Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τετάρτη 17 Ιουνίου 2015

Ανάγνωση. Πίνακες με βιβλία του Ed. Manet

Ανάγνωση.

    Επιστρέφω σ' ένα αγαπημένο μου θέμα: στους πίνακες "φιλαναγνωσίας", όπως μου αρέσει να τους αποκαλώ. Πρόκειται για καθημερινές σκηνές, κατά τις οποίες τα άτομα που απεικονίζονται, έχουν συντροφιά ένα βιβλίο. Είναι κοινό θέμα για πολλούς ζωγράφους, που συνήθως ζωγραφίζουν νεαρές γυναίκες να διαβάζουν ή να κρατούν ένα βιβλίο. Πολύ λιγότερα είναι τα έργα που απεικονίζουν άνδρες αναγνώστες.
    Αυτή τη φορά επέλεξα πίνακες "φιλαναγνωσίας" ενός πραγματικά σημαντικού ζωγράφου με ποικιλόμορφο έργο, του Édouard Manet (1832-1883), που θεωρείται από τους κυριότερους εισηγητές του μοντερνισμού στην τέχνη και συνδέθηκε στενά με το κίνημα του ιμπρεσιονισμού.
    Στον παρακάτω πίνακα με τον τίτλο "Ανάγνωση" ο Manet απεικονίζει τη σύζυγό του Suzanne να κάθεται στον καναπέ, ντυμένη μ' εντυπωσιακό λευκό φόρεμα. Λευκός είναι ο καναπές και λευκές οι κουρτίνες της μπαλκονόπορτας. Πίσω στην άκρη δεξιά στέκεται όρθιος ο γιος τους Leon. Κρατά ένα βιβλίο και διαβάζει. Η παρουσία της λευκοφορεμένης γυναικείας μορφής κυριαρχεί.

Édouard Manet, Η ανάγνωση. Μεταξύ 1848 και 1883. Μουσείο του Ορσέ. Παρίσι.

   Ο παρακάτω πίνακας είναι μία από τις πιο γνωστές προσωπογραφίες του συγγραφέα Εμίλ Ζολά, με τον οποίο συνδεόταν φιλικά ο Μανέ. Ο Ζολά κάθεται στο γραφείο του και έχει ανοιγμένο τον τόμο ενός βιβλίου...

Édouard Manet, Ο Εμίλ Ζολά στα 1868. Μουσείο του Ορσέ. Παρίσι.

   Μία κομψά ντυμένη γυναίκα διαβάζει μάλλον ένα περιοδικό στον κήπο.

Édouard Manet , Γυναίκα που διαβάζει. 1879-1880. Ινστιτούτο Τέχνης. Σικάγο.

   Στον παρακάτω πίνακα ο Μανέ απεικονίζει επίσης μία γυναίκα με βιβλίο ακουμπισμένο στα γόνατά της. Βρίσκεται στο εσωτερικό ενός δωματίου, έχει ξαπλώσει αναπαυτικά στην πολυθρόνα και ρεμβάζει προς τους θεατές…

Édouard Manet, Νεαρή γυναίκα που διαβάζει. 1875. Ιδιωτική Συλλογή.

    Ο επόμενος πίνακας είναι από τους αγαπημένους μου. Οι δύο μορφές βρίσκονται στο σιδηροδρομικό σταθμό της γαλλικής πρωτεύουσας. Η βιομηχανική επανάσταση έχει αρχίσει και οι σιδηρόδρομοι γίνονται μέσα μαζικής μετακίνησης και μεταφοράς. Ανώνυμοι ταξιδιώτες μετακινούνται…
   Το λευκοφορεμένο κοριτσάκι έχει γυρίσει την πλάτη του στους θεατές, κρατά τα κάγκελα και κοιτάζει τα τρένα, η παρουσία των οποίων δηλώνεται με το λευκό καπνό που απλώνεται πάνω από τις σιδηροδρομικές ράγες και μπροστά από τα κτίρια. Η νεαρή γυναίκα ντυμένη με κομψή σκουρόχρωμη ενδυμασία κοιτάζει προς τους θεατές. Στην αγκαλιά της έχει φωλιάσει ένα σκυλάκι, ενώ κρατά ανοιγμένο ένα μικρό βιβλίο. Περιμένουν άραγε να έρθει το τρένο για να ταξιδέψουν; Μοιάζουν φυλακισμένες στη μοναξιά και την ανωνυμία τους, πίσω από τα κάγκελα. Το βιβλίο εδώ είναι μικρή λεπτομέρεια...
  Η αντίθεση των χρωμάτων των ενδυμάτων των δύο μορφών, ο λευκός καπνός των τρένων, η περισυλλογή του βλέμματος της γυναίκας, η προσήλωση του κοριτσιού και κυρίως η απομόνωση που αντανακλάται από τη στάση των δύο μορφών, προσδίδουν ατμόσφαιρα ονείρου και μυστηρίου. 

Édouard Manet, Σιδηρόδρομος. 1873. Εθνική Πινακοθήκη Τέχνης. Ουάσινγκτον.

3 σχόλια:

  1. ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ

    Με τους παλιούς και σκοτεινούς μάγους (όπου μπορούσαν,
    με φίλτρα, σολομωνικές και με την αλχημεία,
    να ξέρουνε το κάθε τί, να ‘ναι παντού οπού θέλουν,
    να κάνουνε τ’ αδύνατα) — μοιάζουνε τα Βιβλία.

    Κάθε που πιω απ’ τα φίλτρα τους και μπω στη συντροφιά τους,
    του Χρόνου και της Έκτασης οι νόμοι σταματάνε,
    υψώνουμαι έξω απ’ τη Ζωή για μπαίνω μέσα σ’ όλα
    κ’ οι Αιώνες απ’ τα μάτια μου τα εκστατικά περνάνε.

    Μπορώ να παίρνω την ψυχή ανθρώπων πεθαμένων
    και την πικρή τους ή λαμπρή να ξαναζώ ιστορία,
    κάνω δική μου των λαών την άπειρη σοφία

    κι όταν σαλεύει μέσα μου της αλλαγής ο πόθος,
    όπως του Γκαίτε οι μάγισσες κ’ εγώ, καβαλικεύω
    ένα Βιβλίο — και στον πλατύ τον κόσμο ταξιδεύω.

    © Κώστας Ουράνης, Ποιήματα, σ. 209, Βιβλιοπωλείον της «Εστίας», 1953.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Πολύ όμορφο ποίημα! Τελικά, πρέπει να ξαναδιαβάσουμε Ουράνη.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Είναι γεγονός ότι κάποια ποιήματα του Ουράνη -εκτός από τα πολύ γνωστά- έχουν πολύ μεγάλο ενδιαφέρον.
    Όπως το VITA NUOVA (Δὲν θέλω πιὰ παρὰ νὰ ζῶ ἔτσι ὅπως ἕνα δέντρο...)

    ΑπάντησηΔιαγραφή