Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τετάρτη 15 Ιουλίου 2015

Το καράβι στην ποίηση. Ποιήματα φυγής του Κώστα Ουράνη και του Κώστα Καρυωτάκη και πίνακες του Κωνσταντίνου Βολανάκη

Κώστα Ουράνη, Ένα καράβι φεύγει,  
Ταξίδι στα Κύθηρα, Είναι κάποια νησιά

  Αυτή την εποχή διαβάζω ξανά τα ποιήματα του Κώστα Ουράνη και  διαπιστώνω για ακόμη μία φορά πόσο έντονη είναι η διάθεση της νοσταλγίας, η επιθυμία για ταξίδι φυγής στο όνειρο, πόσο συχνά χρησιμοποιεί το μοτίβο της θάλασσας, των θαλασσινών ταξιδιών, του καραβιού, των ναυτικών και του ναυαγίου.
  Επιλέγω να μοιρασθώ μαζί σας κάποια από τα ποίηματά του, στα οποία το "καράβι" λειτουργεί ως σύμβολο που εκφράζει τη διάθεση για "ταξίδι" φυγής από την πραγματικότητα και τη δύσκολη καθημερινότητα. Ποιήματα που "επικοινωνούν" διακειμενικά με αγαπημένο ποίημα του Κώστα Καρυωτάκη, το "Τελευταίο ταξίδι".

Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837-1907), Στην αποβάθρα. 1869-1875. Ιδιωτική Συλλογή.

Κώστα Ουράνη, Ένα καράβι φεύγει

Ἕνα μεγάλο τετρακάταρτο καράβι
                                            ἀφήνει ἀγάλια τὸ λιμάνι -πρὸς τὸ βράδυ.

Ἡ νηνεμία τῶν νερῶν, καθὼς τὴ σχίζει,
                                             μ᾿ ἀντιφεγγίσματα λευκῶν πανιῶν γεμίζει.

Εἶν᾿ ἕνα ξενικὸ καράβι, στὰ πλευρά του
                                             μὲ κόπο συλλαβίζει ὁ κόσμος τ᾿ ὄνομά του.

Ἀπὸ ποιὰ μακρινὰ ἔχει ἔρθει μέρη
                                                 καὶ τὸ ποῦ πάει κανένας δὲν τὸ ξέρει.

Οὔτ᾿ ἕνα ἄσπρο μαντήλι δὲν τὸ χαιρετάει,
                                            τώρα ποὺ ἀπ᾿ τ᾿ ἀκρολίμανο σιγὰ περνάει.

 Μόνο οἱ γυναῖκες τὸ κοιτᾶν ἀπ᾿ τὰ μπαλκόνια,
                                         σὰ ν᾿ ἀπολησμονήθηκαν ἐκεῖ ἀπὸ χρόνια.

Ὡστόσο ἀφήνοντας γιὰ πάντα τὸ λιμάνι,
                                              ἕνα τεράστιο ψυχρὸ κενὸ ἔχει κάνει.

Καὶ τώρα ποὺ στὸ πέλαγο ἀρμενίζει
                                                  κι ὁ δειλινὸς ὁ ἥλιος τὸ φωτίζει,

-λάμπουν ἀπὸ χρυσάφι τὰ κατάρτια,
                                                  πορφύρες κυματίζουνε στὰ ξάρτια-,

οἱ ἀνθρῶποι ποὺ κοιτᾶν στὴν παραλία
                                             νοιώθουν πιὸ ἄδεια, πιὸ στενὴ τὴν πολιτεία

καὶ πιὸ γυμνὴ ὁ καθένας τὴ ζωή του
                                                   -σὰν κάτι νὰ τοὺς ἔφυγε μαζί του...
Από την ποιητική συλλογή Αποδημίες

Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837-1907), Η αναχώρηση. Ιδιωτική Συλλογή.

