Άννα Αγγελοπούλου: Το Καλοκαίρι στη ζωγραφική: Πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Σάββατο 21 Ιουλίου 2012

Το Καλοκαίρι στη ζωγραφική: Πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ

Καλοκαίρι και μοναξιά: Πίνακες του Έντουαρντ Χόπερ

O Έντουαρντ Χόπερ (1882-1967), ένας από τους κύριους εκπροσώπους του ρεαλισμού στην αμερικανική τέχνη, γεννήθηκε στο Νίακ της Ν. Υόρκης και πέρασε τα παιδικά και εφηβικά χρόνια σ᾽αυτή τη μικρή επαρχιακή πόλη. Από το 1900 εγκαθίσταται οριστικά στη Ν. Υόρκη όπου αρχικά είχε πάει για σπουδές, ζώντας την καθημερινότητα της μεγαλύτερης μητρόπολης των Η.Π.Α. Στους πίνακες του εκφράζει τη μοναξιά, την αποξένωση και την έλλειψη επικοινωνίας που χαρακτηρίζουν τη ζωή του σύγχρονου ανθρώπου της βιομηχανικής εποχής στις μεγαλουπόλεις. Παρά το γεγονός ότι τα έργα του δίνουν την εντύπωση ότι αποτυπώνουν ρεαλιστικές ψυχρές εικόνες από την εποχή του, ο Χόπερ κατορθώνει να συνθέσει ένα "υπερπραγματικό" σκηνικό με ποιητική, ίσως μυστηριακή, ατμόσφαιρα να περιβάλει τις ανθρώπινες μορφές-κυρίως γυναίκες- που χαρακτηρίζονται από έντονη εσωτερικότητα και προκαλούν για τα "κρυμμένα" συναισθήματά τους έντονη συγκίνηση στους θεατές.

Οι φωτοσκιάσεις γοητεύουν τον καλλιτέχνη, ο οποίος είχε μελετήσει τον τρόπο που χρησιμοποιούσαν το φως οι μεγάλοι Ευρωπαίοι ζωγράφοι, όταν μετά τις σπουδές του ταξίδεψε στην Ευρώπη (Παρίσι, Λονδίνο, Άμστερνταμ, Βρυξέλλες, Βερολίνο) για να δει από κοντά έργα της ευρωπαϊκής ζωγραφικής. Στους παρακάτω πίνακες το δυνατό καλοκαιρινό φως "λούζει" κτίρια και ανθρώπους, φωτίζοντας και δίνοντας έμφαση στη μοναξιά και την απομόνωσή τους.

Ένας από τους πιο γνωστούς πίνακές του, που τον ζωγράφισε όταν ήδη οι Η.Π.Α. είχαν εισέλθει στο Β´Παγκόσμιο Πόλεμο, απεικονίζει μία γυναικεία μορφή, ντυμένη με ένα αέρινο λευκό καλοκαιρινό φόρεμα και ψάθινο καπέλο (για να την προστατεύει από το εκτυφλωτικό φως του καλοκαιριού) να στέκεται στην είσοδο του λευκού σπιτιού της (προφανώς σ᾽ένα δρόμο της Ν. Υόρκης) και να κοιτάζει πέρα μακριά...Η ελαφριά κίνηση του διάφανου φορέματος, οι γραμμές του σώματος που διαγράφονται, ο κυματισμός της λευκής κουρτίνας από το μισάνοιχτο παράθυρο, οι σκιές της πόρτας του κτιρίου είναι οι ρεαλιστικές λεπτομέρειες που στήνουν το "υπερπραγματικό σκηνικό" και δημιουργούν ποιητική ατμόσφαιρα, υπερβαίνοντας το φωτογραφικό ρεαλισμό της κινηματογραφικής εικόνας που θυμίζει η σκηνή.

Εντ. Χόπερ, Καλοκαιρινή εποχή. 1943. Μουσείο Τέχνης του Ντελαγουέρ. Oυίλμινγκτον. Η.Π.Α.

Μία μόνη κομψή γυναίκα να στέκεται στο κατώφλι του σπιτιού της υπό το εκτυφλωτικό φως του Καλοκαιριού απεικονίζει και ο παρακάτω πίνακας. Εδώ το σπίτι βρίσκεται στην αμερικανική ύπαιθρο...Η γυναίκα, αν και είναι πρωί, ντυμένη με κόκκινο βραδινό φόρεμα με ψηλοτάκουνες γόβες και καπέλο...αποπνέει αισθησιασμό...Το σκηνικό πέρα ως πέρα "υπερπραγματικό" με τα στάχυα να κυματίζουν και το διάφανο γαλάζιο ουρανό...

Έντ. Χόπερ, Πρωινό στη Ν. Καρολίνα. 1955. Ουίτνεϊ Μουσείο Αμερικανικής Τέχνης. Ν. Υόρκη.

Είναι μία ζεστή καλοκαιρινή βραδιά! Ένα νεαρό ζευγάρι κάθεται στη βεράντα του σπιτιού υπό το εκτυφλωτικό φως της ηλεκτρικής λάμπας...Η νύχτα σκοτεινή...Το σπίτι πρέπει να είναι στην εξοχή...

Έντ. Χόπερ, Καλοκαιρινή βραδιά. 1947. Ιδιωτική Συλλογή.

Η εικόνα του ζευγαριού έχει μεταφερθεί στο εσωτερικό του δωματίου ενός διαμερίσματος μεγαλούπολης. Είναι πρωί, το ανελέητο καλοκαιρινό φως φωτίζει τη μοναξιά της γυναίκας στο κρεβάτι τους. Είναι πια μεσήλικες. Η γυναίκα σε περισυλλογή καθισμένη, ο άνδρας ξαπλωμένος μπρούμυτα, κοιμάται...

Έντ. Χόπερ, Καλοκαίρι στην πόλη. 1950. Ιδιωτική Συλλογή.

...Και ένας από τους πίνακες της νεότητας, υπό την επιρροή μάλλον του ιμπρεσιονισμού...μία ημίγυμνη γυναίκα μόνη της στο εσωτερικό του δωματίου φωτίζεται από το φως του καλοκαιριού που διεισδύει από το παράθυρο...