Άννας Αγγελοπούλου Ιστολόγιο Χάριν Λόγου και Τέχνης, Χάριν Φίλων

"O άνθρωπος πρέπει κάθε μέρα ν᾽ακούει ένα γλυκό τραγούδι, να διαβάζει ένα ωραίο ποίημα, να βλέπει μια ωραία εικόνα και, αν είναι δυνατόν, να διατυπώνει μερικές ιδέες. Αλλιώτικα χάνει το αίσθημα του καλού και την τάση προς αυτό...". Γκαίτε.
Το βρήκα γραμμένο σ᾽ένα ξεχασμένο λεύκωμα της μητέρας μου. Στα τέλη της δεκαετίας του 1950 τέτοια αποφθέγματα σημείωναν οι μικρές μαθήτριες...
Γιατί θέλω ένα ιστολόγιο; Γιατί η ανάγκη μιας τέτοιου είδους επικοινωνίας;
Θα πω μόνο ότι στην αρχή σκέφτηκα να είναι ένα ιστολόγιο που να απευθύνεται στους συναδέλφους μου, δηλαδή μόνο σε φιλολόγους... "Χάριν φίλων" του λόγου, δηλαδή. Στη συνέχεια σκέφτηκα να είναι και "χάριν φίλων" της τέχνης. Τελικά, όμως, αποφάσισα να απευθύνεται και σε πολλούς άλλους: στους πρώην και επόμενους μαθητές μου, σε όσους αγαπούν να ονειρεύονται, σε όσους πιστεύουν ακόμα στο όραμα της παιδείας, σε όσους επέλεξαν να είναι εκπαιδευτικοί από αγάπη, σε όσους αγαπούν να ταξιδεύουν, και κυρίως σε όσους αγαπούν την ανάγνωση ή μάλλον τις αναγνώσεις...σε όσους παντού και πάντα θα διαβάζουν...θα διαβάζουν κείμενα στα βιβλία, κείμενα στις εικόνες, κείμενα στα πρόσωπα των ανθρώπων... Άλλωστε, η ανάγνωση είναι ταξίδι, όχι ένα αλλά πολλά ταξίδια...
Τελικά, το ιστολόγιο αυτό απευθύνεται στα αγαπημένα πρόσωπα της ζωής μας... Απευθύνεται ακόμα σε φίλους, γνωστούς και άγνωστους, σε πρόσωπα που συνάντησα, συναντώ καθημερινά, θα συναντήσω στο μέλλον ή που δε θα συναντήσω ποτέ.
Καλά ταξίδια, λοιπόν, με βιβλία, εικόνες, μουσικές και κυρίως με όνειρα!


Τρίτη 23 Ιανουαρίου 2018

Επάνω στο ξερό χώμα της καρδιάς μου εφύτρωσε ένας κάκτος. Στίχοι του Μίκη Θεοδωράκη και κάκτοι στη ζωγραφική

Κάκτος

   Είναι σπάνιες απεικονίσεις κάκτων, ίσως ελάχιστες. Ο παρακάτω πίνακας του Αμερικανού ιμπρεσιονιστή Carl Frederic Frieseke με γοήτευσε και μου θύμισε τους στίχους του Μίκη Θεοδωράκη "επάνω στο ξερό χώμα της καρδιάς μου εφύτρωσε ένας κάκτος...".

Frederic Carl Frieseke (1874-1939), Πορτρέτο γυναίκας με κάκτο. 1930. Smithsonian American Art Museum.  Mελαγχολική και θλιμμένη κάθεται δίπλα στο τραπέζι όπου υπάρχει ένα γλαστράκι με ανθισμένο κάκτο...

Μίκης Θεοδωράκης, Επάνω στο ξερό χώμα

Επάνω στο ξερό χώμα της καρδιάς μου
εφύτρωσε ένας κάκτος. 

Πέρασαν πάνω από είκοσι αιώνες
που ονειρεύομαι γιασεμί.
Τα μαλλιά μου μύρισαν γιασεμί, 
η ζωή μου είχε πάρει κάτι
από το λεπτό άρωμα του.
Τα ρούχα μου μύρισαν γιασεμί, 
η ζωή μου είχε πάρει κάτι
από το λεπτό άρωμα του.