Κώστας Ουράνη, Ταξίδι στα Κύθηρα


Τ᾿ ὡραῖο καράβι, ἕτοιμο στὸ χαρωπὸ λιμάνι,
                                         γιορταστικὰ μὲ γιασεμιὰ καὶ ρόδα στολισμένο,
             μὲ τὶς παντιέρες του ἁλαφριὲς στὴν ἀνοιξιάτικη αὔρα
      καὶ τ᾿ Ὄνειρό μας στὸ χρυσὸ πηδάλιο καθισμένο,

  μᾶς πῆρε γιὰ τὰ Κύθηρα, τὰ θρυλικά, ὅπου μέσα
                                       σὲ δέντρα καὶ λούλουδα καὶ γάργαρα νερά
                                      ὑψώνεται ὁ μαρμάρινος ναὸς γιὰ τὴ λατρεία
                                      τῆς Ἀφροδίτης - τοῦ ἔρωτα τὴ θριαμβικὴ θεά.

   Μὰ τὸ ταξίδι ἦταν μακρὺ κ᾿ ἡ χειμωνιὰ μᾶς βρῆκε!...
                                     Οἱ φανταχτερὲς κι ἀνάλαφρες παντιέρες μουσκευτῆκαν
                                     τὰ χρώματα ξεβάψανε καὶ τ᾿ ἄνθη ἐμαραθῆκαν
    καί, κάτου ἀπὸ τοὺς ἄξενους τοὺς οὐρανούς, τὸ πλοῖο
                                   ἀπόμεινε ἀκυβέρνητο στὸ κῦμα τ᾿ ἀφρισμένο

                                   μὲ τὸ φτωχό μας Ὄνειρο στὴν πρύμνη πεθαμένο.
Από την ποιητική συλλογή Vixit


Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837-1907), Ηλιοβασίλεμα και καράβια. Ιδιωτική Συλλογή.

Kώστας Ουράνης, Είναι κάποια νησιά...

Είναι κάποια νησιά που σαν πλοία
μέσ' στα πέλαγα, λεν, ταξιδεύουν:
όσοι τα' δανε, μάταια πλέον
να τα δούνε ξανά τα γυρεύουν˙

είναι κάποια νησιά που ακόμα
πόδι ανθρώπου δεν έχει πατήσει:
-Πώς τα βρήκες, Ψυχή μου, και πήγες
κι από τότες δεν έχεις γυρίσει;
Από την ποιητική συλλογή Νοσταλγίες

Κωνσταντίνος Βολανάκης, Ηλιοβασίλεμα. Ιδιωτική Συλλογή.


Κώστα Καρυωτάκη, Τελευταίο ταξίδι

Καλό ταξίδι, αλαργινό καράβι μου, στου απείρουκαι στης νυχτός την αγκαλιά, με τα χρυσά σου φώτα!Να ’μουν στην πλώρη σου ήθελα, για να κοιτάζω γύρουσε λιτανεία να περνούν τα ονείρατα τα πρώτα.
5Η τρικυμία στο πέλαγος και στη ζωή να παύει,μακριά μαζί σου φεύγοντας πέτρα να ρίχνω πίσω,να μου λικνίζεις την αιώνια θλίψη μου, καράβι,δίχως να ξέρω πού με πας και δίχως να γυρίσω!Από την ποιητική συλλογή Ελεγεία και σάτιρες

Κωνσταντίνος Βολανάκης (1837-1907), Καράβι 1, Ιδιωτική Συλλογή.
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/kwstas_oyranhs_poems.htm
http://www.greek-language.gr/digitalResources/literature/tools/concordance/browse.html?cnd_id=6&text_id=1036
https://paletaart.wordpress.com/2012/07/07/βολανάκης-κωνσταντίνος-konstantinos-volanakis-1837-1907/




  

2 σχόλια:

  1. 1. Το βαπόρι

    Νάναι ως νάχης φύγει — με τους ανέμους — καβάλα
    στο άτι της σιγής κι’ όλα να πάης
    και vάv’ πολλά καράβια, πολλή θάλασσα — μεγάλα
    σύγνεφα πάνω — οι άνθρωποι κι’ ο Μάης.

