Άννα Αγγελοπούλου: "Ήμουν το πρωτολούλουδο του Απρίλη". Ποιήματα για την Άνοιξη και τον Απρίλιο της Μαρίας Πολυδούρη.

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Κυριακή 30 Απριλίου 2017

"Ήμουν το πρωτολούλουδο του Απρίλη". Ποιήματα για την Άνοιξη και τον Απρίλιο της Μαρίας Πολυδούρη.

Μαρία Πολυδούρη. Η ποιήτρια του Απριλίου

Καθώς εκπνέει και φέτος ο Απρίλης, σκέφτομαι την ποιήτρια Μαρία Πολυδούρη. Είναι η ποιήτρια της Άνοιξης, του Απριλίου. Γεννήθηκε στις 1 Απριλίου του 1902 και πέθανε στις 29 του ίδιου μήνα του 1930. "Ήμουν το πρωτολούλουδο του Απρίλη", λέει ένας στίχος από το ποίημά της η "Αγάπη του ποιητή", το οποίο δεν εκδόθηκε όσο ήταν εν ζωή η ποιήτρια.

Η Μαρία Πολυδούρη σε εξοχικό καφενείο παρέα με τον ποιητή Κώστα Καρυωτάκη (αριστερά). Η ίδια διαβαβάζει ένα βιβλίο. Η αγάπη και ο ανεκπλήρωτος έρωτας της για τον ποιητή καθόρισαν την πορεία της ζωής της, αλλά συνέβαλαν και στη μεταθανάτια φήμη της.

Μαρία Πολυδούρη, η αγάπη του ποιητή

Μ᾿ ἀπάντησες στὸ δρόμο σου, Ποιητή.

Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο τοῦ Ἀπρίλη.

Ἡ δίψα τῆς ἀγάπης ποὺ ζητεῖ

σοῦ φλόγιζε τὴ σκέψη καὶ τὰ χείλη.

Ἤμουν τὸ πρωτολούλουδο. Κλειστὴ

τότε ἡ πηγὴ τῶν στοχασμῶν μου, ἐμίλει

μόνο ἡ καρδιά μου ἀθώα καὶ λατρευτή,

ὅταν τὸ πρῶτο βλέμμα μου εἶχες στείλει.

Μὲ τὸν καιρό, τὸν πόθο σου σ᾿ ἐμὲ

νὰ φανερώσης σίμωσες. Ὠιμέ,

εἴμασταν μιᾶς γενιᾶς παιδιά. Ἡ καρδιά μας

Ἀγάπαε μὲ τὸ πάθος ποὺ ζητᾶ

νὰ πάρη, τὸ αἰσθανθήκαμε φρικτὰ

καὶ πήραμεν ἀλλοῦθε τὴ ματιά μας.

Η Μαρία Πολυδούρη σοβαρή, στοχαστική και μελαγχολική ακουμπά σ' ένα κορμό δέντρου. Φορά ένα αιθέριο φόρεμα...Γύρω στα 1920. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο).

Η Μαρία Πολυδούρη στην εξοχή. Γύρω στα 1920. Καπνίζει τσιγάρο. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο).

Μαρία Πολυδούρη (1902-1928). Ποιητική φωνή βαθύτατα λυρική με γνήσιο και πηγαίο αίσθημα. Τόνος εξομολογητικός, ένταση και πάθος, ποίηση που εκφράζει τα αισθήματα που βιώνει το ποιητικό υποκείμενο, βιώματα και αισθήματα που αποκτούν μορφή ποιητική και γίνονται τραγούδι. Η ζωή ταυτίζεται με τον έρωτα και την ποίηση και η ποίηση βιώνεται ως πραγματικότητα.

Η Μαρία Πολυδούρη εξαντλημένη από τη φυματίωση κάθεται σε μία σέιζ λογκ. Στην αγκαλιά της έχει ανοιχτό ένα βιβλίο. Δίπλα της ακουμπισμένη μία ομπρέλα. 1926. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο). Στο ποίημά της "Σωτηρία" (ήταν το όνομα του νοσοκομείου στο οποίο νοσηλεύτηκε, όταν αρρώστησε από φυματίωση), μιλά για μία πολυθρόνα...

Μαρία Πολυδούρη, Σωτηρία

Ἂς περάσει πιὰ ἡ μέρα μὲ τὸ φῶς της.

Ἡ νύχτα γιατί τόσο ἀργοπορεῖ;

Στῶν πεύκων τὶς σκιὲς μία πολυθρόνα

μὲ καρτερεῖ...

Η Μαρία Πολυδούρη σε εξοχικό τοπίο, μόλις και διακρίνεται ανάμεσα στα δέντρα. 1926. Φωτογραφία από το ΕΛΙΑ (Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο). Το ποιητικό σύμπαν της Πολυδούρη αποτελείται από φυσικά τοπία, τα οποία αποτελούν το πλαίσιο εντός του οποίου εκφράζονται τα αισθήματα του ποιητικού υποκείμενου. Ως ποιήτρια του νεορομαντισμού η Πολυδούρη αισθητικοποιεί τα συναισθήματα και την ψυχική της κατάσταση με εικόνες από τη φύση.

Μαρία Πολυδούρη, Τι θέλει τούτη η Άνοιξη

Τι θέλει τούτη η Άνοιξη...
Σαλεύουν
αόρατα, πανάλαφρα
των δέντρων τα κλαδιά.
Τι θέλει η μυρωδιά
που μας χτυπά απαλότατα
με αμυγδαλιάς ανθόκλωνο
την καρδιά...

(Μια νέα περνά ζυγίζοντας
στα δάχτυλα
ένα κορμί, φτερό.
Κι’ όπως σιεί ρυθμικά
μια κατάλευκη ομπρέλλα,
είναι πουλί.

Ένας νέος αράθυμος
συλλογιέται γλυκά,
σα να πέρασε πλάι του
πεταλούδα μυρόβολη,
το φιλί).

(Τρέμει κάτι το αδύναμο
κι’ όλο μένει
σαν κουτσό... κοντοφτέρουγο...)
Λυπημένη
τη μάτια μας ρουφά
το ανοιξιάτικο απόγευμα
και χλωμαίνει.
Ξαφνικά, κάποιο σκίρτημα
στη γαλήνη
και σα λυγμός παράφορος.

Ένα πιάνο ξεσπά
το δικό μας εναντίωμα
με κλειστό στόμα.

Τι θέλει πάλιν η Άνοιξη...
Τι να μας φέρει ακόμα...

Από τη συλλογή "Hχώ στο χάος"