Άννα Αγγελοπούλου: Γεώργιος Βιζυηνός, Η μητέρα

Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.

Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...

Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;

Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...

Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.

Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!

Κυριακή 7 Μαΐου 2017

Γεώργιος Βιζυηνός, Η μητέρα

Ένα ποίημα του Γεώργιου Βιζυηνού για τη μητέρα

Νικόλαος Γύζης (1842-1901), μάνα με παιδί.

Οι περισσότεροι τον γνωρίζουν κυρίως ως πεζογράφο και είναι πράγματι ένας από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς της νεοελληνικής λογοτεχνίας, εισηγητής του ηθογραφικού και ρεαλιστικού ψυχογραφικού διηγήματος. Τον αγαπώ πολύ για τα εξαιρετικά κείμενά του, αλλά και για τη θλιμμένη, μοναχική ζωή του. Μιλάω για τον Γεώργιο Βιζυηνό (1849-1896). Σήμερα θυμήθηκα ένα τρυφερό παιδικό ποίημα που μαθαίνουμε στο δημοτικό. Ένα ποίημα για τη μητέρα, με την οποία ο ποιητής ήταν βαθύτατα συνδεδεμένος.
Πλαισιώνω το ποίημα με αντιπροσωπευτικούς πίνακες των γνωστών ζωγράφων της νεοελληνικής τέχνης, Ν. Λύτρα, Ν. Γύζη, Γ. Ιακωβίδη, οι οποίοι, όπως και ο Βιζυηνός, διακρίνονται για τον ψυχογραφικό ρεαλισμό και τα ηθογραφικά θέματα.

Γεώργιος Βιζυηνός (Βιζύη Θράκης 1849-Αθήνα 1896). Λιθογραφία. 1894.

Έμεινε ορφανός σε ηλικία έξι ετών και συνδέθηκε στενά με τη μητέρα του, από την αγκαλιά της οποίας έφυγε γρήγορα μακριά...Ξενιτεύτηκε από μικρή ηλικία για να σπουδάσει και δεν επέστρεψε στην πατρίδα του. Τα κείμενά του χαρακτηρίζονται από έντονη νοσταλγία για τη χαμένη παιδική του ηλικία, το χωριό του, τη μητέρα και τα συγγενικά του πρόσωπα. Οι τίτλοι κάποιων από τα πιο γνωστά διηγήματά του είναι ενδεικτικοί. "To αμάρτημα της μητρός μου", "Ποίος ήτο ο φονεύς του αδελφού μου", ενώ "Το μόνον της ζωής του ταξείδιον" αναφέρεται στον αγαπημένο του παππού...

Η μητέρα

Πώς να πειράξω τη μητέρα

να κάμω να μου λυπηθεί,

που όλη νύχτα κι όλη μέρα,
για το καλό μου προσπαθεί;

Αυτή στα στήθη τα γλυκά της
με είχε βρεφος απαλό,
μ'εκαθισε στα γόνατά της
και μ' έμαθε για να μιλώ..

Νικηφόρος Λύτρας (1832-1904), μητέρα με παιδί. Εθνική Πινακοθήκη. Αθήνα.

Γεώργιος Ιακωβίδης (1853-1932), Μητρική στοργή.

Γεώργιος Ιακωβίδης (1853-1932), Στην αγκαλιά της μητέρας. Τρία παιδιά με τη μητέρα τους. Το μωρό στην αγκαλιά κοιμάται μακάρια, το κοριτσάκι την φιλάει και το αγοράκι ζητά και αυτό αγκαλιά.

Αυτή με τρεφει και με ντύνει

όλο το χρόνο που γυρνά
και διπλα στη μικρή μου κλίνη,
σαν αρρωστήσω , ξαγρυπνά.

Αυτή, σαν πέσω και χτυπήσω,
φιλά, να γιάνει, την πληγή
αυτή τι πρέπει να αφήσω
και τι να κάμω, μ' οδηγεί.

Γεώργιος Ιακωβίδης (1853-1932), Μητέρα και παιδί.

Πώς το 'λοιπόν τέτοια μητέρα
να κάμω να μου λυπηθεί,
που όλη νύχτα κι όλη μέρα,
για το καλό μου προσπαθεί;