Όμως ο κάκτος δεν είναι κακός, 
μονάχα δεν το ξέρει και φοβάται.

Κοιτάζω τον κάκτο μελαγχολικά.
Πότε πέρασαν κιόλας τόσοι αιώνες;

Θα ζήσω άλλους τόσους
ακούγοντας τις ρίζες να προχωρούν
μέσα στο ξερό χώμα της καρδιάς μου.

Στίχοι/Moυσική Μίκης Θεοδωράκης


Carl Larsson (1853-1919), Εσωτερικό δωματίου με κάκτο. 1914. Ένας ανθισμένος κάκτος πάνω στο τραπέζι με το λευκό τραπεζομάντηλο.

Σε αγγλική μετάφραση
Επάνω στο ξερό χώμα - Upon the arid soil

(Μ. Θεοδωράκης / T. Dowdall)
Επάνω στο ξερό χώμα της καρδιάς μου

          Upon the arid soil of my lonely heart
εφύτρωσε ένας κάκτος. 
          a cactus has appeared and blossomed.

Πέρασαν πάνω από είκοσι αιώνες
          Well, over twenty centuries have past me by now
που ονειρεύομαι γιασεμί.
          since I’ve been dreaming of jasmine.
Τα μαλλιά μου μύρισαν γιασεμί,
          And my hair are smelling of jasmine
η φωνή μου είχε πάρει κάτι
          and my voice has adopted something
από το λεπτό άρωμα του.
          of its wonderful fine aroma.
Τα ρούχα μου μύρισαν γιασεμί,
          And my clothes are smelling of jasmine
η ζωή μου είχε πάρει κάτι
          and my life it has adopted something 
από το λεπτό άρωμα του.
          of its wonderful fine aroma.

Όμως ο κάκτος δεν είναι κακός,

          Oh, but the cactus it is not bad
μονάχα δεν το ξέρει και φοβάται.
          it simply doesn’t know it and is fearful.

Κοιτάζω τον κάκτο μελαγχολικά.

          I look at the cactus feeling melancholy.
Πότε πέρασαν κιόλας τόσοι αιώνες;
          Oh the centuries, how did they pass me all by?

Θα ζήσω άλλους τόσους

          I’ll surely live as many
ακούγοντας τις ρίζες να προχωρούν
          while listening to the roots grow and spread about

μέσα στο ξερό χώμα της καρδιάς μου.
          in the arid soil of my lonely heart.

Emil Schulz-Sorau (1901-1989), Κάκτος στο παράθυρο. 1931.

3 σχόλια:

  1. Ωραιότατο τραγούδι, από τα πολύ αγαπημένα, άμα τη συνοδεία υπέροχων πινάκων.

    *

    «Ο κάκτος»

    Με χρώμα γέρικου παχύδερμου απ’ τη σκόνη
    Μέρος κι εκείνος ενός σκουπιδαριού,
    Ο κάκτος που θεωρείτο νεκρός
    Άνθισε μετά από εννέα χρόνια.

    Πράγματι, το τρομερό φύλλο με τις βελόνες
    (Ένα ανάμεσα σε δώδεκα
    Καθώς αποτελούσε τμήμα
    Ενός πανίσχυρου συστήματος)

    Πέταξε από την κόψη του μοναδικό
    Το βαθυκόκκινο άνθος που,
    Έξω από το σύστημα σχεδόν,
    Θαρρείς ανήκε σε δικό του σύστημα

    Έτσι καθώς ακροβατούσε στο κενό
    Στην παρυφή του φύλλου,
    Σε δηλωμένη και χρωματική και ποιοτική
    Προς τον κάκτο αντίθεση.

    Η εν λόγω συστηματική διαφωνία
    Δεν είχ’ άλλο ενδιαφέρον
    Παρά μόνο σαν ποίηση
    Σαν ακραία δυνατότητα μιας άνοιξης...

    Νίκος Φωκάς, Προβολές στα μάτια, Κρύσταλλο, 1985

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Χαίρομαι πολύ για τον εμπλουτισμό της ανάρτησης με το ποίημα του Νίκου Φωκά. Σκεφτόμουν να το γράψω και αυτό...Καλό βράδυ!...και ευχαριστώ για την επικοινωνία.

    ΑπάντησηΔιαγραφή