    Κι’ εντός μου εμένα να βρυχιέται — όλο να τρέμει —
    βαρύ ένα βαπόρι και κατόπι
    πάλι εσύ κι’ ο Μάης κι’ οι ανέμοι
    κι’ έπειτα πάλιν οι ανθρώποι, οι ανθρώποι.

    Και νάναι όλα απ’ ό,τι φεύγει —και δε μένει—
    σε μια πόλη ακατοίκητη, κι’ εντός μου
    ακυβέρνητο, όλο να σε πηγαίνει το καράβι
    έξω απ’ την τρικυμία τούτου κόσμου.

    ΓΙΑΝΝΗΣ ΣΚΑΡΙΜΠΑΣ


    2. Τα καράβια

    Και τα μάτια στο θάμπωμα ανοιχτά
    και τα μάτια σα σε όραμα χαμένα,
    και τα μάτια στο θάμπωμα πνιχτά
    τα καράβια κοιτάζουνε μακριά,
    τα καράβια σαν όραμα χαμένα.

    Μιάν αυγή είχαν αφήσει τη στεριά,
    τα πανιά τους σαν όραμα απλωμένα,
    και μπροστά τους γελούσαν τα νερά
    και τριγύρο σκιρτούσανε φτερά
    στα πανιά τους στον άνεμο απλωμένα.

    Και ήταν όνειρο εμπρός τους το γλαυκό
    και ήταν όνειρο που έφευγαν λευκό,
    τα πανιά τους σαν όραμα απλωμένα,
    μα στα μάκρη τα βρήκε η καταχνιά
    με απλωμένα τα βρήκε τα πανιά
    και με απλωμένα απόμειναν πανιά
    τα καράβια σαν όραμα χαμένα -

    Χαμένα στην ξένη την αυγή,
    στην ασάλευτη ολόγυρα σιγή
    μα ασάλευτα απλωμένα σα νεκρά
    τα πανιά τους στα ολόθαμπα νερά
    τα μάτια κοιτάζουνε μακρά
    τα καράβια σαν όνειρα χαμένα.

    Κωνσταντίνος Χατζόπουλος



    3. "Ὤ ναί, ξέρω καλά πώς δέν χρειάζεται καράβι γιά νά ναυαγήσεις,
    πώς δέν χρειάζεται ὠκεανός γιά νά πνιγεῖς.

    Ὑπάρχουνε πολλοί πού ναυαγῆσαν μέσα στό κοστούμι τους,
    μές στή βαθιά τους πολυθρόνα,
    πολλοί πού γιά πάντα τούς σκέπασε
    τό πουπουλένιο πάπλωμά τους.

    Πλῆθος ἀμέτρητο πνίγηκαν μέσα στή σούπα τους,
    σ’ ἕνα κουπάκι του καφέ,
    σ’ ἕνα κουτάλι του γλυκοῦ...
    Ἄς εἶναι γλυκός ὁ ὕπνος τους ἐκεῖ βαθιά πού κοιμοῦνται,
    ἅς εἶναι γλυκός κι ἀνόνειρος.

    Κι ἅς εἶναι ἐλαφρύ τό νοικοκυριό πού τούς σκεπάζει."

    Αργύρης Χιόνης (1943 - 2011) - IA', Σαν τόν τυφλό μπροστά στόν καθρέφτη (1986)





    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Το καράβι από την αρχαιότητα υπήρξε ποιητικό σύμβολο. Πάμπολλα είναι τα ποιήματα με θέμα το καράβι και το ταξίδι.
      Εξαιρετικές οι επιλογές σου, όπως πάντα, αλλά εγώ και πάλι θα συνεχίσω με Ουράνη...

      Διαγραφή