόμους του Παρισιού και να συχνάζει μαζί με άλλους μποέμ τύπους στο café της χαμένης νιότης, στην αριστερή όχθη του Σηκουάνα. Ελάχιστα πράγματα γνωρίζουμε για αυτήν, ούτε το πραγματικό της όνομα. Μόνο το ψευδώνυμό της,  "Λουκί", με το οποίο την ονόμασε κάποιος από τους θαμώνες του café.  Η αφήγηση της ιστορίας ξετυλίγεται μέσα από τις "φωνές" κάποιων που την γνώρισαν. Ο αναγνώστης ακούει τις "φωνές" τους να μιλάνε για αυτήν, αλλά χωρίς στην πραγματικότητα να μαθαίνει σαφείς και ακριβείς πληροφορίες για τη ζωή της. Ένας φοιτητής, ένας εν δυνάμει συγγραφέας, ο ιδιωτικό ντετέκτιβ που προσέλαβε ο άνδρας της για να την βρεί. Όλοι έχουν γοητευτεί από το μυστήριο που αποπνέει η "Λουκί". Όλοι προσπαθούν να την προσεγγίσουν, όμως αυτή παραμένει μακρινή, απρόσιτη, ανεξιχνίαστη. Μία παρουσία "θαμπή" που περιβάλλεται από ομίχλη. Παράλληλα ακούμε και την ίδια να μιλά και να περιγράφει με ασπρόμαυρες πινελιές τη ζωή της, με φόντο πάντα το Παρίσι, τους σκοτεινούς δρόμους μιας πόλης, που δεν είναι η "πόλη του φωτός".



Ο Πατρίκ Μοντιανό (γεν. 1945) θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους Γάλλους συγγραφείς. Τιμήθηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 2014. Το έργο του χαρακτηρίζεται από χαμηλόφωνο ύφος, υπαινικτικούς τόνους, σιωπές και ποιητική ατμόσφαιρα σ' ένα ασπρόμαυρο Παρίσι με ανώνυμους, αινιγματικούς και μυστηριώδεις ήρωες που κινούνται ως οπτασίες και χάνονται στο σκοτάδι.

Παραθέτω λίγες σειρές από την αρχή της αφήγησης της νουβέλας στο café της χαμένης νιότης.

    "Από τις δύο εισόδους του café εκείνη χρησιμοποιούσε πάντα την πιο στενή, αυτήν που την λέγαμε πόρτα του ίσκιου. Διάλεγε το ίδιο τραπέζι, στο βάθος της μικρής αίθουσας. Τον πρώτο καιρό, δεν μιλούσε σε κανέναν…

Εdward Hopper, Αυτόματο. 1927. Des Moines Art Center.

…Δεν ερχόταν μια σταθερή ώρα. Μπορεί να την βρίσκατε καθισμένη εκεί απ' τα χαράματα. αλλά μπορεί και να εμφανιζόταν γύρω στα μεσάνυχτα και να' μενε ως το κλείσιμο του μαγαζιού. Ήταν το café που, μαζί με το Bouquet και το Pergola, έμενε ανοιχτό ως πολύ αργά στη γειτονιά κι είχε την πιο αλλόκοτη πελατεία. Τώρα που έχει περάσει καιρός, αναρωτιέμαι μήπως και μόνο η παρουσία της ήταν αυτή που έκανε εκείνον το χώρο και εκείνους τους ανθρώπους να φαίνονται αλλόκοτοι, σαν να τους είχε όλους εμποτίσει με το άρωμά της.

Edgar Degas, Μέσα σ' ένα café. 1875-1876. Musée d; Orsay.

---
   Πράγματι, όσο πιο πολύ το σκέφτομαι, τόσο πιο πολύ επιβεβαιώνεται η αρχική μου εντύπωση: είχε βρει καταφύγιο εδώ,  στο Condé, σαν να' θελε να γλυτώσει από κάτι, να ξεφύγει από έναν κίνδυνο. Αυτή η σκέψη μού ήρθε βλέποντάς την μόνη, στο βάθος, σ' ένα σημείο όπου κανείς δεν μπορούσε να την προσέξει. Μα ούτε όταν ήταν συντροφιά με τους άλλους τραβούσε την προσοχή. Παρέμενε κλειστή και σιωπηλή άκουγε μόνο…"

 , Το δαμάσκηνο. 1877. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Ουάσινγκτον.


Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου